مژگان اسدی: خبرگزاری بازار- مصرف کود شیمیایی علاوه بر اینکه تولید محصولات را ارتقای می‌بخشد برای حفظ منابع آبی و خاکی مسئله بسیار مهم و حائز اهمیت است و با توجه به کم شدن سطح زیر کشت، تقاضا و میل برای افزایش و بالا بردن سطح تولید بیشتر شده و دست یافتن به چنین هدفی با تغذیه مناسب گیاه و تقویت خاک امکان‌پذیر است.
دستیابی به رشد تولید از سه به پنج تن در هکتار از اولویت‌های جهاد کشاورزی است و در این بین دستیابی به هدف افزایش ۳۰ درصدی عملکرد کشت برنج در استان‌های شمالی از جمله مازندران، توجه به تغذیه گیاه و خاک را الزامی می‌سازد.
کودهای شیمیایی در واقع به‌عنوان مهم‌ترین عنصر تغذیه خاک در شالیزارها به شمار می‌روند که اگر به این موضوع توجه نشود، آینده محصول برنج در کشور به خطر خواهد افتاد و ضربه سنگینی به اقتصاد کشاورزی وارد می‌شود.
فقر خاک در مازندران
طبق بررسی‌های سازمان خواروبار کشاورزی ملل متحد، میانگین موردنیاز مصرف کود شیمایی به ازای هر هکتار زمین در جهان ۱۰۱ کیلوگرم و در ایران ۸۹ کیلوگرم و پایین‌تر از سطح جهانی است و این میزان در مازندران از میانگین کشوری و جهانی نیز پایین‌تر و نشان‌دهنده فقر خاک و گیاه به شمار می‌رود.
از آنجایی‌که برنج به‌عنوان ماده پر مصرف در جامعه ایرانی به شمار می‌رود و به‌عنوان کشت غالب در استان‌های شمالی از جمله مازندران مورد توجه قرار می‌گیرد و سالانه بیش از ۲۱۴ هزار هکتار از مزارع استان به زیر کشت برنج می‌رود، توجه به مصرف کود برای غنی‌سازی شالیزارها و افزایش کمی و کیفی نکته بسیار مهمی به نظر می رسد.
انواع کودها
در تقسیم‌بندی کودها می‌توان به کودهای دامی، شیمیایی، سبز، بیولوژیک یا زیستی و ریز مغزی اشاره کرد.
کودهای سبز در واقع بقایای گیاهی بوده که پس از برداشت زراعت در شالیزارها باقی می‌ماند و در خاک جذب می‌شوند و از آن می‌توان به‌عنوان کود سبز در شالیزارها بهره گرفت و از بین کودها، کودهای دامی خشک‌شده ناشی از فضولات دامی می‌تواند به‌نوعی فقر عناصر غذایی خاک را برطرف کند.
کودهای شیمایی که در زراعت برنج بسیار پرمصرف و رایج هستند به گروه ازته، فسفاته و پتاسه تقسیم می‌شوند که باید در مراحل مختلف زراعت برنج مورد استفاده قرار گیرد.
کودهای زیستی یا بیولوژیک که سبب رشد هماهنگ گیاه می‌شود، سبب فعال‌سازی مواد نهفته در خاک می‌شود و با آب شویی از مقدار آن کاسته نمی‌شود و کودهای ریزمغذی نیز در زراعت برنج از آن جهت دارای اهمیت هستند که به افزایش کیفی محصول و تولیدات در مزارع و شالیزارها کمک شایانی می‌کنند.
پرهیز از مصرف خودسرانه کود و سم
اگرچه مصرف کود برای غنای خاک و تغذیه گیاه بسیار مهم به نظر می‌رسد اما مصرف بی‌رویه و خودسرانه آن می‌تواند پیامدهای زیانباری برای زراعت و کشاورزی داشته باشد از این رو به کشاورزی و شالی‌کاران توصیه می‌شود تا زیر نظر کارشناسان کشاورزی و مراکز خدمات جهاد کشاورزی بسته به نوع محصول، کود را مصرف کنند.
کنترل کیفی کودهای شیمیایی، مقدار لازم و زمان مناسبت مصرف آن از جمله مسائلی است که در زراعت و شالیزاری باید مدنظر و توجه قرار گیرد.
تبعات مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی
روند روبه رشد مصرف کودهای شیمیایی نوعی زنگ خطر شیوع بیماری‌های پنهان را در مزارع به صدا درمی‌آورد و در نظر گرفتن یارانه برای سمم شیمیایی تمایل به مصرف کودها را در شالیزارها و مزارع افزایش داده است.
مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی به عامل خطرناک و مهلکی برای کشاورزی تبدیل‌شده است و به جای کودهای شیمایی باید شیوه مبارزه بیولوژیک برای تولید محصول سالم و کاهش سموم شیمیایی در مزارع ترویج و فرهنگ‌سازی شود.
شیوع سرطان‌های گوارشی به دلیل مصرف بالای سموم کشاورزی در مناطق شمالی از جمله تبعات مصرف بالای سموم در تولید محصولات است، از این رو شالی‌کاران و کشاورزان باید با کارشناسان کشاورزی و کلینیک‌های گیاه‌پزشکی برای مصرف سموم مشورت و نظرسنجی داشته باشند.
از سوی دیگر بیماری‌های پوستی و ریوی، اختلالات بینایی، ادراکی و عصبی، تومورهای مختلف از پیامدهای مصرف بی‌رویه سموم کشاورزی است که ناشی از نبود استانداردهای تولید سموم، فراوانی مراکز فروش سموم در مناطق شمالی ازجمله مازندران است.
مازندران سالانه با تولید یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار تن برنج ۴۲ درصد محصول موردنیاز کشور را تولید و تأمین می‌کند. فصل کشت و کار شالیزاری از قبل از عید در این استان شروع شده است.
نظر شما