بازار؛ گروه آب و انرژی: بر اساس تازه ترین آمار اعلامی میزان مصرف بنزین به حدود ۸۶.۳ میلیون لیتر در امسال رسیده است. در واقع اگر تعداد روزهای سپری شده امسال را حدود ۳۳۰ روز در نظر بگیریم می توان ادعا کرد که ایرانی ها از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا حالا چیزی حدود ۲۸ میلیارد و ۴۷۹ میلیون لیتر بنزین را در خودروهای خود سوزانده اند. برای بزرگی این عدد باید بدانید که مجموع تولید سالانه پالایشگاه ستاره خلیج فارس تنها ۱۳ میلیارد مترمکعب است.
با فرض اینکه در اسفند ماه هم روزانه همین مقدار بنزین در کشور مصرف شود، می توان ادعا کرد که سرانه مصرف ۱۴۰۰ کشور چیزی حدود ۳۱ میلیارد و ۵۸۵ میلیون لیتر یعنی ۲.۵ برابر کل ظرفیت پالایشگاه ستاره خلیج فارس بنزین مصرف کرده اند. بسیاری نگرانند که با کاهش همه گیری کرونا و افزایش مسافرت های جاده ای ایران تولید داخلی جوابگوی نیاز کشور نبوده و ایران به یک واردکننده بنزین تبدیل شود.
مسئولان شرکت پخش و پالایش پیش بینی می کند که در صورت نبود محدودیت‌های کرونایی، مصرف بنزین در تعطیلات نوروزی به روزانه بیش از ۱۰۰ میلیون لیتر برسد. البته جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران اعلام کرده که نوروز ۱۴۰۱ واردکننده بنزین نخواهیم شد چرا که ذخایر بنزین هم اکنون در شرایط مطلوبی است.
ایرانی ها از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا حالا چیزی حدود ۲۸ میلیارد و ۴۷۹ میلیون لیتر بنزین را در خودروهای خود سوزانده اند. این در حالی است که ظرفیت تولید سالانه پالایشگاه ستاره خلیج فارس سالانه تنها ۱۳ میلیارد مترمکعب است
اما سوال اینجاست که اگر روند روبه رشد مصرف بنزین در پساکرونا هم ادامه پیدا کند بازهم ایران قادر به ذخیره سازی بنزین خواهد بود؟ این همان نکته ای است که اوجی وزیر نفت هم تلویحا به آن اشاره کرده و از احتمال واردات بنزین در سال آینده خبر می دهد. او می‌گوید «تاکنون تلاش‌های زیادی انجام شده است، اما مصرف نیز به همان میزان افزایش‌یافته، اگر کرونا نبود شاید مصرف بنزین در کشور بیش از ۱۲۰ میلیون لیتر در روز بود، درحالی‌که تولیدمان ۱۰۶ میلیون لیتر در روز است. در چند سال اخیر برای افزایش ظرفیت پالایش کشور سرمایه‌گذاری نشده و طرح‌ها به بهره‌برداری نرسیده است که اگر این طرح‌ها زمین بمانند دغدغه‌ای که امروز برای کسری گاز وجود دارد به مرور وارد حوزه فرآورده‌ها هم می‌شود و دو تا سه سال آینده باید به مقدار نصف مصرف فرآورده کشور، واردات داشته باشیم.»
حمید حسینی کارشناس حوزه نفت در اینباره به بازار می گوید: اینکه ایران چند وقت دیگر به واردکننده بنزین تبدیل شود، هیچ بعید نیست. اینکه در دو سال گذشته مشکلی برای تامین بنزین کشور به وجود نیامد تنها و تنها حاصل پاندمی کرونا بود. چراکه اصلاح قیمت ها در سال ۹۸ تنها دو ماه روند مصرف این سوخت را کاهش داده و بعد از آن به واسطه تورمی که در کشور ایجاد شده بود، بازهم سهم بنزین در سبد هزینه های خانوار افت کرد و مصرف مردم رفته رفته به حالت عادی برمی گشت.
