انتظار برای پایان فیلم هندیها در چابهار؛ جایگزینی، در دستور کار قرار گرفت

بازار؛گروه بین الملل: به تازگی یک مقام ایرانی اعلام کرده است که تهران قرارداد واگذاری بندرچابهار به طرف هندی را تا انجام کامل تعهدات دهلی نو امضا نخواهد کرد.

در همین ارتباط، «فرهاد منتصر کوهساری»، معاون سازمان بنادر و دریانوردی جمهوری اسلامی ایران در گفتگویی اعلام کرده است که ما در حال حاضر مشکلی از نظر تجهیزات بندری برای تخلیه و بارگیری در بندر چابهار نداریم، اما هند تعهدات خود را تکمیل نکرده است.

وی با اشاره به قرارداد سرمایه گذاری ۸۵ میلیون یورویی هندی‌ها در بندر چابهار گفت: هندی ها قرارداد ساخت تعدادی از تجهیزات را با سازندگان بین‌المللی به امضا رسانده‌اند؛ تا کنون نیز ۴ دستگاه گنتری کرین موبایل (جرثقیل قابل جابه جایی مخصوص تخلیه بار از کشتی) ۱۴۰ و ۱۰۰ تنی به این بندر منتقل شده است و به زودی دو دستگاه گنتری کرین دیگر هم به این بندر منتقل می‌شود، اما هنوز نصب همه تجهیزات و سرمایه گذاری کامل از سوی طرف هندی صوررت نگرفته است.

منتصر کوهساری با بیان اینکه تا زمانی که طرف هندی تجهیزات را کامل نکند، قرارداد واگذاری ۱۰ ساله اپراتوری بندر چابهار به هندی‌ها را امضا نخواهیم کرد، گفت: اجرای این قرارداد هنوز شروع نشده است؛ این قرارداد به صورت B.O.T است به این معنا که در پایان قرارداد ۱۰ ساله، تجهیزات تولید شده در اختیار سازمان بنادر قرار می‌گیرد.

وی با اشاره به تأثیرگذاری تحریم‌ها در فرآیند تولید، انتقال و بهره برداری از تجهیزات بندری از سوی هندی‌ها در بندر چابهار، افزود: هندی‌ها یک قرارداد دیگر هم با چینی‌ها برای احداث تجهیزات بندر چابهار دارند اما چینی‌ها این قرارداد را اجرا نکرده‌اند بنابراین طرف هندی چندان مقصر نیست و شرکت سازنده در ساخت تجهیزات چابهار کوتاهی کرده است.

این مقام سازمان بنادر و دریانوردی ایران با بیان اینکه باید سرعت توسعه را در چابهار افزایش دهیم، یادآور شد: پیگیری‌های ما از هندی‌ها بیشتر شده اما شرایط خاص تحریم‌ها هستند به خصوص که ما نپذیرفتیم که این تجهیزات در هند ساخته شود و گفتیم باید سازندگان مطرح بین‌المللی این تجهیزات را بسازند به همین دلیل قرارداد را یورویی تدوین کرده‌ایم تا تجهیزات از آلمان و هلند به ایران بیاید.

چرا بندر چابهار برای ایران مهم است؟
بندر چابهار به عنوان بندر اقیانوسی ایران با ظرفیت حدود ۸.۵ میلیون تن در فاز اول، با توجه به موقعیت جغرافیایی آن ظرفیت بسیار بالایی برای توسعه ترانزیت دارد.

در صورت تکمیل زیرساخت‌های حمل و نقلی ریلی و جاده‌ای بندر چابهار، کشورهای همجوار نظیر افغانستان، پاکستان، عراق و ترکیه و کشورهای آسیای میانه، برای حمل کالاهای صادراتی و وارداتی خود، امکان استفاده بیشتر از ظرفیت این بندر منحصر به فرد را خواهند داشت.

