بازار؛ گروه استان ها: استان همدان از گذشته های دور در دل خود فرش را به عنوان یک هنر و صنعت جای داده تا آنجا که راسته بازار فرش همدان نشانه ای از آن روزگاران را هنوز هم با خود به همراه دارد.
اگرچه در سالیان نه چندان دور تولید فرش و قالی دستباف و سنتی یکی از منابع درآمدزا و قابل توجه در همدان به حساب می‌آمده اما اکنون بافت فرش در این استان از رونق افتاده است و دیگر بافندگان با همان رمق گذشته در این عرصه وارد کار نشده و پای دارهای قالی نمی نشینند؛ حال آنکه صنایع‌دستی هر قوم و ملتی، معرف ذوق و خلاقیت‌های آنان در پاسخ به ضرورت‌های مادی و معنوی در مرحله مشخصی از گسترش تاریخی است.
ورود حوزه فرش به سازمان صمت به معنای دوری این عرصه از میراث فرهنگی ملموس ما بود اما به راستی فرش در هر تار و پود خود نشانی از هویت ما را دارد که باید در قبال آن میراث دار بوده و نه تنها در مسیر احیای آن قدم برداریم بلکه مسیر را برای تولید، فروش و البته صادرات آن مهیّا سازیم؛ اما این روزها عرصه فرش در همدان رو به کدام سمت در حال حرکت است؟
راه اندازی خوشه فرش منجر به بهبود و تسهیل روند تولید و صادرات دست بافته های استان به عنوان یک هنر صنعت بومی و درآمدزا خواهد شد
خردادماه امسال بود که متین؛ رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان با اشاره به راه اندازی خوشه فرش در استان همدان گفت: این اقدام به عنوان یک گام اساسی برای ساماندهی فعالان عرصه فرش و قالی، منجر به بهبود و تسهیل روند تولید و صادرات دست بافته های استان به عنوان یک هنر صنعت بومی و درآمدزا خواهد شد.
حال باید دید که این خوشه صنعتی در مسیر تحقق است یا قرار است آن قدر ادامه دار شود که به نوش دارویی پس از مرگ سهراب و فراموشی فرش همدان تبدیل شود.
در این راستا گفتگویی با محمدرضا بادامی؛ مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی همدان ترتیب داده شد تا وضعیت خوشه فرش در همدان را مورد بررسی قرار داده و در ادامه پای صحبت های احمد ملکی؛ رئیس هیات مدیره اتحادیه فرش استان همدان و مدیرعامل تعاونی فرش دستباف شهرستان ملایر نشستیم که در ادامه متن این صحبت ها را می خوانید:
فعالیت ۹ هزار همدانی در عرصه فرش
محمدرضا بادامی در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه در زمینه خوشه فرش در حال پیش روی اقدامات هستیم، اظهار کرد: در زمینه تامین مواد اولیه در این عرصه نیز برنامه هایی در نظر گرفته شده است.
مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی همدان در این خصوص تشریح کرد: در این زمینه تعداد چهار دستگاه پشم زنی اتوماتیک خریداری شده تا در کشتارگاه ها مستقر شده و پشم چینی قبل از آن که گوسفندان برای ذبح فرستاده شوند، صورت گیرد.
بادامی ادامه داد: تعداد ۲۵ دستگاه نخ ریسی هم در این زمینه تهیه شده تا بتوان پشم ها را به نخ تبدیل و در بافت فرش از آن ها استفاده کرد.
وی به برگزاری تورهای صنعتی برای بافندگان فرش همدان نیز اشاره کرد و گفت: در استان همدان افراد زیادی در عرصه بافندگی فعالیت دارند اما بیشتر آن ها به صورت خانگی در این عرصه فعال هستند.
در استان همدان تعداد ۴۰ خوشه صنعتی وجود دارد
مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی همدان با اشاره به اینکه در استان همدان تعداد ۴۰ خوشه صنعتی وجود دارد، عنوان کرد: حدود ۹ هزار نفر در استان همدان در عرصه فرش فعالیت دارند.
احمد ملکی نیز در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه متاسفانه این روزها هیچ کمکی به تعاونی های حوزه فرش در همدان نمی شود، عنوان کرد: در گذشته که فرش زیرمجموعه جهادکشاورزی بود، مواد اولیه مورد نیاز به صورت قسطی به بافندگان داده می شد اما از وقتی که از زیرمجموعه جهادکشاورزی خارج شده، مشکلات بسیاری در این عرصه وجود دارد.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه فرش استان همدان ادامه داد: در حال حاضر شاهدیم که حتی بافندگان و فعالان این عرصه نمی توانند یک وام دریافت کنند.
