بررسی چرایی وجود آلاینده‌ها در محصولات کشاورزی ایران

به گزارش بازار به نقل از اتاق تهران، در حالی طی هفته‌های اخیر، چالش میزان آلاینده‌ها در برخی محصولات کشاورزی ایران، نقل محافل شده و خبرها و گفته‌های ضد و نقیض پیرامون آن، نگرانی‌های جدی در میان مصرف‌کنندگان داخلی ایجاد کرده، که صادرکنندگان فرآورده‌های تولید شده در مزارع و گلخانه‌های کشور نیز از ترکش وضعیت مصرف آفت‌کش‌ها در امان نمانده‌اند و این روزها مجبور شده‌اند برای ورود به بازارهای صادراتی، قدری دست به عصا شوند.

تمامی اتفاقات پیش آمده اخیر، کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران را بر آن داشت تا جلسات اخیر خود را به بررسی وجود آلاینده‌ها در محصولات کشاورزی و چرایی پیدایش این چالش اختصاص دهد و با دعوت از مسولان انجمن‌های بخش‌خصوصی و نمایندگان دولت از وزارتخانه‌های بهداشت و جهاد کشاورزی، برای دستیابی به راه‌حل‌هایی برای برون‌رفت از این وضعیت نگران‌کننده، چاره‌اندیشی کند. در دوازدهمین جلسه کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران در حالی با حضور فعالان اقتصادی از بخش خصوصی و مدیران دولتی از وزارت بهداشت و وزارت جهاد کشاورزی به موضوع وجود آلاینده‌ها در محصولات کشاورزی و پیامدهای آن، پرداخته شد که دو طرف یکدیگر را در بروز این اتفاق ناگوار مقصر دانستند. به‌رغم اختلاف دو طرف بر سر این موضوع، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تهران تاکید کرد که راه گفتمان دولت و بخش‌خصوصی همچنان باز است و این کمیسیون تلاش می‌کند با برپایی جلسات پی‌درپی میان فعالان اقتصادی و مسولان دولتی، راهکاری فوری و پایدار برای رفع معضل وجود آلاینده‌ها در محصولات کشاورزی بیابد. به گفته کاوه زرگران، در جلسه آتی این کمیسیون، رسیدگی به این موضوع با حضور رئیس اتاق تهران و مقامات مسول از وزارت بهداشت و جهاد کشاورزی، ادامه می‌یابد.

در دوازدهمین جلسه کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران که روز سه‌شنبه برگزار شد، رئیس انجمن تولیدکنندگان سموم، وجود آلاینده‌ها در محصولات کشاورزی را به تولیدکنندگان سموم در کشور، مربوط ندانست و گفت که این مشکل را باید در توزیع و مصرف سموم از سوی کشاورزان، جستجو کرد.

مسعود گیل‌آبادی این را نیز اضافه کرد که در ارتباط با عودت برخی محموله‌های صادراتی ایران که طی چند ماه گذشته اتفاق افتاد، به ویژه فلفل صادراتی از روسیه، تاکنون سندی که نشان دهد برگشت بارهای صادراتی از بازارهای هدف به دلیل آلودگی محصولات کشاورزی به میزان بالای آلاینده‌ها بوده، وجود ندارد. گیل‌آبادی در مواجهه با اینکه در مسئله برگشت محصولات کشاورزی صادراتی ایران، میزان بالای آلاینده‌ها تاثیرگذار بوده‌است، اینگونه واکنش نشان داد که تولیدکنندگان سموم در ایران، مقصر نیستند و اگر کشاورزان سم اضافه در تولید محصولات به کار برده‌اند یا آنکه دوره کارنس سموم رعایت نشده، تولیدکنندگان که نباید پاسخگو باشند.

در همین رابطه، کاوه زرگران، رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران در واکنش به اظهارات گیل‌آبادی مبنی بر اینکه اسنادی در رابطه با وجود آلاینده‌ها در برخی محموله‌های صادراتی از جمله فلفل صادراتی به روسیه، وجود ندارد، تاکید کرد که مکاتبات طرف‌های روسیه با گمرک مبنی بر اینکه دلیل ممانعت گمرک روسیه برای ورود چندین محموله فلفل صادراتی ایران، وجود برخی آلاینده‌ها بوده‌است، وجود دارد و مستندات قابل ارائه است.

