«قاچاق» بلای جان صادرات زعفران؛ جایگاه ایران در بازارهای جهانی درخطر است

بازار؛ گروه استان‌ها: همه‌ساله با فرارسیدن فصل برداشت زعفران شاهد هجوم بسیاری دلالان به کشور هستیم که درصدد خرید زعفران ایرانی هستند.

به گزارش خبرنگار بازار؛ ازآنجاکه همه‌ساله هم‌زمان با فرارسیدن فصل برداشت قیمت زعفران با کاهش عجیبی روبرو شده و خردی‌های دولتی برای حمایت از زعفران کاران به مرحله اجرا درمی‌آید اما همیشه دلالانی وجود دارند که زعفران را بالاتر از قیمت دولتی می‌خرند تا به آن‌سوی آب‌ها ببرند.

این موضوع موجب شده تا این سؤال مطرح شود که چرا بسیاری از دلالان و تجار خارجی درفروش زعفران ایرانی در بازارهای جهانی موفق عمل می‌کنند اما تجار ایرانی درفروش این محصول همواره با مشکل روبرو هستند؟

قاچاق زعفران از کشور ایران که خود صادرکننده این محصول به سراسر دنیاست برای همگان تعجب دارد لذا از همین رو با غلامرضا میری نائب رئیس شورای ملی زعفران پیرامون چرایی این موضوعان به بحث و گفت‌وگو نشستیم.

* جریان خرید زعفران و قاچاق آن توسط تجار سایر کشورهای دیگر در ایران چیست؟
ما درزمینهٔ صادرات زعفران رقبایی در خارج از ایران داریم که معمولاً زعفران را در فصل برداشت از ایران خریداری می‌کنند و در طول سال با یک قیمت ثابت به سایر کشورهایی که از ایران زعفران می‌خرند ارائه می‌دهند و در صادرات زعفران جایگزین ایران می‌شوند.

ما خودمان به دلیل نوسانات ارز نمی‌توانیم زعفران را به قیمت ثابت صادر کنیم و به همین دلیل نمی‌شود باکسانی که این کار را انجام می‌دهند وارد رقابت شویم. 

* چرا قاچاق زعفران صرفه اقتصادی دارد؟
ما بابت صادرات هر کیلو زعفران در یک مقطع، باید چهار میلیون تومان و یا قیمت‌هایی در همین حد می پرداختیم ولی قاچاقچی این مبلغ را پرداخت نمی‌کند و چنین محدودیت‌هایی را ندارد.

واقعیت اینست که صادرکننده‌های رسمی کشور نمی‌توانند به‌راحتی به صادرات بپردازند و محدودیت‌ها دست‌وپایشان را گرفته و راحتی و آسودگی قاچاق کنندگان را ندارند.

اگر مسئله بازگشت ارز حاصل از صادرات برداشته و یا اصلاح شود، دیگر خبری از قاچاق نیست و صادرکنندگان رسمی به‌راحتی می‌توانند به صادرات بپردازند و دیگر فروش زعفران برای قاچاق کنندگان مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود و درنتیجه قاچاق زعفران کاهش می‌یابد.

* چگونه می توان این مشکل را حل کرد؟
مسئله برگشت ارز حاصل از صادرات که درواقع مانعی است برای صادرات کشور، مسیری بازشده است که زعفران به‌صورت قاچاقی از کشور خارج می‌شود و در دنیا بانام برندهای مختلف به فروش می‌رسد.

اگر مسئله برگشت ارز حاصل از صادرات برطرف شود ما می‌توانیم حضور پررنگ‌تری در بازار جهانی داشته باشیم.

یکی از مسائلی که می‌تواند به آینده زعفران کشور کمک کند، صادرات شفاف و مستقیم زعفران به کشورهای پرجمعیتی مثل چین و هندوستان است. ما به دلیل عوارض بالایی که وجود دارد نمی‌توانیم به‌صورت مستقیم به این کشورها زعفران صادر کنیم. 

* با این تفاسیر مشکل به قوانین داخلی ما باز می گردد؟
دولت محدودیت‌هایی برای صادرات زعفران ایجاد کرده است که این محدودیت‌ها باعث قاچاق زعفران می‌شود.زعفران کالایی نیست که با کالاهایی مانند پسته ،میوه ،فولاد ،سنگ  و...قابل‌مقایسه باشد زیرا آن‌ها را نمی‌توان قاچاق کرد  اما قاچاق زعفران بسیار راحت است.

از سال ۹۷ ما بارها به دولت گفته‌ایم این محدودیت‌ها باعث قاچاق زعفران و رکود بازار و از دست دادن بازارهای خارجی خواهد شد اما دولت توجه نمی‌کند.

محدودیت‌های حاصل از برگشت ارز از طریق صادرات جدا از این موضوع که صادرکننده وقتی زعفران را صادر می‌کند خود را موظف می‌داند ارز واردشده حاصل از صادرات را در چرخه اقتصادی کشور هزینه کند و به دولت کمک کند،اینکه صادرکننده، ارز حاصل از صادرات را در کشور هرکدام را دلار را ۳ تا ۴ هزار تومان پایین‌تر از نرخ بازار بفروشد واقعاً ظلم است.

