با نظارت لحظه‌ای بانک مرکزی معوقات بانکی به ۷ درصد کاهش یافت

به گزارش بازار به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی، محبوب صادقی، مدیر اداره اطلاعات بانک مرکزی با اشاره به تاثیرات سامانه سمات گفت: بانک‌ها و مؤسسات اعتباری اطلاعات تسهیلات پرداختی و تعهدات ارائه شده به مشتریان خود را در سامانه سمات ثبت می‌کنند. در گذشته بانک‌ها صرفاً امکان رؤیت اطلاعات تسهیلات پرداختی در همان بانک را داشتند. از زمانی که سامانه متمرکز سمات ایجاد شده و اطلاعات ثبتی شبکه بانکی در این سامانه برای کل شبکه به اشتراک گذاشته شد، هر بانک/مؤسسه اعتباری امکان رصد اطلاعات کلیه تسهیلات و تعهدات پرداختی در شبکه بانکی به شخص مورد استعلام را به دست آورده است.

وی در ادامه افزود: اگر بانکی بخواهد وامی به یک فرد حقیقی یا حقوقی پرداخت کند، قادر است ببیند که آن فرد به بانک دیگری بدهی معوق بابت تسهیلات یا تعهدات دارد یا خیر. همچنین در صورت اطلاع بانک از درآمد اشخاص این امکان وجود دارد که چنانچه حجم تسهیلات دریافتی فرد مذکور به حدی باشد که بیش از درآمد وی باشد، تسهیلات مورد تقاضا را به وی پرداخت نکند.

صادقی در ادامه افزود: در حال حاضر بالغ بر ۱۰۰ فیلد اطلاعاتی در سامانه سمات بابت هر فقره تسهیلات از بانک‌ها اخذ می‌شود که هم شامل اطلاعات تسهیلات و هم اطلاعات شخص تسهیلات گیرنده است.

صادقی گفت: هم‌اکنون نسبت معوقات بانکی ۷ درصد برای ارز و ریال است. ۵.۲ درصد برای بخش ریالی و ۱۴.۴ درصد برای بخش ارزی.

مدیر اداه‌ی اطلاعات بانک مرکزی در ادامه گفت: این سامانه در حال حاضر عملیاتی بوده و به طور پیوسته تلاش ما این هست که آن را بهبود دهیم و در گام بعدی یک سری قواعد نظارتی را در سامانه پیاده‌سازی خواهیم کرد تا اگر شخص درخواست کننده تسهیلات/تعهدات، قواعد و قوانین مصوب را رعایت نکرد، از پرداخت تسهیلات به وی جلوگیری شده و برخورد قانونی با بانک متخلف در این زمینه صورت پذیرد.

صادقی در تشریح برخی از ویژگی‌های سامانه سمات افزود: الزام اخذ یک کد ۱۶ رقمی از سامانه سمات بانک مرکزی به عنوان پیش‌شرط پرداخت تسهیلات به شبکه بانکی ابلاغ شده است. علاوه بر این بانک مرکزی یک‌سری اقدامات کنترلی انجام می‌دهد که مشخص شود بانک در فرایند ثبت اطلاعات تسهیلات کوتاهی نکرده و تخلفی انجام نداده باشد.

این مقام مسئول در بانک مرکزی از راه‌اندازی سامانه‌ی دیگری خبر داده و گفت: یک سامانه دیگر در حال طراحی است با عنوان ذینفع واحد و روابط اشخاص. این سامانه که تا حد زیادی هم جلو رفته است، یک سری از افرادی که به لحاظ قواعد و مقررات مربوطه، ذینفع واحد محسوب می‌شوند را شناسایی می‌کند و قواعد و ضوابط حاکم بر این اشخاص را اجرایی خواهد کرد.

