بازار؛ گروه استان ها: کرمان از دیرباز در حوزه صنایع دستی در تولید فرش دست باف شهرت داشته است به شکلی که در ضرب المثل های قدیمی واژه «قالی کرمون» شهرتی عجیب در افکار عمومی دارد و فرش دست باف برند این استان محسوب می شود.
صنعت فرش دست باف در سال های اخیر دچار رکود شده و فعالان صنعت فرش دست باف از عدم حمایت دولت ها می نالند، مشکلات این صنعت با شیوع کرونا نیز صدچندان شده و اکنون حال و روز خوشی ندارد. قالی دست باف کرمان که روزگاری در سطح بین المللی و داخلی قرب و عزتی زیاد داشت حالا نیازمند همتی است که دست هایش را بگیرد و از تنزلش بکاهد.
قوانینی که دست و پا گیر شدند
یکی از فعالان عرصه فرش استان کرمان در گفت و گو با خبرنگار بازار عنوان کرد: آمارها حاکی از آن است که تعداد شاغلان در بخش تولید فرش دست باف افزایش داشته است اما این مساله روند ثابتی ندارد.
زهرا امیری افزود: طی ۴۰ سال اخیر فعالان عرصه فرش در کشور با مشکلات زیادی که ناشی از وضع برخی قوانین واردات و صادرات بود، مواجه شدند که این امر به کاهش صادرات فرش در کشور انجامید.
وی تصریح کرد: قطعا کاهش صادرات فرش باعث کاهش میزان تولید و روند نزولی شاغلان در صنعت فرش دست باف شد. البته مشکلات فرش دست باف کرمان را می توان به سه بخش تولید، مصرف داخلی و صادرات تقسیم کرد.
امیری اظهار کرد: کم توجهی دولت به تولید فرش از جنبه های برنامه ریزی و حمایت های مالی، کمبود اتحادیه های حمایتی و صنفی از فعالان این صنعت، بالا رفتن قیمت مواد اولیه و همچنین کیفیت پایین مواد اولیه از جمله پشم و نخ از جمله مشکلات عمده ی این صنعت هستند.
مواد اولیه مرغوب به خارج از کشور صادر می شود و موادی که در اختیار تولیدکنندگان داخلی قرار می گیرد مرغوبیت چندانی ندارد و یا قیمت بسیار بالایی دارد که تهیه آن برای تولیدکنندگان خرد خانگی کرمان به صرفه نیست
وی اضافه کرد: مواد اولیه مرغوب به خارج از کشور صادر می شود و موادی که در اختیار تولیدکنندگان داخلی قرار می گیرد مرغوبیت چندانی ندارد و یا قیمت بسیار بالایی دارد که تهیه آن برای تولیدکنندگان خرد خانگی کرمان به صرفه نیست.
وی تاکید کرد: نقش رقبای خارجی را نیز که دارای سرمایه بالایی هستند نمی توان نادیده گرفت، هر چند نبود تنوع در نقشه های موجود نیز یکی از مهم ترین علل از بین رفتن صنعت نقش قالی به مرور زمان شده است.
مچ اندازی فرش ماشینی و فرش دست باف
این فعال صنعت فرش افزود: عدم تبلیغات مناسب برای جا انداختن فرش دست باف به عنوان یک ثروت، قیمت کم تمام شده فرش ماشینی نسبت به فرش دست باف، عدم توجه تولیدکنندگان فرش دست باف به سلایق و نیازهای بازار جدید، عدم بازاریابی مناسب داخلی توسط تولیدکنندگان برای استفاده مردم از این نوع فرش نیز در رکود صنعت فرش موثر بوده است.
امیری گفت: قالی های ماشینی این روزها تنوع بسیار زیادی دارند و مصرف کنندگان فرش مورد نظر خود را در میان فرش های ماشینی جستجو می کنند.
وی افزود: کم بودن توان سرمایه ای صادرکنندگان فرش در زمینه بازاریابی و ایجاد بازارهای جدید در مقابل رقبای قدرتمندی نظیر چین و هندوستان هم یکی دیگر از مسائلی است که باید مورد توجه قرار گیرد. دولت باید به تولیدکنندگان فرش توجه ویژه ای کند و در بخش مالیاتی نیز برای فعالان این عرصه تدابیری بیندیشد.
راور مهد تولید فرش های گره دار
نایب رئیس اتاق بازرگانی کرمان نیز در این خصوص به خبرنگار بازار اظهار کرد: پدرم در حوزه اقتصادی فرش دخیل بود و یکی از تولید کنندگان فرش در استان به شمار می رفت، فامیل من هم برگرفته از همین مساله است و می شود گفت من شناسنامه فرش دارم.