همچنین بندر چابهار برای ایران نماد کامل توسعه از طریق  اقتصاد غیرنفتی است و نیاز کشورهای منطقه به استفاده از این بندر و درآمدزایی آن برای اقتصاد ایران در آینده، ظرفیت بسیار بزرگ و خوبی  را رقم خواهد زد، هرچند در حال حاضر توسعه و تکمیل بندر چابهار در پیچ و تاب بدقولی هندی ها وامانده است.

هند در چابهار کم کار است؟
ورود هند به پروژه توسعه بندر چابهار از آن جا آغاز شد که در ماه مه ۲۰۱۶ میلادی، «نارندرا مودی» نخست وزیر هند در سفر به ایران، توافقنامه سرمایه گذاری ۵۰۰ میلیون دلاری را برای توسعه چابهار با تهران امضا کرد. پس از آن فاز نخست بندر چابهار در ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ با حضور «حسن روحانی» رئیس جمهوری ایران و نمایندگانی از هند و سایر کشور های منطقه افتتاح شد.

با این حال اگرچه دولت «دونالد ترامپ»، رئیس جمهوری پیشین آمریکا، هند را در قالب طرح موسوم به «بازسازی افغانستان» از تحریم های اعمال شده علیه جمهوری اسلامی ایران معاف کرد، دهلی نو اما به شکلی گسترده کار بر روی پروژه چابهار را تا به حال تعلیق درآورد و حتی پس از تغییر  دولت در آمریکا و شکست دونالد ترامپ، اما همچنان نشانی از شروع بکار بندر چابهار دیده نمی شود و به استثنای نصب برخی تجهیزات بندری از سوی طرف هندی، مشخص نیست که بندر چابهار تا چه زمانی ناتمام خواهد ماند.

پای چین هم در میان است!
یک موضوع قابل توجه در ارتباط با تاخیر در راه اندازی کامل و تکمیل پروژه بزرگ بندر چابهار، نقش چین در این ماجراست.

این موضوع را «فرهاد منتصر کوهساری»، معاون سازمان بنادر و دریانوردی جمهوری اسلامی ایران نیز تائید کرده و در این ارتباط گفته است که هندی‌ها یک قرارداد دیگر هم با چینی‌ها برای احداث تجهیزات بندر چابهار دارند اما چینی‌ها این قرارداد را اجرا نکرده‌اند بنابراین طرف هندی مقصر صددرصدی این موضوع نیست و شرکت سازنده چینی هم در ساخت تجهیزات چابهار کوتاهی کرده است.

کوتاهی شرکت سازنده چینی در ساخت برخی تجهیزات بندر چابهار در حالی است که پیش از این حتی برخی پیشنهاد داده بودند که  با توجه به سرمایه گذاری بزرگی که چینی‌ها در بندر گوادر پاکستان داشته‌اند، بهتر بود ایران هم توسعه بندر چابهار را به جای هند، به چینی‌ها می‌داد، اما حال مشخص شده که چین در توسعه بندر گوادر نیز تا کنون گام بلندی برنداشته است و به گفته کوهساری، اگر بندر گوادر را بررسی کنید، می‌بینید که اتفاق خاصی در این بندر از سوی چینی‌ها رخ نداده و تنها تبلیغات و جوسازی است که در این زمینه انجام می‌شود.

گزینه های جایگزین هند برای چابهار
با وجود آن که معاون سازمان بنادر و دریانوردی ایران بخشی از تقصیر کار در تکمیل بندر چابهار را متوجه یک شرکت چینی کرده است، اما هنوز برخی کارشناسان معتقدند که ایران می تواند به دلیل تعلل هند، سرمایه گذاران چینی را با آن ها جایگزین کند. از جمله علی ضیائی، کارشناس ترانزیت و اقتصاد حمل و نقل معتقد است می‌توان شرایطی فراهم کرد که چین به بندر چابهار برگردد چون کشور چین قبلا تمایل به سرمایه‌گذاری در چابهار داشت.

وی در این ارتباط می گوید: چین در گذشته بسیار علاقه‌مند بود در بندر چابهار سرمایه‌گذاری کند اما متأسفانه ابتدا بی‌توجهی شد و سپس به پیشنهاد چین پشت پا زدیم و کار را به رقیب چین در منطقه و آن هم برای سرمایه بسیار ناچیزِ هند سپردیم.

