غلامعباس شمس الدینی؛ بازار: رودان یکی از شهرستان های مهم در حوزه تولید لیمو در کشور و آسیا شناخته می شود. در سال های اخیر بیماری جاروک جادوگر کمر باغداران رودانی را خم کرد. با اصلاح نژاد و معدوم سازی درختان بیمار و جایگزینی درختان جدید، رونق گذشته تا حدودی به کشاورزی رودان بازگشت. اما سیاست های ناصحیح در حوزه صادرات و واردات و بازاریابی محصول از سوی متولیان دوباره بحران تازه ای برای باغداران رودانی ایجاد کرد. در حالی که مصرف کنندگان از افزایش قیمت لیمو ترش گلایه دارند، تولیدکنندگان هم از پایین بودن قیمت عرضه محصول و عدم توجه به تقویت تولید گلایه شدید دارند.
در شهرستان رودان بیش از ۹۰ هزار تن انواع لیمو (مکزین لایم یا لیموی محلی، لیسبون، خارکل و پرشین) تولید و راهی بازار می شود. بیش از ۴۰ درصد لیمو ترش کشور در رودان تولید می شود این شهرستان مقام نخست در سطح زیرکشت و تولید این محصول با ارزش در کشور را داراست. روستای برنطین در ۳۵کیلومتری مرکز شهر رودان قرار دارد، دهستانی که بیشترین تولید لیمو در استان را داراست.
اما اگر سیاست ها، برنامه ریزی ها، تصمیم سازی ها بر اساس روند فعلی همچنان ادامه داشته باشد، دیری نخواهد پایید که اقتصاد مردمان این دیار به اضمحلال کامل خواهد رسید و باید منتظر واردات انبوه لیموهای اردنی، پاکستانی و مکزیکی باشیم.
راه را گم کرده ایم
افضل خاشعی باغدار و خریدار عمده در گفتگو با خبرنگار بازار با انتقاد از اوضاع آشفته بازار گفت: هر محصولی تولید شود باید بازار هدف داشته باشد، لیموترش بدون بازار هدف تولید می شود. طبیعی است علیرغم افزایش هزینه ها شاهد افزایش قیمت این محصول به نحوی که عاید باغدار شود، نباشیم. کشاورز وقتی صیفی جات آنقدر ارزان است که هزینه تولید را تامین نمی کند، وقتی که کشت و زرع با زیان و خسارت همراه است تنها راه منطقی را در کشت لیمو می بیند، ولی دولت به بازار و نحوه عرضه آن نمی اندیشد.
لیمو محصول شاخص شهرستان و حتی هرمزگان است ولی در سه بخش تولید، عرضه و بازار دچار سردرگمی هستیم
وی با بیان اینکه معتقدم راه را گم کرده ایم، اظهار داشت: لیمو محصول شاخص شهرستان و حتی هرمزگان است ولی در سه بخش تولید، عرضه و بازار دچار سردرگمی هستیم. نقش آموزش و ترویج فراموش شده است. نمی خواهم دولت را تنها مقصر این وضعیت قلمداد کنم. اتحادیه ها و نظام صنفی چقدر در حوزه های آموزش و ترویج تلاش کرده اند.
به گفته خاشعی، هر منطقه از نظر آب و خاک، پتانسیل کشت یک محصول را دارد. چرا باید در بخش رودخانه که خرمای مرغوب و با کیفیت به دست می آید به کشت مرکبات بپردازند؟ در روستای «کمیز» پتانسیل تولید بادمجان مرغوب را دارد، «فاریاب» در تولید فلفل دلمه زبانزد است، «برنطین» در تولید لیموترش حرف اول می زند ولی چقدر به این موضوع توجه شده است؟
هزینه تولید بالا رفت و قیمت لیمو ثابت ماند
سرپرست سابق نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی رودان در ادامه گفت: مجلس سال گذشته ارز دولتی نهاده ها را حذف کرد، نتیجه اش این شد که برخی کودها بین ۲۰۰ تا ۸۰۰ درصد افزایش قیمت داشتند. برخی سموم رشد ۵۰۰درصدی قیمت داشت و هزینه کارگر (نگهداری و برداشت) بین ۳۰ تا ۸۰ درصد افزایش داشت ولی لیمو به قیمت پارسال از باغدار خریداری شد. در واقع حذف ارز دولتی از نهاده های کشاورزی و دامی به بهانه جلوگیری از رانت توسط مجلس عملا منجر به افزایش قیمت شد و اجحاف بزرگ به تولیدکنندگان کشاورزی و دامی بود.
