تهمینه غمخوار؛ بازار: «سید ابراهیم رئیسی» روز شنبه در دومین سفر خارجی خود و به دعوت رئیس جمهور ترکمنستان، به عشق آباد پایتخت این کشور سفر کرد تا در پانزدهمین اجلاس سران همکاری های اقتصادی (اکو) شرکت کند. رئیس جمهور، صبح روز یکشنبه پس از حضور در نشست اکو، اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران اولویت ویژه‌ای برای همکاری و مشارکت اقتصادی با کشورهای آسیایی به خصوص همسایگان خود در آسیای جنوبی، آسیای غربی، آسیای میانه و قفقاز قائل است.
وی تاکید کرد: بی‌تردید تقویت نقش و جایگاه سازمان های منطقه‌ای به عنوان تسهیل‌کننده همکاری های دو و چندجانبه مورد توجه و اهتمام ماست که یکی از نمودهای واضح آن سازمان همکاریهای اقتصادی «اکو» است.
رئیس‌جمهور همچنین اظهار کرد که مجموعه «اکو» علاوه بر بهره‌مندی ویژگی‌های مادی قدرت همچون جمعیت نیم میلیاردی، مالکیت یک سوم منابع انرژی جهان، موقعیت بی‌نظیر ارتباطی میان اروپا با چین و روسیه با خلیج فارس و اقیانوس هند، نیروی انسانی جوان و پرتوان، در بردارنده هویتی ممتاز به نام اسلام است.
علاوه بر آن، رییس دولت سیزدهم خاطرنشان کرد: طی سالیان گذشته دستاوردها و پیشرفت های خوبی در سازمان «اکو» به دست آمده است اما کماکان فاصله معناداری بین موفقیت های حاصله با ظرفیت ها و توانمندیَ های واقعی سازمان وجود دارد. برای نمونه با وجود پتانسیل های تجاری بالا، تجارت درون منطقه ای کماکان کمتر از ۱۰ درصد است.
در همین راستا و با توجه به نقش جمهوری اسلامی در این سازمان و این مسئله که ایران به عنوان یک کشور مهم به دنبال ارتقای سطح همکاری ها در اکو و ترفیع رتبه و منزلت این سازمان در مناسبات منطقه‌ای و بین المللی است، خبرنگار بازار گفتگویی را با «محسن پاک آیین» سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان، سفیر اسبق ایران در ازبکستان، زامبیا و تایلند و کارشناس ارشد مسائل بین الملل ترتیب داده که در ادامه می خوانیم:
* حضور ایران در نشست سران اکو پس از نشست شانگهای نشانه‌ای از نقش‌آفرینی ارزنده ایران در معادلات منطقه و گامی مهم در تحقق دیپلماسی اقتصادی و منطقه‌ای است. از دیدگاه شما نقش محوری ایران در بهبود عملکرد اقتصادی اکو چیست؟
حضور ایران در نشست سران سازمان همکاری اقتصادی(اکو) در عشق آباد نشان دهنده اراده جمهوری اسلامی ایران در جهت هدایت رویکرد کشورمان از الویت بخشیدن به همکاری و تعاملات با کشورهای فرامنطقه ای به سوی کشورهای منطقه است. البته، این مسئله به معنای نفی همکاری با کشورهای فرامنطقه ای نیست، بلکه در اینجا الویت بخشی ایران و تغییر نگاه آن حائز اهمیت است.
حرکت ایران در جهت پیشبرد روابط با کشورهای عضو اکو چه در بعد چند جانبه و همکاریهای منطقه ای و چه در بعد دو جانبه، قطعا به نفع همه کشورهای منطقه خواهد بود و آنها نیز منتفع خواهند شد
کشورهای منطقه عمدتا، همسایگان دور یا نزدیک ایران هستند که همگی عضو سازمان همکاریهای اقتصادی می باشند. همسایگان نزدیک که مرز بلافصل با ایران دارند، شامل پاکستان، ترکیه و افغانستان بوده و کشورهایی که با فاصله یک کشور دیگر با جمهوری اسلامی همکاری دارند، شامل کشورهایی چون ازبکستان و قرقیزستان هستند که با وجود آنکه با ایران مرزی ندارند، به عنوان همسایه دور ایران محسوب می شوند.
حرکت ایران در جهت پیشبرد روابط با کشورهای عضو اکو چه در بعد چند جانبه و همکاریهای منطقه ای و چه در بعد دو جانبه، قطعا به نفع همه کشورهای منطقه خواهد بود و آنها نیز منتفع خواهند شد. در این میان، جمهوری اسلامی می تواند نقش مهمی در بهبود عملکرد اقتصادی اکو داشته باشد، چرا در همه حوزه های اقتصادی صاحب حرف و سخن است. لذا، اکو می تواند از ظرفیت های متعدد ایران در حوزه های مختلف تجارت، ترانزیت، انرژی، گردشگری، سرمایه گذاری و کشاورزی در قالب همکاری های گوناگون بهره مند شوند.