جلیل کاربخش افزود: راور مهد فرش گره دار استان کرمان است و تنها نقطه ای از استان که فرش گره دار در آن بافته می شود همین شهر است، اگر به یک راوری بگویی فرش را بدون گره ببافد انگار به او توهین کرده ای.
وی اضافه کرد: در اوایل قرن گذشته با شکوفایی اقتصاد فرش بزرگانی از جمله میرزا خان آقا که بزرگ فامیل کاربخش بود و آقایان ارجمند و یاسایی در زمینه فرش فعالیت می کردند و بخش بزرگی از بنیان های کنونی استان کرمان مربوط به اقتصاد فرش و کارهای این افراد است.
این صادرکننده فرش دست باف ادامه داد: همزمان با شکوفایی اقتصاد در زمینه نفت اهمیت فرش کاهش یافت زیرا عمده تولیدکنندگان دیگر رغبتی برای تولید فرش دست باف نداشتند. البته کمابیش فرش دست باف تولید می شد اما دیگر مثل سابق نبود.
اقتصاد نفتی در دهه ۴۰ به صادرات فرش به ملل بزرگ دنیا ضربه شدیدی زد، در گذشته فرش هایی برای بازار اروپا و آمریکا بافته می شد که ابعاد و رنگ و طرح شان بسیار متفاوت بود اما امروز این طرح ها منسوخ شده اند
کاربخش تصریح کرد: اقتصاد نفتی در دهه ۴۰ به صادرات فرش به ملل بزرگ دنیا ضربه شدیدی زد، در گذشته فرش هایی برای بازار اروپا و آمریکا بافته می شد که ابعاد و رنگ و طرح شان بسیار متفاوت بود اما امروز این طرح ها منسوخ شده اند.
نایب رئیس اتاق بازرگانی کرمان بیان کرد: تعدادی نقش به بازار آمد که به سفارش داخل تولید می شد و نقش هایی که سفارش دهندگان آمریکایی و اروپایی متقاضی آن بودند از بین رفتند.
این فعال اقتصادی حوزه فرش گفت: نفت ارتباطات صادراتی را قطع کرد و بزرگان فرش استان نیز کمرنگ شدند. متاسفانه در گذشته تولیدکنندگان فرش و شال را به عنوان افرادی که در شغلی سطح پایین مشغول به کار بود می نگریستند و اعتقادی نداشتند که این افراد هنرمند هستند پس از انقلاب هم فعالان عرصه فرش با نامهربانی هایی مواجه شدند.
عدم سرمایه گذاری متمرکز
کاربخش اضافه کرد: هیچ گاه سرمایه گذاری متمرکزی در این زمینه صورت نگرفت و مدیریت دولتی نیز در این زمینه توفیقی نداشت و حمایت های دولتی نیز به مرور کمرنگ شد و بسیاری از تولیدکنندگان حذف شدند. فرش هایی هم به بازار اروپا ارسال می شدند که مورد توجه اروپایی ها قرار نمی گرفت و به مرور زمان کیفیت تولید نیز پایین آمد.
نایب رئیس اتاق بازرگانی کرمان تصریح کرد: در گذشته تولیدکنندگانی داشتیم که در زمینه نخ و ریس فعالیت داشتند و آنها هم با تقاضای کیفی مواجه نشدند و تولیدات نیز به سمت خانگی شدن رفت در حالی که اگر تولیدکنندگان متمرکز می ماندند شاهد اتفاقات خوبی بودیم.
وی ادامه داد: در اوایل انقلاب نگاه ها به سمتی رفت که گفتند دلال ها و بازرگانان حوزه فرش در حال استثمار تولیدکنندگان هستند در صورتی که این ها سرمایه های ارزشمندی بودند که تجربیات بزرگی پشت شان بود و به بازار فرش کمک شایانی می کردند.
تولیدکنندگان واقعی فرش توان پرداخت حق بیمه ندارند
کاربخش تاکید کرد: لازمه احیای این صنعت ارتباط با بازارهای قوی فرش بود قطع ارتباط ما با ملت آمریکا بیشترین ضربه را به فعالان عرصه فرش وارد کرد. هم اکنون شاهد آماری هستیم که عنوان می کند بیش از ۴هزارنفر در بخش فرش فعال هستند و این ها اکثرا در بخش فرش فعالیت ندارند و اغلب افرادی هستند که برای دریافت بیمه و یارانه ای که برای این بخش در نظر گرفته شده است به عنوان تولیدکننده فرش خود را معرفی کرده اند و تولیدکنندگان اصلی فرش هنوز قادر نیستند که هزینه یک بیمه ارزان را بپردازند.