این در حالی بود که صدرالدین نیاورانی، نایب رئیس اتحادیه محصولات کشاورزی، نیز نظر دیگری بر خلاف گفته‌های رئیس انجمن تولیدکنندگان سموم، مطرح کرد و گفت که علت برگشت فلفل‌های صادراتی ایران به روسیه، صد در صد به دلیل وجود آلاینده‌ها در این محصولات بود و اداره نباتات این کشور طی نامه‌ای رسمی، این موضوع را به صراحت اعلام کرد. نیاورانی همچنین به برگشت محموله سیب‌زمینی صادراتی ایران از کشور ازبکستان اشاره کرد و با بیان اینکه ۵۲ کانتینر حاوی سیب‌زمینی ایران، به دلیل آنچه که میزان بالای آلاینده‌ها اعلام شد، از این کشور برگشت خورد، گفت: به تازگی وزارت جهاد کشاورزی طی بخشنامه‌ای، دریافت گواهی سلامت برای محموله‌های کشاورزی صادراتی از کشور را الزامی کرد که این مسئله، به طور قطع مانع دیگری پیش روی صادرات کشاورزی کشور خواهد بود.

این در حالی است که رئیس انجمن واردکنندگان سم و کود نیز در سخنانی، تاکید کرد که میزان بالای آلاینده‌ها در برخی محصولات کشاورزی ایران، مربوط به آفت‌کش‌های مصرفی در مزارع و گلخانه‌ها، نیست و واردکنندگان و تولیدکنندگان مقصر نیستند و وزارت بهداشت و وزارت جهاد کشاورزی باید پاسخگو باشند. سید مهدی حسینی، همچنین اعلام کرد که این تشکل و فعالان اقتصادی این بخش، آمادگی دارند تا با صرف هزینه، آزمایشگاه تشخیص میزان سموم را در میادین میوه و تره بار و در سطح عرضه این محصولات، مستقر و تجهیز کنند.

با این حال، به گفته محمدرضا بهزادیان عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، تولیدات سموم در داخل کشور، فعلا از نظر کیفیت نمی‌تواند پاسخگوی نیاز واقعی تولید محصولات کشاورزی عاری از آلودگی باشد، از این رو محدودیت در واردات سموم با کیفیت اروپایی به کشور، باید برداشته شود.

بهزادیان با این توضیح که برای سال زراعی جاری، سم با برند آلمانی اگریمن، که محصولی شناخته شده در سطح بین‌المللی است، در داخل کشور موجود نیست، گفت: این در حالی است که این نوع از سم، تا دو سال پیش در داخل کشور در دسترس بود و کشاورزان و تولیدکنندگان فرآورده‌های کشاورزی قادر بودند برای نیاز خود، این سم را خریداری کنند اما تولیدکنندگان سموم طی جلساتی با وزارت جهاد کشاورزی اعلام کردند که قادر هستند سم با کیفیت اگریمن، در داخل تولید کنند و عملا مانع واردات این محصول شدند، در حالی که تولیدی در این سطح هیچ‌وقت اتفاق نیفتاد.

در همین ارتباط، کاوه زرگران، رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران، با بیان اینکه وزارت بهداشت طی چند سال اخیر روی ۸ محصول پرمصرف بخش کشاورزی تولید داخل آزمایش‌های مربوط به وجود آلاینده‌ها را انجام داده و نتایج این آزمایش‌ها قابل تامل است، تاکید کرد که در ایران نیز به مانند سایر کشورها، باید محصولات کشاورزی از مرحله تولید در مزرعه تا عرضه در میادین میوه و تره‌بار، مورد ردیابی قرار گیرد و میزان باقی‌مانده سموم در این فرآورده‌ها اندازه‌گیری و رصد شود.

زرگران در عین حال، شناسنامه‌دار کردن محصولات کشاورزی و غذایی را راهکار دیگری برای اصلاح وضعیت موجود عنوان کرد.

به گفته وی، بررسی میزان وجود آلاینده‌ها روی برخی محصولات کشاورزی تولید شده در داخل، نشان می‌دهد که درصد آلایندگی‌ها از سطح استاندارد فراتر است، بنابراین دولت و بخش‌خصوصی باید طی تعامل و همکاری با یکدیگر، راهکارهایی برای حل این معضل و رفع آلودگی در تولیدات کشاورزی و غذایی کشور به کار بندند.