خاشعی در ادامه افزود: در عرضه محصول هم مشکل داریم چقدر در این بخش صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی ایجاد شده است؟ چقدر زمینه صادرات و بازار خارجی برای لیمو در نظر گرفته شده است؟ چه میزان در راستای توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی گام برداشته شده است؟ مگر نمی توان مصوب کرد شهرستانهایی که قطب یک محصول هستند برای ایجاد صنایع تکمیلی تسهیلات با کارمزد صفر تا ۴درصد دریافت کنند؟ چطور نمایندگان ما نمی توانند برای ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی ۳۰میلیارد تسهیلات ارزان قیمت بگیرند؟
باور نادرست تعیین قیمت دستوری هرگز نتیجه ای برای تولید کننده و مصرف کننده ندارد. میزان عرضه و تقاضا تعیین کننده قیمت بازار است. لیمو ترش محصولی ارزشمند است، از اسانس، آبلیمو، لیموی خشک و حتی پوست آن (برای خوراک دام )استفاده می شود. آنچه باید به آن توجه داشت این است که در زمان برداشت مدیریت حوزه توزیع تولیدات در بخش های مختلف از اهمیت خاصی برخوردار است. مدیریتی که به فراموشی سپرده شده است.
برای ایجاد تعادل و حفظ قیمت بازار معیاری برای توزیع باید طراحی شود. هنوز درصد ورود تولیدات به میادین تره بار، صنایع تکمیلی، صادرات مشخص نیست. طبیعی است وقتی معیاری در توزیع نباشد عرضه از تقاضا بیشتر می شود. قیمت دستوری نمی تواند بازار را کنترل کند، قیمت ها را بازار معین می کند.
کشاورزانی که بیش از ۴ هکتار لیمو ترش کشت کرده اند خودشان مستقیما محصول را به میادین می برند پس مشکل دلال نیست مشکل ساختاری است
دلال هم مشکل نیست، دولت حتی اگر دلالان را در فصل تولید کاملا مهار کند باز هم قیمت اصلاح شدنی نیست. بیشتر کشاورزانی که بیش از ۴ هکتار لیمو ترش کشت کرده اند خودشان مستقیما محصول را به میادین می برند پس مشکل دلال نیست مشکل ساختاری است.
اگر عزمی برای اصلاح ساختار کشت، تولید، توزیع، ترویج و آموزش نباشد، تردید نکنیم در سه چهار سال آینده تولید کنندگان عطای تولید را به لقایش می بخشند. اقتصاد این منطقه به کشاورزی و باغداری وابسته است، اشتغال مردم به این محصولات و کشاورزی مرتبط است و باید در کلان وزارت جهاد کشاورزی، وزارت تعاون، وزارت صمت، تشکلات صنفی و تولید کنندگان جلوی فاجعه ای که در راه است را بگیرند.
قاچاق بلای جان تولید لیمو ترش
افشین واحدی تولید کننده و باغدار بخش بیکا در شهرستان رودان که سه دهه است در بخش تولید مرکبات، صیفی جات و خرما فعالیت دارد، در گفتگو با بازار با اشاره به اینکه لیمو ترش با هیچ محصولی قابل مقایسه نیست، گفت: پسته، زعفران و محصولات دیگر قاچاقی وارد نمی شود ولی لیمو ترش هم تازه و هم خشک قاچاق می شود و همین امر باعث می شود صدمه اصلی به تولید کننده وارد شود.
واحدی تصریح کرد: امنیت کشور با همت نهادهای نظامی و امنیتی تامین است و باید امنیت اقتصادی تولیدکننده هم تامین شود. مبادی ورودی کشور کاملا مشخص است، لیمو خشک یا تازه آنقدر حجیم است که با کولبری نمی توان قاچاق کرد.
وی اضافه کرد: همزمان با برداشت لیمو و عرضه آن لیموی پاکستانی، اردنی، مکزیکی هم در بازار وجود دارد. در کشورهای دیگر قیمت تمام شده لیمو بسیار پایین تر از کشور ماست. چون دولت ها یارانه پرداخت می کنند ولی در ایران حتی ارز دولتی نهاده ها هم حذف می شود. پس در مرحله اول جلوگیری از قاچاق لیمو ترش (تازه و خشک) عامل مهمی در ایجاد تعادل بازار محسوب می شود.
افزایش قیمت لیمو به جیب تولید کننده نمی رود
عضو اتحادیه نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی رودان در ادامه با تشریح روند عرضه لیمو ترش افزود: تصور می کنم سود کلان را زنجیره ای که از میادین میوه و تره بار تا مصرف کننده تشکیل شده، می برند. دلالی یک شغل است و نمی توان آن را حذف کرد ولی باید نظارت شود. روشن و صریح عرض می کنم باغدار، لیموترش را ۸ هزار تومان می فروشد (در حالی که ۵تا ۶ هزار تومان هزینه تولید می شود)، میادین بنا به اظهار خودشان با احتساب ۱۰درصد حق العمل کاری، هزینه حمل، هزینه بسته بندی کیلویی ۱۲ هزار تومان عرضه می کند و در قبال آن هم سود منطقی دریافت می کنند.