به گفته ضیائی ما می توانیم مجدداً چین را به بندر چابهار برگردانیم و چین هم همچنان علاقه‌مند به حضور در چابهار است، البته چین‌ سرمایه‌گذاری سنگینی در بندر گوادر انجام داده است که هم عرض بندر چابهار ما است، با این حال خود درخواست دارد هرچه زودتر ارتباط بین گوادر و چابهار از طریق ایران برقرار شود و این دو بندر با یکدیگر کار کنند. این کارشناس اقتصاد حمل و نقل معتقد است: قطعاً چین گزینه بهتری نسبت به هند است، ما می توانیم این کشور را در معادله چابهار وارد کنیم تا بندر چابهار هم در معادله یک کمربند - راه قرار گیرد ضمن آنکه از نظر فناوری های بندرگاهی بتوانیم ارتقا پیدا کنیم و بنادر ما به بنادر نسل سوم و چهارم ارتقا یابد که تقریباً لبه تکنولوژی بندرگاهی جهان است و به نظرم این بستر خوبی برای سرمایه‌گذاری چین است.

در مقابل برخی پیشنهادهای دیگر برای جبران کم کاری هند در بندر چابهار دارند و ورود چین به این بندر را نیز چندان مفید و سازنده نمی دانند. از جمله محمدجواد شاهجویی، به سرمایه‌گذاری مردمی در بندر چابهار تأکید می کند و در این‌باره می‌گوید:‌ پیشنهاد ما در موضوع تجهیزات بندر چابهار و سرمایه‌گذاری هندی‌ها، حذف هند است. وی با اشاره به تفاهمنامه راهبری ۲۵ ساله ایران و چین، می‌گوید: البته حضور چین را هم در این بندر چندان مناسب نمی‌دانیم ولی این موضوع جای بحث زیادی دارد که در این فرصت نمی‌گنجد و در آینده در این‌باره صحبت‌هایی خواهیم داشت.

وی با تأکید بر این که بهترین سرمایه‌گذاری در بندر چابهار می‌تواند از طریق «صندوق پروژه» اتفاق افتد، می گوید: کشورهای دنیا، با توجه به نیاز قابل توجه اقتصاد به وجود زیرساخت‌های عمرانی و پرهزینه بودن آن، از سوی دیگر کمبود اعتبارات دولتی،‌ برنامه‌ریزی کرده‌اند ‌بستر لازم برای ورود کم ریسک سرمایه‌های مردم‌ به این حوزه فراهم کنند ضمن آنکه با ارائه مشوق‌های جذاب، مردم را برای مشارکت مشارکت‌ ترغیب ‌کنند. صندوق های سرمایه‌گذاری پروژه محور، اگر صحیح و به موقع اجرا شود، ‌مسیری نو برای سرمایه‌گذاری مولد و پرسود برای مردم خواهد بود ضمن آنکه مشکل کمبود اعتبارات عمرانی دولت را کاهش می‌دهد و موجب خروج مردم از سرمایه‌گذاری در بازارهای غیر مولد که با هدف حفظ ارزش سرمایه انجام می‌شود، خواهد شد.

وی با اشاره به ملزومات‌ شرکت‌های سرمایه‌گذاری پروژه محور تأکید کرد: در این بخش ضرورت دارد مردم در فرآیند سرمایه‌گذاری پروژه‌ها، به سهام واقعی پروژه دست پیدا کنند تا به این واسطه سرمایه مردم در نوسانات اقتصادی تغییری نکند؛ همچنین باید یک نهاد ضامن، کف سود در سررسید که قاعدتا نباید از سود سپرده‌های بانکی کمتر باشد را برای مردم و سهام‌داران تضمین کند، به علاوه سود عملیاتی پس از بهره برداری باید به سرمایه‌گذاران به عنوان شریک واقعی پروژه تعلق بگیرد تا مردم نیز طعم شیرین سرمایه‌گذاری در پروژه‌های کلان ملی را بچشند.