علت این موضوع این است که اگر از اسفندماه سال گذشته در نظر بگیریم روزی که زعفران صادرشده است تفاوت قیمت ارز در سامانه نیما و بازار آزاد هر دلار ۵٠٠ تومان بوده است و هر کیلو زعفران باقیمت ۶٠٠تا ٧٠٠ دلار صادر می‌شده و به‌طور میانگین ما باید ٣٠٠ هزار تومان مابین تفاوت برای واگذاری ارز به ازای هر کیلو زعفران به دولت پرداخت می‌کردیم.

هم‌اکنون که چهار ماه گذشته است و صادرکننده ارز دریافت کرده و می‌خواهد با بانک مرکزی تسویه‌حساب کند اما تفاوت هر دلار بین ۳ تا ۴ هزار تومان شده است .یعنی ما به تفاوت هر کیلو زعفران که سیصد هزار تومان تسویه می‌کرده است الآن بین دو میلیون‌تا دو میلیون و پانصد بدهد تا تسویه کند و صادرکننده روزی که زعفران را به خریدار خارجی فروخته است ،میزان ۳۰۰ هزار تومان محاسبه کرده است ولی اکنون‌که تغییر قیمت داشته است باید آن را از جیب خود بگذارد.

اگر در این بازده چهارماهه این ١۵٠ تن زعفران صادرشده را در نظر بگیریم  و اگر صادرکننده برای هر کیلو حدوداً دو میلیون تومان ضرر کند ،ظلم بزرگی به صادرکننده و کشاورز است.

* در حوزه صادرات این محصول با چه مشکلاتی درگیر هستید؟
اتفاقی که در حال حاضر رخ می‌دهد درواقع زعفران به‌صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود و در بازارهای جهانی به قیمت پایین‌تر فروخته می‌شود.

 اگر آمار و ارقام را به‌صورت مستند نگاه کنید ما ۷۰ نفر صادرکننده زعفران داریم اما اگر این آمار را از سازمان توسعه تجارت بگیریم، اعلام می‌شود که حدود ۴۵٠ نفر صادرکننده داریم .

این‌ها افرادی هستند که کار واردات انجام می‌دهند و لذا زعفران را صادر و به‌ صورت قاچاق یا به‌صورت قانونی در بازار جهانی  به قیمت خیلی پایین‌تر آن را به فروش می‌رسانند.

این افراد چون به ارز احتیاج دارند و با ارز حاصل از صادرات زعفران کار واردات انجام می‌دهند لذا اگر در بخش زعفران زیان بینند اما هنگام واردات کالا ضرر خود را جبران می کنند و چون کالای وارداتی را چندین برابر قیمت در بازار داخل به فروش می‌رسانند لذا این موضوع سبب می‌شود اگر در بحث زعفران سود نکنند اما در بحث واردات کالاهای  دیگر سود ببرند.

متاسفانه یکی دیگر از مشکلات ما در بخش صادرات اینست که صادرکننده  ما نمی‌تواند به هندوستان یا چین زعفران صادر کند ،چراکه باید ٣٨ درصد عوارض پرداخت کند اما  تجار  کشورهای دیگرمی تواند با توجه به تعرفه ترجیحی صادرات زعفران ایران را داشته باشد.

* چرا تجار افغانستانی موفقیت بیشتری از تجار ایرانی در بازارهای بین‌المللی دارند؟
به علت موضوعات سیاسی و مشکلات بین ایران و عربستان صعودی صادرکننده ایرانی نمی‌تواند زعفران صادر کند اما تاجر کشورهای غیرمی تواند و به‌طورکلی صادرکننده برای صادرات زعفران به‌کل جهان با مشکل روبه‌رو است چون نمی‌تواند پول خود را از سیستم بانکی دریافت کند اما تاجر افغانی می‌تواند تجار ما مجبور هستند برای این‌که به تعهدات خود عمل کنند ،زعفران را به تجار کشورهای دیگر بفروشند که این کار باعث از دست رفتن جایگاه زعفران ما در بازار جهانی خواهد شد.

با توجه به این‌که کشور افغانستان از طرح ترجیحی استفاده می‌کند، زعفران‌های ایران را یا به‌صورت قاچاق و یا غیر قاچاق از ایران می‌برد و به کشورهای هندوستان و چین می‌فروشد. با توجه به این‌که چندین سال است از دولت محترم، مجلس و وزارت امور خارجه تقاضا می‌کنیم که پیگیر این مسئله باشند و عوارض ورود زعفران به چین و هندوستان را برطرف کنند تا ما بتوانیم زعفران را مستقیماً به این دو کشور وارد کنیم که در این صورت مصرف و کشت زعفران در کشور افزایش پیدا می‌کند و دیگر نگرانی بابت تولید زعفران در آینده نخواهیم داشت.

* این موضوع چه ضرری به ما رسانده است؟
در چنین شرایطی که زعفران چه در بخش تولید چه در صادرات و در بحث قاچاق با مشکلات زیادی روبه‌رو است هیچ‌وقت رشد نخواهد کرد و عملاً بحث برند سازی بازارهای جهانی را ما از دست می‌دهیم چون زعفران کار ما تجار ما برای آن‌که به تعهداتش عمل کند مجبور است زعفران خویش را به تجار کشورهای غیرقانونی یا غیرقانونی بفروشد و آن‌ها در کشورهای خودشان با برند خودشان محصول ما را بفروش می‌رسانند.

امیدوار هستیم در این دولت جدید به این موضوع‌ها رسیدگی شود و از کشاورزان در بخش تولید و از صادرکنندگان این محصول ملی حمایت شود تا بتوانیم جایگاه زعفران را در جهان حفظ کنیم.