بازار؛ گروه آب و انرژی: آب دیگر یک کالای استراتژیک نیست و در سایه خشکسالی های اخیر رنگ و بوی سیاسی به خود گرفته است. از طرح های انتقال آبی که بدون توجه به ظرفیت و شرایط استان مبدا اجرایی می شود تا سدهایی که تنها برای ایجاد رونق در زادگاه مسئولین ساخته شده، همه و همه حاصل نگاه منطقه ای به بحران آب در سال های گذشته بوده است. بحرانی که این روزها بزرگتر از همیشه بر خوزستان سایه افکنده است. حالا حیات استانی که «هدایت فهمی» کارشناس سابق منابع آب وزارت نیرو مدعی است پر آب ترین استان کشور بوده، به خطر افتاده است. او به خبرگزاری «بازار» می‌گوید که هیچ توجهی به ۶ شرط لازم برای اجرای طرح انتقال آب از خوزستان نشده و همین مساله به بحران بی آبی در این استان دامن زده است.
جدای از این «حسن رضوی» مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران هم به خبرگزاری «بازار» می گوید که کشت و صنعت در کشور ما بدون توجه به شرایط و ذخایر آبی تعریف می شود. به عنوان مثال در مناطقی از اصفهان آب برای خوردن وجود ندارد اما کارخانه ای همچون ذوب آهن را در این استان خشک احداث می کنیم.
او همچنین رعایت نشدن الگوی کشت در کشور را مورد نقد قرار داد و افزود: بر اساس مصوبه دولت در سال ۹۶ تنها استان های گیلان و مازندران حق کشت برنج دارند. اما حالا در ۱۷ استان کشور برنج کاشت می شود. در برخی از این استان ها تامین آب شرب هم به سختی انجام می شود. اما وقتی صحبت از ممنوعیت کشت می شود بسیاری از کشاورزان دست به اعتراض زده و گمان می کنند که وزارت نیرو کمر به نابودی آنها بسته است.
مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران ادامه داد: مقابله با خشکسالی و تنش آبی در استان های مختلف کاری است که وزارت نیرو به تنهایی از پس آن برآید و نیاز به همکاری و هم یاری تمامی دستگاه ها دارد.
تنش آبی در خوزستان حالا به تهدیدی برای امنیت استان و کشور تبدیل شده؛ تنش آبی که گفته می شود بخش زیادی از آن حاصل اجرای طرح انتقال آب خوزستان به اصفهان است
انتقال ۳ میلیارد مترمکعب آب در سال
البته خوزستان تنها استان درگیر با طرح انتقال آب نیست. به گفته کارشناس سابق مدیریت منابع آب وزارت نیرو، هم اکنون ۳ میلیارد مترمکعب طرح انتقال آب در دست بهره برداری بوده و ۲.۵ میلیارد مترمکعب هم در دست اجراست. ضمن اینکه مطالعات انتقال ۲.۷ میلیارد متر مکعب هم آغاز شده است.
او در حالی معتقد است که بسیاری از طرح های انتقال آب در ایران شرایط و لازمه های اجرا شدن را نداشته است که معاون وزیر نیرو مدعی است که طرح های انتقال آب وقتی مراحل قانونی را طی کرد، همه باید آن را قبول کنند و نمی توان آن را متوقف کرد.
هم اکنون ۳ میلیارد مترمکعب طرح انتقال آب در دست بهره برداری بوده و ۲.۵ میلیارد مترمکعب هم در دست اجراست. ضمن اینکه مطالعات انتقال ۲.۷ میلیارد متر مکعب هم آغاز شده
۶ شرط اجرای طرح های انتقال آب چیست؟
کارون پرآب‌ترین، بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین رودخانه ایران با ۹۵۰ کیلومتر طول در شرایط عادی ۵۶۰ مترمکعب بر ثانیه دبی آب داشت. اما طبق اعلام وزارت نیرو دبی آب این رودخانه، امسال ۲۶۰ درصد کاهش یافته و سبب خشکیدگی بخش‌هایی از این رودخانه پرآب شده است.
این تنها سرنوشت کارون نیست، بلکه ۴ رود بزرگ دیگر این استان هم با مشکل کم‌آبی شدید روبروست و همین موضوع تنش را از سطح طبیعت به روستاها و از روستاها به شهرها کشانده است، به طوری که ۲۰ شهر و ۷۳۰ روستای این استان از بی‌آبی رنج می‌برند. بسیاری از کارشناسان اما حال و روز این روزهای خوزستان را حاصل اجرای طرح های انتقال آب می دانند.
به گفته فهمی، شرط اول و اساسی برای انتقال آب این است که این اجرای این طرح مشکلی را چه در زمان حال و چه در آینده برای حوضه مبدا ایجاد نکند.
اما شرط دوم این است که انتقال آب تنها برای مصارف شرب صورت گیرد. شرطی که به گفته او، در طرح انتقال آب خوزستان به اصفهان به هیچ وجه رعایت نشده و از این آب برای مصارف کشاورزی و صنعتی استفاده می شود.
این کارشناس حوزه آب در ادامه درباره شرط سوم اجرای این طرح همچنین گفت: بر اساس قانون همچنین اگر انتقال آب ارزش افزوده ای در استان مقصد ایجاد کند، باید بخشی تاز منافع آن به استان مبدا اختصاص پیدا کند.
