«وب ۳»، پایه گذار عدالت دیجیتال و مقابله با سیطره اطلاعاتی قدرت های بزرگ

بازار؛ گروه بین الملل: گسترده تر شدن میزان وابستگی زندگی بشری به اینترنت اکنون به نقطه ای رسیده که دیگر باید این پدیده را به عنوان بخشی از زندگی شهری انسان مدرن در نظر گرفت و بدون شک، روند حیات بشری در بسیاری از موارد بدون وجود اینترنت مختل خواهد شد.

اینترنت نیز درست مانند بسیاری از مفاهیم دیگر زندگی مدرن، طی نزدیک به سی سال حیات خود، دچار تغییرات گسترده شده و بر همین اساس، نسل های جدید آن پا به عرصه وجود گذاشتند. اما یکی از مفاهیم کلیدی و مهم این روزها در دنیای اینترنت، مفهوم «وب ۳» است که هر روزه شرکت های بیشتری از به کارگیری آن خبر می دهند.

«وب ۳» چیست؟
وب ۳ یا همان نسل سوم اینترنت تقریبا با به وجود آمدن صنعت بلاکچین در جهان، پا به عرصه وجود نهاد. این مفهوم نخستین بار در سال ۲۰۰۴ توسط «گاوین وود» از بنیانگذاران اتریوم مطرح شد و پنج سال بعد، جهان شاهد انتشار وایت پیپر بیت کوین به عنوان نخستین و بزرگترین رمز ارز جهان مبتنی بر همین ساختار بود.

از حیث تفاوت و کارکرد، نسل جدید اینترنت، تفاوت های بزرگی با نسل قبلی دارد که مهمترین آنها، غیرمتمرکز بودن نسل سوم است؛ به این معنا که در نسل جدید اینترنت، چیزی تحت عنوان ترمینال های متمرکز داده وجود نداشته و از همین رو آن را غیر متمرکز می نامیم.

اما ویژگی دیگر وب ۳، تلاش حداکثری طراحان آن برای حفظ حریم خصوصی و غیر قابل رصد بودن اطلاعات شخصی است؛ موضوعی که زیر ساخت صنعت بلاکچین و مشتقات آن مانند رمز ارزها را در بر می گیرد. اگرچه ممکن است این ویژگی اخیر، مورد علاقه بسیاری از دولت ها نباشد، اما می توان آن را نماد حفظ حریم خصوصی کاربران دانست.

سیر تاریخی تکامل اینترنت
برای فهم بهتر تفاوت های موجود میان سه نسل اینترنت، بهتر است نگاهی به تاریخچه آن بیندازیم. نسل نخست اینترنت مربوط به دهه ۹۰ میلادی بوده که نخستین قالب ارتباطات در بستر آن به شکل HTML پایه و ایمیل شکل گرفت.

نسل دوم اما بیشترین عمر را داشته که بازه زمانی سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ را در بر میگرد. اینترنت نسل دوم، از قابلیت های تعاملی و اطلاعات محور بیشتر در قیاس با نسل اول برخوردار بوده و بسیاری از اپلیکیشن های ارتباطی و شبکه های مجازی امروزی محصول همین نسل هستند.

اما نسل سوم تفاوت های ساختاری بزرگی با دو نسل قبلی داشته و علاوه بر غیر متمرکز بودن، حفظ امنیت و حریم خصوصی از مولفه های اصلی آن بوده و به جای فضای اطلاعات محور، کاربر محور هستند. «اریک هیوز»، ریاضیدان آمریکایی و بنیانگذار نبش موسوم به «سایفرپانک»، مهمترین ویژگی وب ۳ را حفظ حداکثری حریم خصوصی کاربران دانسته که انحصار مدیریت داده ها را از دستان غول های بزرگصنعت اینترنت مانند گوگل، فیسبوک، آمازون و ... خارج می کند.

طرفداران وب ۳ معتقدند که که آینده اینترنت باید بر اساس اصول اولیه تمرکززدایی، حاکمیت شخصی، مالکیت داده ها و مقاومت در برابر سانسور شکل بگیرد. هسته وب ۳، فلسفه زیرساخت اینترنت غیرمتمرکز است که برای تضمین حریم خصوصی افراد طراحی شده است.

عدالت دیجیتال، ویژگی بارز «وب ۳»
با توجه به موارد مطرح شده در بالا، به سادگی می توان متوجه شد که وب ۳ در قیقت پایه گذار عدالت دیجیتال در زندگی بشر است. علاوه بر تمرکز زدایی مدیریت داده های اطلاعاتی بزرگ از دستان غول های اینترنت مانند گوگل، روند توزیع عادلانه اطلاعات و مقابله با سانسور آن از سوی این شرکت ها و البته دولت ها نیز از جمله ویژگی های بارز وب ۳ خواهد بود.

برای درک اهمیت این موضوع، بهتر است به عنوان نمونه، نگاهی به سیاست های شرکت های اپل و گوگل طی سال های گذشته بیندازیم که علیرغم تعهدات خود در قبال مشتریان عادی، در راستای اعمال تحریم های آمریکا، استفاده از سرویس های مالی ارائه شده بر روی سیستم عامل گوشی های خود را به روی شهروندان روسیه، ایران و بسیاری از کشورهای تحت تحریم واشنگتن مسدود کردند؛ مساله ای که علیرغم صرف هزینه های سنگین کاربران برای خرید محصولات این دو شرکت، عملا تعهد آنها در قبال مشتریان را به سادگی زیر پا گذاشتند.

سانسور و تحریم گریزی، ویژگی مهم «وب ۳»
اما یکی از ویژگی های مهم وب ۳ که می تواند منجر به ایجاد یک انقلاب دیجیتال در جهان شود، تمرکز زدایی سیطره اطلاعاتی در فضای اینترنت از دستان ایالات متحده و دیگر قدرت های بزرگ است که طی دستکم ۳ دهه گذشته، بیشترین میزان تحریم های قاتصادی را علیه کشورهای مختلف ناهمسو با منافع خود اعمال کرده اند.

به عنوان مثال، در سیستم مبادلات بانکی سوئیفت و بستن آن به روی کشورهای تحت تحریم های آمریکا مانند ایران، بعضا طی سال های گذشته فجایع بزرگ بشری رخ داد که پیامد موردی اخیر آن، تاخیر در واردات واکسن و داروهای مورد نیاز برای مقابله با کرونا از خارج به ایران در ایام همه گیری این بیماری بود؛ موضوعی که به با ایجاد اختلال در سیستم پرداخت های بین المللی کشورمان و خرید واکسن، نهایتا منجر به جان باختن صدها انسان بی گناه شد.

وب ۳ اما در صورت تکمیل ظرفیت های خود، این تمرکز و سیطره را از دستان قدرت های بزرگ خارج ساخته و بخش مهمی از قدرت تجمیع شده در دستان آنها را میان سایر کشورها بازتوزیع خواهد کرد که نهایتا منجر به آغاز حرکتی بزرگ در مسیر ایجاد و توسعه عدالت دیجیتال در سطح جهان می شود.