اگر سازمان میادین فاکتور صادر کند، دلال هم بر اساس آن سود منطقی مطالبه می کند و در نهایت میوه فروش با احتساب درصد قانونی آن را به دست مصرف کننده می رساند
وی ادامه داد: ولی مصرف کننده همین لیموی ۸ هزار تومانی را دو برابر قیمت میادین تقریبا ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان دریافت می کند. میوه فروشان و زنجیره ای که محصول را به میوه فروشی ها می رساند بدون هیچ هزینه ای دو برابر تولید کننده منتفع شده است و ضعف نظارت در اینجا مشهود است. اگر سازمان میادین فاکتور صادر کند، دلال هم بر اساس آن سود منطقی مطالبه می کند و در نهایت میوه فروش با احتساب درصد قانونی آن را به دست مصرف کننده می رساند.
مافیای لیمو امکان رقابت را گرفته است
واحدی با تاکید بر اینکه تولید مازاد بر تقاضا نیست، اظهار کرد: همه ساله شاهد آن هستیم که پرتقال و سیب گلاب شب عید عرضه می شود و این دو محصول تولید مازاد بر تقاضا دارند ولی دولت با خرید تضمینی و نگهداری در زمان لازم با قیمت مناسب آن را عرضه می کند. تراکم کشت و افزایش تولید متناسب با افزایش جمعیت صورت گرفته و اینگونه نیست که تقاضا بیشتر باشد.
وی تاکید کرد: مافیایی در این حوزه است که امکان رقابت را از تولیدکنندگان گرفته است. چطور ممکن است لیمو کیلویی ۱۲هزار تومان باشد و آب لیمو ۱۵هزار تومان عرضه شود، در حالی که برای استحصال یک لیتر آب لیمو سه کیلو لیمو برابر ۳۶ هزار تومان لازم است؟! هزینه های تولید، بسته بندی، حمل و نقل و حق العمل کاری هم اضافه شود واقعا عجیب و غیر قابل باور است. مگر آنکه آب کاه و اسید به جای آب لیمو به مصرف کننده بدهند.
واحدی عنوان کرد: آیا واقعا بهداشت بر روند تولید آب لیمو نظارت دارد؟ من تولید کننده و امثال ما توان راه اندازی کارخانه آبلیموگیری داریم چون در شهرستان کارگاه های بسته بندی و سورتینگ وجود دارد اما توان رقابت نداریم. با این نرخی که آب لیمو عرضه می شود بعید می دانم نصف هزینه تولید، تامین شود. در حقیقت زورشان به صاحبان کارخانجات آبلیمو نمی رسد. متاسفانه مافیایی در این حوزه وجود دارد که نمی توان با آنها مقابله کرد.
توجهی به استان های محروم نمی شود
واحدی با اشاره به اینکه تولید لیمو، خاص چند استان هرمزگان و فارس است، اظهار داشت: علیرغم اینکه استان های هرمزگان و فارس تولید کنندگان عمده هستند، متاسفانه در کلان توجهی به این استانها نمی شود. جدیدا مقرراتی اعلام شده که اشخاصی که بالای ۵ میلیارد تومان تسهیلات کشاورزی دریافت می کنند، باید گزارش حسابرسی به اقتصاد دارایی و امور مالیاتی ارائه کنند این هم یک هزینه دیگر بر دوش کشاورزان و باغداران است.
وی یادآور شد: این تسهیلات در مقابل وام های چند صد میلیاردی که در بخش های دیگر اعطا می شود رقمی نیست و واقعا نمایندگان ما باید ورود کنند. شرق استان تولید کننده عمده لیموی کشور است و یک سوم جمعیت استان اقتصاد و معیشت شان بر مبنای کشاورزی است.
به گفته واحدی، نماینده شرق استان عضو کمیسیون کشاورزی است، مردم به او اعتماد کردند و مدیون آنها است باید در این حوزه ها جدی ورود کند و از حقوق کشاورزان دفاع کند. باید کمیته ای از نخبگان بخش کشاورزی تشکیل شود و نماینده بر مبنای نظر مشورتی آنان در کمیسیون مربوطه و صحن کارشناسانه مسایل را دنبل کند.
وی افزود: در مجموع معتقدم مبارزه بی اغماض با قاچاق، تشدید نظارت در حوزه قیمت گذاری از میادین تا مصرف کننده، ایجاد ساز و کار نظارتی بر تولیدات تبدیلی لیمو ترش، ایجاد زمینه صادرات می تواند به تقویت تولید، ثبات قیمت و صرفه اقتصادی کمک کند.
آنچه از اهمیت خاصی برخوردار است، توجه و اهمیت تولید محصولات کشاورزی است که این امر میسر نخواهد شد مگر با توجه به خواسته کشاورزان و باغداران. زیرا بی توجهی به حل مشکلات حوزه کشاورزی، ایران را در آینده نه چندان دور به یک واردکننده صرف محصولات کشاورزی تبدیل خواهد کرد.
نظر شما