او همچنین با بیان اینکه طرح انتقال آب اولین راه حل برای گذر از بحران در استان های درگیر با تنش آبی نیست، ادامه داد: شهرهایی که با مشکل بی آبی دست و پنجه نرم می کنند ابتدا باید به سراغ راهکارهای مدیریت مصرف رفته و سعی کننده سرانه مصرف را به استانداردهای جهانی نزدیک کنند.
فهمی همچنین تاکید کرد که طرح های انتقال آب همچنین نباید موجب بروز بحران های زیست محیطی، امنیتی، سیاسی یا اقتصادی در حوضه مبدا انتقال آب شود.
او با بیان اینکه طرح انتقال آب خوزستان به اصفهان تقریبا هیچ یک از شرط لازم را نداشته است، در توضیح ادعای ادعای خود گفت: شاهد هستیم که طرح های انتقال آب خوزستان نه تنها موجب بروز تنش آبی و خشکسالی در حوضه مبدا شده بلکه اعتراضاتی را هم شکل داده که به نوعی تهدید امنیتی محسوب می شود. جدای از این کشت محصولاتی همچون برنج در استان اصفهان به عنوان حوضه مقصد نشان می دهد که طرح های مدیریت مصرف و سازگاری با اقلیم خشک هم در حوضه مقصد اجرایی نشده است.
اظهارات تامل برانگیز آقای استاندار
کشاورزان مستاصل در نخلستان‌های سوخته، لاشه تفتیده گاومیش ها بر خاک و هزاران ماهی مرده غوطه ور در جریان اندک آب، تصاویری است که این روزها میان کاربران توییتر دست به دست می‌شود. بی‌آبی در خوزستان بالاخره، چنان امانِ مردم را برید که شامگاه روز پنج‌شنبه ۲۴ تیرماه، شهرهای مختلف این استان شاهد تجمع و راهپیمایی در اعتراض به قطعی آب بودند. قاسم سلیمانی دشتکی استاندار خوزستان که پیشتر تصاویر منتشر شده از تجمع های اعتراضی مردم را جعلی دانسته بود، امروز در گفتگو با شبکه خبر از اجرای طرح هایی می گوید که حاصلی جز بی آبی برای هزار روستای این استان نداشته است.
او که مدعی است تنش آبی در این استان را به سرعت سامان دهی کرده، درباره چرایی این بحران می گوید: شلتوک کاری در بالادست زیاد شده و آب پایین دست در هور العظیم کم شده است.
استاندار خوزستان که به نظر می رسد هیچ تقصیری بابت بحران پیش آمده در این استان را متوجه خود نمی داند، گفته که پیش از بحران پیش آمده هم به ۷۰۰ روستای استان با تانکر آبرسانی می شد اما حالا این تعداد روستاهای درگیر تنش آبی به بیش از هزار روستا رسیده است.
اما جالب تر از پاسخ های تامل برانگیز استاندار خوزستان، دفاع مسئولان وزارت نیرو از اوست. قاسم تقی زاده خامسی معاون وزیر نیرو در باره این مقام استانی در جلسه شورای هماهنگی مدیریت بحران خوزستان گفته که فضای مجازی بی‌رحم است اگر بخواهیم خود را با آن تنظیم کنیم نمی‌توانیم زندگی کنیم. دولت به انداره توان برای خوزستان اعتبار و پول در نظر گرفته است. آب و جا محدود است؛ مگر استاندار خوزستان برای هورالعظیم چه کار می‌تواند انجام دهد؟
شرط اول و اساسی برای انتقال آب این است که اجرای این طرح مشکلی را چه در زمان حال و چه در آینده برای حوضه مبدا ایجاد نکند. یکی دیگر از شرط ها این است که تمامی راه کارهای مدیریت مصرف در حوضه مبدا اجرایی شود. از طرفی انتقال آب در تمام دنیا فقط برای شرب توجیه دارد و نباید صرف صنعت یا کشاورزی شود
بعد از ورود اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور پای غلامحسین محسنی‌اژه‌ای رییس دستگاه قضا هم به بحران تشنگی در خوزستان باز شده و در دستورهایی جداگانه خواهان رسیدگی فوری به وضعیت معترضان شده‌اند. هرچند که مسئولان از عزم جدی خود برای حل مشکل آب خوزستان خبر می دهند اما فهمی کارشناس منابع آب وزارت نیرو می گوید مادامی که نگاه ملی به مساله آب وجود نداشته باشد، تشنگی شهرهای ایران هم ادامه خواهد داشت. او می گوید هر گاه یک مسئولی روی کار می آید تنها مطالبات استان خود را پیگیری می کند و هیچ توجهی به این مساله که آیا این طرح منافع ملی را تامین می کند یا خیر، ندارد.
این کارشناس حوزه آب ادامه داد: هم اکنون مردمان استان خوزستان این حس را دارند که دست‌شان از قدرت کوتاه بوده و هیچ قدرت چانه زنی حتی برای ابتدایی ترین حقوق خود را ندارند. این مساله موجب شکل گیری اعتراضات متعددی در روزهای گذشته شده است.
بسیاری از شهروندان خوزستانی پروژه انتقال آب خوزستان را نگرانی دیگری برای مردم خوزستان می‌دانند و معتقدند اجرای چنین پروژه‌ای نه تنها مشکل را در خوزستان حل نمی‌کند که باید منتظر خشکی فاجعه‌بار دیگری در این استان بود که می‌تواند تبعات کم آبی نه تنها برای خوزستان بلکه تمام کشور را دربربگیرد.
نظر شما