وی با اشاره به اینکه شرکت تعاونی فرش شهرستان ملایر تعداد هفت هزار قالیباف دارد که از این تعداد یک هزار و ۸۰۰ نفر آن بیمه شده هستند اما جایگاهی برای کار ندارند، با گلایه مندی مطرح کرد: این روزها با چنین روندی و نبود هیچ حمایتی، شاهد کاهش تولید فرش نیز هستیم.
در گذشته ماهی یک تُن مواد اولیه به فروش می رساندیم اما در حال حاضر، حتی ۱۰۰ کیلوگرم هم فروش نداریم
ملکی خاطرنشان کرد: در گذشته ماهی یک تُن مواد اولیه به فروش می رساندیم اما در حال حاضر، حتی ۱۰۰ کیلوگرم هم فروش نداریم.
وی با اشاره به اینکه متاسفانه توجهی به این حوزه نمی شود، مطرح کرد: برای رئیس جمهور هم نامه ای ارسال کرده ایم و امیدواریم اتفاقاتی را در این عرصه شاهد باشیم.
وی تصریح کرد: تعاونی های فرش در شهرستان های رزن و بهار از بین رفته اند و شرکت های تعاونی دیگر هم تولید ندارند و تنها کارت مُهر می زنند!
مدیرعامل تعاونی فرش دستباف شهرستان ملایر یادآور شد: حتی شرکت های خصوصی فعال در این عرصه هم در حال از بین رفتن هستند.
ملکی با بیان اینکه امیدواریم اتفاق خوبی برای حوزه فرش بیفتد، گفت: مطرح شده که گویا فرش زیرمجموعه وزارت میراث فرهنگی خواهد رفت که در این زمینه نیز باید بگویم تنها امیدوارم چنین اتفاقی بیفتد و شاهد از بین رفتن این صنعت و هنر نباشیم.
۸۰ درصد تعاونی های فرش در استان همدان به سبب اینکه زیر مجموعه سازمان صمت شده اند، از بین رفته است
وی ضمن ابراز ناراحتی مطرح کرد: چرا باید فرش زیرمجموعه سازمان صنعت، معدن و تجارت باشد؟ صمت به فرش چه ربطی دارد؟ این روزها شاهدیم که ۸۰ درصد تعاونی های فرش در استان همدان به سبب اینکه زیر مجموعه سازمان صمت شده اند، از بین رفته است.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه فرش استان همدان در بخش پایانی این گفتگو در پاسخ به اینکه آیا ایجاد خوشه فرش می تواند به این وضعیت کمکی کند؟ گفت: خوشه فرش نیز خوب است اما اگر در حد حرف نباشد و شاهد راه اندازی و ایجاد آن در استان همدان باشیم.
طبق آمارهای موجود استان همدان دارای افزون بر ۵۰ هزار بافنده در مناطق روستایی و شهری است؛ آماری که بافندگان فرش به صورت خانگی را هم شامل می شود؛ اما به راستی با توجه به گرانی مواد اولیه، کاهش روند تولید، خاموش چراغ کارگاه های قالیبافی و البته تعاونی های فرش در سطح استان همدان می توان امیدی به آینده فرش همدان و هنر قالیبافی آن داشت؟
فرش همدان به عنوان یک میراث هویت بخش شناخته می شود که روزگاری یک راسته بازار را به خود اختصاص داده بود و در نمایشگاه های فرش، جای خوبی را به خود اختصاص می داد؛ روندی که به صادرات فرش هم گره می خورد اما حال در مسیر فراموشی است.
به هر صورت درحالی روزگاری تعداد بسیاری از مردم همدان در عرصه فرش بافی فعال بوده اند که این روزها نه تنها نامی از فرش همدان نیست بلکه این هنر صنعت تنها به دار است و خبری از بافت و بازار فروش برای آن نیست.
بدین ترتیب امید است تا با تدابیر اندیشیده شده در این عرصه نه تنها خوشه فرش همدان قوت گرفته و روند اجرایی آن تسریع یابد بلکه حمایت از فعالین این عرصه در سطح خرد و متوسط نیز در پیش گرفته شود و شاهد تحقق شعار تولید، پشتیبانی و مانع زدایی در استان باشیم.
همچنین با توجه به اینکه این هنر به عنوان یکی از هنرهای ملموس ما محسوب شده و در دل خود با ترانه ها و آوازها در طول فرش بافی و قالیبافی عجین است؛ یعنی میراث ناملموسی را نیز به همراه دارد، جا دارد تا در سطح کشوری به این مهم توجه شده و شاهد ورود این عرصه به زیرمجموعه ادارات کل میراث فرهنگی در سطوح استانی باشیم ؛ باشد که چراغ کارگاه ها و تعاونی ها در این عرصه روشن مانده و شاهد فراموشی بیش از پیش این عرصه در استان نباشیم.
نظر شما