در همین ارتباط، در گزارشی که از سوی کارشناس کمیسیون کشاورزی اتاق تهران ارائه شد، چالش‌ها و راهکارهای رفع وجود آلاینده‌ها در محصولات کشاورزی مورد بررسی قرار گرفت. در این گزارش، بر ایجاد سیستم ردیابی محصولات کشاورزی و استقرار آزمایشگاه‌های کنترل و کیفیت فرآورده‌های کشاورزی، تاکید شده‌است. این گزارش را از اینجا دریافت کنید.

عباس کشاورز، قائم مقام سابق وزارت جهاد کشاورزی نیز در این نشست، با تاکید بر اینکه آفت‌کش در جهان امروز، یک تکنولوژی است نه کالا و محصول، یادآور شد که در ایران همچنان آفت‌کش‌ها به عنوان یک کالا، عرضه می‌شود، بنابراین مشکلاتی نیز ایجاد کرده‌است. وی با بیان اینکه، وضعیت آلاینده‌ها در محصولات کشاورزی باید به طور مداوم رصد و کنترل شود، افزود: تولیدکنندگان سم و کود در کشور باید به تکنولوژی این صنعت مجهز شوند و با ایجاد رقابت در این صنعت، امکان انتخاب تولیدات برای مصرف‌کنندگان و کشاورزان فراهم شود. کشاورز در عین حال تاکید کرد که در مسئله پایش و کنترل میزان آلاینده‌ها در محصولات کشاورزی، دستگاه متولی آن نیز باید مشخص شود و بخش‌خصوصی به طور جدی به خدمت گرفته شود.

اعلام نظر فعالان بخش‌خصوصی حوزه تولید و تجارت سموم در ارتباط با چرایی وجود آلاینده‌ها در محصولات کشاورزی، در حالی در این جلسه مطرح شد که مسولان دولتی حاضر در این نشست، دستگاه متولی خود را مبرا از خطا و بروز اتفاقات پیش آمده اعلام کردند.

مژگان پورمقیم، رئیس آزمایشگاه کنترل و ارزیابی سازمان غذا و دارو، این ادعا که وزارت بهداشت وظایف خود در رابطه با کنترل و نظارت بر محصولات کشاورزی را به درستی انجام نداده‌است، رد کرد و با ذکر این جمله که این وزارتخانه و سازمان غذا و دارو در آخر این زنجیره قرار دارد، تصریح کرد که وضعیت وجود آلاینده‌ها و ذرات نیترات و فلزات سنگین در محصولات کشاورزی تولید داخل، نگران‌کننده است.

وی با این توضیح که پایش محصولات کشاورزی در سطح عرضه، از سال ۹۴ آغاز و طی سال ۹۸ حدود ۵۰ محصول تولیدی این بخش از حیث میزان نیترات و فلزات سنگین، آزمایش شد، گفت: آفت‌کش‌های موجود در کشور، کیفیت مطلوبی ندارند و این در حالی است که تا زمانی که محصولات کشاورزی قابل ردیابی نباشد، تلاش‌ها و منابع به کار گرفته شده از سوی وزارت بهداشت در این مسیر، عملا به هدر رفته است.

وی با بیان اینکه ۸ محصول کشاورزی پرمصرف از سوی وزارت جهاد کشاورزی، برای بررسی میزان آلاینده‌ها در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفته‌است، گفت: گزارش مربوط به وضعیت آلودگی این ۸ محصول پرمصرف آماده و نتایج آن در شورای عالی سلامت مطرح و مورد بررسی قرار گرفته، با این حال این گزارش محرمانه است.

پورمقیم سپس راهکار موجود برای حل معضل وجود آلاینده‌ها در محصولات کشاورزی را همکاری مستمر وزارت جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت، و اجرای سیستم ردیابی محصولات کشاورزی از زنجیره اول تا انتها، عنوان کرد و با بیان اینکه وزارت بهداشت، تجهیز آزمایشگاه‌ها را به طور جدی در دستورکار قرار داده است، افزود: متاسفانه در حال حاضر برای اندازه‌گیزی میزان وجود آلاینده‌ها، تنها ۲۸ آزمایشگاه در سراسر کشور وجود دارد که جوابگوی حجم بالای محصولات کشاورزی نیست. از این رو، طی فراخوانی به بخش خصوصی، آمادگی این وزارتخانه برای همکاری در زمینه ایجاد آزمایشگاه‌های این بخش را اعلام کرده‌ایم.