وی افزود: درواقع سامانه ذینفع واحد و روابط اشخاص با استعلام از سامانه سمات، گزارش‌دهی می‌کند. در حال حاضر از نظر بانک مرکزی کارهای مربوط به راه‌اندازی زیرساخت این سامانه انجام شده است، اما یک سری اقلام اطلاعاتی در زمینه شناسایی ارتباط اشخاص با یکدیگر وجود دارد که باید از سازمان‌ها و نهادهای دیگر بگیریم که در دست اقدام است.
صادقی در ادامه گفت: در تلاش هستیم قواعد نظارتی را به صورت هوشمند پیاده کنیم. سامانه سمات یکی از ابزارهای کنترلی آن خواهد بود. اگر قرار است به‌دلیل ساختارهای مالی یک بانک، رشد ترازنامه یا رشد مانده تسهیلات یک بانک از یک رقم بیشتر نباشد می‌توانیم میزان فعالیت بانک را با این سامانه کنترل کنیم تا زمانی که ساختار مالی بانک بهبود یابد و عملکرد خود را به صورت عادی ادامه دهد.

وی افزود: در مرحله بلوغ سامانه سمات، برخی از مسائل نظارتی و کنترلی بانک مرکزی که تا پیش از این با بازرسی حضوری و دستی پیگیری می‌شد، به وسیله این سامانه انجام می‌شود. در حال حرکت به این سمت هستیم که مولفه‌های نظارتی را در سامانه ایجاد کنیم. اینکه در حال حاضر سامانه سمات اطلاعات تسهیلات و تعهدات را دارد یا خیر، بله این اطلاعات را دارد، اما هدف این است که قواعد و مولفه‌های نظارتی را در سامانه پیاده‌سازی کنیم تا امکان کنترل و نظارت سیستمی فراهم شود. مثل همین موضوع کنترل نقدینگی، ذینفع واحد و تسهیلات و تعهدات کلان.

صادقی با اشاره به سیاست کنترل رشد ترازنامه‌ی بانک‌ها گفت: ما می‌خواهیم کنترل رشد ترازنامه بانک را سیستمی کنیم به این شکل که از همان اول در سامانه سمات برای بانک مشخص شود که رشد مانده تسهیلات اعطایی بانک در طول سال یا ماه چقدر می‌تواند باشد و بیش از آن امکان پذیر نباشد و سیستم جلوی اعطای تسهیلات را بگیرد. با این پیش‌شرط که از قبل به بانک اعلام شود و گفته شود سقف رشد تسهیلات‌دهی شما فلان مقدار است.

صادقی در ادامه گفت: در گذشته به صورت ماهانه و در حال حاضر به صورت هفتگی گزارش می‌گیریم و به‌دنبال این هستیم که صحّت‌سنجی اطلاعات ثبت شده را به صورت روزانه انجام دهیم و به‌زودی به این مرحله خواهیم رسید. یعنی در پایان روز مطمئن شویم ارقام و اطلاعات وام‌گیرنده و اطلاعات مربوط به وام درست ثبت شده است یا خیر. الان در شرایط رصد و صحت‌سنجی هفتگی هستیم، اما به‌تدریج به مرحله صحت‌سنجی روزانه می‌رسیم.

وی افزود: روند معوقات نزولی بوده است. چون اقدامات تنبیهی و نظارتی زیادی از جمله تأکید بر حصول اطمینان شبکه بانکی از اهلیت اعتباری مشتریان، انجام شده است که این امر منجر به حرکت بانک‌ها به سمت بهداشت اعتباری شده است. همچنین ایجاد و راه‌اندازی سامانه‌ها نیز کمک کرده‌اند بانک‌ها راحت‌تر مشتریان بدحساب را شناسایی کنند. البته موضوع طبقه‌بندی صحیح دارایی‌های بانک‌ها نیز وجود دارد که اقدامات لازم در دستور کار است.

صادقی در پایان گفت: اعتبارسنجی از قبل بوده و بانک‌ها ملزم به دریافت گزارش اعتبارسنجی بوده‌اند، اما برخی بانک‌ها خودشان متقاضی را اعتبارسنجی می‌کردند. اما در مجموع وقتی پیگیری بیشتری صورت گرفت، اعتبارسنجی خیلی جدی‌تر شد و همین مساله موجب کاهش نسبت معوقات بانکی شد. وقتی با اعتبارسنجی مناسب به افراد کم‌ریسک‌تر وام داده شود، معوقات هم کاهش می‌یابد.