یک فرد در خوش‌بینانه‌ترین حالت حدود ۱۶۵ تا ۱۷۰ دلار در هر ماه حقوق دریافت می‌کند در حالیکه حداقل میزان دریافتی ماهانه یک کارگر ساده در کشوری مانند امارات بین ۱۵۰۰ تا ۲ هزار دلاراست
آیا بنزین در ایران ارزان است؟
ایران با جمعیتی ۸۴ میلیون نفری روزانه ۸۶ میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کند. این در حالی است که مصرف بنزین در چین با جمعیتی ۱.۵ میلیارد نفری روزانه ۴۵۰ میلیون لیتر برآورد می‌شود. مقایسه این آمارها نشان می‌دهد سرانه مصرف بنزین در ایران سه برابر پر جمعیت‌ترین کشور جهان است. مسئولین ریشه بالا بودن مصرف بنزین در ایران را قیمت پایین آن می دانند. در حال حاضر هر لیتر بنزین یارانه ای به قیمت ۱۵۰۰ تومان و بنزین آزاد به قیمت ۳ هزار تومان عرضه می شود. برای درک بهای پایین این سوخت با ارزش بد نیست که بدانید در حال حاضر یک بطری نیم لیتری آب معدنی به قیمت ۴۵۰۰ تومان فروخته می شود. البته هستند کارشناسانی که قیمت این سوخت در ایران را متناسب با حقوق و دستمزد کارگران می دانند.
حسین راغفر کارشناس اقتصادی در اینباره می گوید: اگر متوسط حقوق در ایران را حدود ۵ میلیون تومان در نظر بگیریم (با فرض دلار ۲۸ هزار تومانی) یک فرد در خوش‌بینانه‌ترین حالت حدود ۱۶۵ تا ۱۷۰ دلار در هر ماه حقوق دریافت می‌کند. این در حالی است که حداقل میزان دریافتی ماهانه یک کارگر ساده در کشوری مانند امارات بین ۱۵۰۰ تا ۲ هزار دلار است. این رقم در کشوری مانند عربستان و قطر به مراتب بیشتر و در کشورهایی مانند عمان و عراق ممکن است کمتر باشد. طبیعی است در کشوری که یک کارگر ساده ۲ هزار دلار درآمد دارد، بنزین ۱ دلاری یا ۱.۵ دلاری می‌تواند منطقی باشد. اما در کشوری که حداقل حقوق پرداختی ۱۵۰ تا ۲۰۰ دلار است، نرخ بنزین ۳ هزار تومانی، سهم بیشتری از حقوق او را دربر می‌گیرد.
خودروسازان مقصر اصلی مصرف بالای بنزین
اما برخی از کارشناسان معتقدند که دلیل اصلی مصرف بالای بنزین در ایران را در جاده مخصوص دنبال کرد. حسینی که یکی از مقصرهای اصلی مصرف بالای بنزین در ایران را خودروسازی ناکارآمد می داند، ادامه داد: ما مدام مردم را محکوم می کنیم که مصرفشان زیاد است این در حالی است که دلیل اصلی انحصار در خودروسازی و نبود واردات خودروهای با کیفیت و روز دنیاست. به عنوان مثال ما همچنان شاهد تولید خودروهایی هستیم که به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر پیمایش ۱۴ لیتر بنزین می سوزانند چنین حجمی از مصرف دیگر در هیچ جای دنیا وجود ندارد.
به گفته رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی، خودروهای تولید شده در داخل کشو ۲ الی ۳ برابر متوسط استاندارد جهانی بنزین مصرف می کنند در چنین شرایطی کاملا طبیعی است که مصرف بنزین هم در کشور چندین برابر سایر کشورها باشد.
او همچنین با اشاره به ظرفیت های موجود در کشور گفت: ایران در شرایط فعلی ۴۰ میلیون مترمکعب ظرفیت توزیع روزانه سی. ان. جی دارد که می‌توان با توجه به ظرفیت خالی موجود که نزدیک به ۲۰ میلیون متر مکعب می‌شود، افزایش مصرف بنزین را کنترل کرد. اما متاسفانه از این ظرفیت به خوبی استفاده نمی شود.
بنزین دیگر صدر نشین صادرات نیست
سال گذشته به دلیل محدودیت های ناشی از کرونا مصرف بنزین تا حد زیادی کاهش یافت و به روزانه ۷۵ میلیون لیتر رسید. کاهش شدید مصرف موجب شده صادرات بنزین در سال ۱۳۹۹ به اوج خود برسد و ارز آوری ۳ میلیارد دلاری را به ثبت رساند. این میزان ارزآوری از بنزین درحالی رقم خورد که طبق گفته اسحاق جهانگیری رقم فروش نفت ایران در ۱۱ ماه همان سال تنها حدود ۴.۵ میلیارد دلار بوده است. بدین ترتیب درآمدهای صادراتی بنزین ایران بخشی از کاهش درآمدهای نفتی کشور را در اوج تحریم‌های آمریکا جبران کرد. اما رشد مصرف در امسال میزان صادرات بنزین را در مقایسه با پارسال تا حد زیادی کاهش داده و حالا دیگر این سوخت با ارزش در رتبه نخست کالاهای صادراتی ایران قرار ندارد.
نظر شما