وی یادآور شد: حمایت های دولتی، سیاست قطع ارتباط با دنیا، نداشتن تولید متمرکز به فرش دست باف ضربه مهلکی زد. بافت فرش برای عتبات عالیات نیز به شکل مقطعی فراهم شد که این مساله هم نتوانسته به بازار فرش رونق دهد.
به جای سیاست تشویقی معیوب به تولیدکنندگان واقعی کمک کنیم می توانیم به فرش رونق بدهیم. شاهد سیاست هایی هستیم که در سه چهارسال اخیر تشدید هم شده و علاوه بر اینکه کمکی به صنعت فرش نمی کند بلکه در تقابل پیشرفت این حوزه است
ضربه مهلک سیاست های حمایتی معیوب به صنعت فرش
کاربخش افزود: در دوره ناصرالدین شاه فرش، اقتصاد کشور را نجات داد و اگر ما تجار و بازرگانانمان را تقویت کنیم تا این امکان را داشته باشند که با بازارهای جهانی ارتباط بگیرند قطعا شاهد شکوفایی فرش خواهیم بود. البته نباید خواستار بازگرداندن ارز این حوزه مانند حوزه های دیگری از جمله پتروشیمی و ...در یک بازه مشخص باشد زیرا امکان برگشت ارز در این حوزه پایین است.
وی ادامه داد: به جای سیاست تشویقی معیوب به تولیدکنندگان واقعی کمک کنیم می توانیم به فرش رونق بدهیم. شاهد سیاست هایی هستیم که در سه چهار سال اخیر تشدید هم شده و علاوه بر اینکه کمکی به صنعت فرش نمی کند بلکه در تقابل پیشرفت این حوزه است.
وی اضافه کرد: من به عنوان نایب رییس اتاق بازرگانی استان کرمان زمانی که به تاریخچه اتاق در کرمان نگاه می کنم، می بینم دارایی های اتاق مربوط به دوره شکوفایی فرش است و ما به تجار و بازارگانان حوزه فرش مدیون هستیم. باید برنامه ریزی حساب شده ای به عنوان تشکل بخش خصوص داشته باشیم و تاریخ اقتصاد فرش را نگارش کرده و حوزه اقتصاد فرش را آسیب شناسی کنیم و از دولتمردان بخواهیم مشکلات این حوزه را برطرف کنند.
آسیب مواد اولیه نامرغوب به صنعت فرش دست باف
وی اظهار کرد: تولیدکنندگان ما اکنون خرد و خانگی هستند و عمدتا مواد اولیه با کیفیت پایین را می خرند تا قیمت کالای تولیدشده شان کمتر شود. یک سری از ریس و پشم ها و نخ هایی در بازار است که از مواد دسته دوم به دست می آید و فرش و پتوهای کهنه را که دارای الیافی ضعیف هستند را بازیافت و دوباره وارد چرخه تولید می کنند که آسیب بزرگی به اقتصاد صنعت فرش استان زده است.
این فعال اقتصادی اضافه کرد: ما در استان و سطح کشور پشم های با کیفیتی داریم و اگر با بازارهای دنیا ارتباط بگیریم می توانیم گوسفند مرینوس را پرورش دهیم تا نیاز این صنعت را تامین کنیم. قطعا ارزش افزوده فراوانی نصیب کشور می شود.
کاربخش گفت: به دلیل نبود ارزش افزوده و عدم دسترسی به بازارهای جهانی دیگر کسی رغبت ندارد پا به این عرصه بگذارد. بازارهای خارجی به این می نگرند که برای یک فرش که هنر دست هنرمندانی است که مدت زیادی را برایش وقت گذاشته اند بهای واقعی آن را خواهند پرداخت زیرا ارزش کار دست را می دانند.
صنعت فرش کرمان می تواند رونق سابق خود را بازیابد اگر سیاست گذاران ناوارد بر قدم گذاشتن در راه هایی که به ترکستان ختم می شود اصرار نورزند. این صنعت قدیمی می تواند در بهتر شدن اقتصاد کشور نقش ویژه ای را ایفا کند و درمان بیماری حاد این صنعت نیازمند طبابت متخصصان است.
نظر شما