* با سفر آیت الله رئیسی به ترکمنستان و دیدار با رئیس جمهور این کشور، به نظر می رسد روابط دو کشور در دولت سیزدهم رو به گرم شدن است و تبادلات اقتصادی دوجانبه میان دو همسایه گسترش خواهد یافت. ارزیابی و نظر شما در این زمینه چیست؟
سفر آقای رئیسی به ترکمنستان از بعد روابط اقتصادی_سیاسی دوجانبه حائز اهمیت است. روابط ایران و ترکمنستان از گذشته با فراز و نشیب های زیادی به خصوص اختلافات بر سر قیمت گاز همراه بوده است که خوشبختانه در دیدارهای روز شنبه و یکشنبه روسای جمهور دو کشور، دو طرف به این جمع بندی رسیدند که همکاری های دوجانبه در حوزه گاز را مجددا آغاز کرده و به روند حرکت آن سرعت ببخشند.
از آن جایی که ترکمنستان، پل اتصال آسیای مرکزی به ایران و راه آهن تجن_سرخس است، سایر کشورهای آسیای مرکزی که محصور در خشکی هستند (به غیر از قزاقستان) می توانند از مسیر ایران به آبهای آزاد متصل شوند
علاوه بر آن، بحث مهم دیگری که میان دو کشور مطرح است، مرتبط با حوزه ترانزیت است. ترکمنستان، پل اتصال آسیای مرکزی به ایران و راه آهن تجن_سرخس (که از تجن آغاز شده و به سوی سرخش امتداد میابد و به راه آهن سراسری ایران متصل می شود) است. این راه آهن، برای کشورهای تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان نیز بسیار مهم است، به طوری که ایران و ترکمنستان با احداث این راه آهن توانسته اند که سایر کشورهای آسیای مرکزی که محصور در خشکی هستند (به غیر از قزاقستان) را از مسیر ایران به آبهای آزاد متصل نمایند.
علاوه بر آن، به طور طبیعی، در حوزه تجارت نیز همکاری تهران_عشق آباد به دلیل همسایگی دو کشور به خصوص در تجارت مرزی می تواند در گسترش و توسعه مراودات اقتصادی منطقه نقش آفرین باشد. حضور هر دو کشور در دریای خزر نیز میتواند به توسعه روابط اقتصادی دو جانبه و شکل گیری همکاری های فی مابین در حوزه انرژی از جمله نفت و گاز کمک نماید.
* در نشست مشترک نمایندگان جمهوری اسلامی ایران، ترکمنستان و قزاقستان که (جمعه پنجم آذرماه) در حاشیه اجلاس سران کشورهای عضو اکو برگزار گردید، یک سند همکاری ریلی میان سه کشور امضا شد. این تفاهم نامه تا چه اندازه می تواند موجب بهره مندی از ظرفیت کریدور شمال _ جنوب برای توسعه روابط اقتصادی_ سیاسی از یک سو و افزایش درآمدهای غیرنفتی کشور از سوی دیگر شود؟
سند همکاری که میان ایران، ترکمنستان و قزاقستان در زمینه همکاری های ریلی امضا شد، در همین چارچوبی است که در سوال پیشین عرض کردم. ایران می تواند در حوزه راه آهن سرخس به تجن به خط آهن آسیای مرکزی متصل شده و کالای خود را به تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان ارسال کرده و این کشورها نیز می توانند از این خط آهن استفاده کرده، به سمت ایران آمده و به دریای خزر راه یابند.
بر همین اساس، این تفاهمنامه می تواند در جهت توسعه تجارت غیر نفتی نقش موثری ایفا نماید.
* موقعیت ژئواکونومیکی و ژئوپلیتیکی ایران از طریق اکو چگونه گسترش خواهد یافت؟
به طور طبیعی جغرافیای سیاسی کشورهای عضو اکو یعنی حوزه اقتدار ملی این کشورها به دلیل برخورداری از مرزهای مشترک به یکدیگر وابسته است. لذا، موقعیت ژئوپلتیکی اعضا در قبال هم بسیار مهم است؛ به همین دلیل ضرورت دارد که در این منطقه، امنیت برقرار بوده و تغییر مرزهای جغرافیایی صورت نگیرد و اختلافات میان خود را به گونه ای مسالمت آمیز و از طریق مذاکره حل و فصل نمایند، به طوری که این موقعیت ژئوپلتیکی به موقعیت ژئواکونومیکی آنها کمک کند.
بر همین اساس، به هر میزان که اراده سیاسی این کشورها برای همکاری با یکدیگر در کنار برقراری امنیت استوار باشد، به طور طبیعی، در حوزه اقتصاد نیز کارها به سرعت پیش رفته و منافع اقتصادی شامل همه کشورها می گردد که آنها بتوانند از این مزیت استفاده نمایند.
نظر شما