بازار؛ گروه استانها: کشت دانه روغنی کُلزا در دهه اخیر با هدف خوداتکایی در تولید روغن سالم و کاهش وابستگی به واردات در شرایط اقتصاد مقاومتی و جهش تولید، به‌عنوان محصول راهبردی در دستور کار دولت قرار گرفت ضمن اینکه با توجه به خشک‌سالی‌های پی‌درپی و کمبود آب در کشور براساس دستورالعمل وزارت جهاد کشاورزی باید به سمت کشت‌های استراتژیک با آب‌بری کم برویم که یکی از این محصولات، دانه روغنی کُلزا است.
کلزا علاوه بر اینکه محصولی استراتژیک برای امنیت غذایی کشور است یک محصول فوق‌العاده مناسب برای تناوب با گندم است به نحوی که استفاده از کلزا در تناوب با گندم باعث از بین رفتن بیماری پاخوره گندم، کاهش علف‌های هرز، کاهش آفات و بیماری و اصلاح خاک می‌شود.
اواخر شهریورماه ۱۳۹۹ بود که رئیس نظام صنفی کشاورزی با بیان اینکه پس از سال ۱۳۹۶ تعیین نامناسب قیمت‌های خرید تضمینی باعث کاهش تولید کلزا در کشور شد، عنوان کرد: با توجه به قیمت تمام‌شده بالا نرخ تضمینی این محصول حداقل باید کیلویی ۱۱ هزار تومان باشد.
به دلیل سیاست‌های نامناسب در خرید تضمینی کلزا کشت این محصول استراتژیک پس از سال ۱۳۹۶ کاهش یافت
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی کشور گفت: به دلیل سیاست‌های نامناسب در خرید تضمینی کلزا کشت این محصول استراتژیک پس از سال ۱۳۹۶ کاهش یافت.
محمدشفیع ملک‌زاده با بیان اینکه سطح زیر کشت هر سال ۳۰ درصد افت کرده است؛ گفت: تا سال ۹۶ تشویق و ترغیب برای خودکفایی دانه روغنی باعث شد سطح کشت این محصول افزایش یابد اما پس‌ازآن با تعیین قیمت‌های ناعادلانه خرید تضمینی سطح کشت این محصول به‌شدت افت کرد به نحوی که میزان تولید این محصول قبل از سال ۹۶ تا ۸۰۰ هزار تن هم می رفت اما در سال ۹۹ به ۲۰۰ هزار تن رسید.
به گفته رئیس نظام صنفی کشاورزی؛ کشور نیاز مبرم به کشت دانه‌های روغنی برای تأمین روغن کشور و استفاده از کنجاله آن برای خوراک دام و طیور دارد بنابراین دولت باید با تعیین قیمت خرید مناسب برای کلزا، کشاورزان را به کشت این محصول تشویق کند.
این صحبت در حالی عنوان شده که متأسفانه در سال‌های گذشته قیمت‌های تعیین‌شده برای کلزا آن‌قدر پایین بوده که سال‌به‌سال سطح زیر کشت این محصول کاهش یافته است.
با تمام این تفاسیر در گذشته ایران تا ۹۷ درصد در تأمین دانه‌های روغنی وابسته بود اما برنامه‌های کشت کلزا باعث شد نرخ وابستگی حدود ۱۰ درصد کاهش یابد ولی قدر ان را ندانستیم و پس از سال ۹۶ این روند دوباره نزولی شد.
در این میان همان طور که بارها عنوان شده همدان از استان‌های مستعد در کشت محصولات کشاورزی به‌ویژه گندم به‌عنوان یک محصول استراتژیک است و حال با توجه به اینکه مزارع گندم نیز برای بهره‌وری بیشتر نیاز به تناوب کشت دارند و هر دوسال یک‌بار باید غلات را در مزارع کشت کرد از مدت‌ها قبل کشاورزان به دنبال کشت جایگزینی بودند که بتوانند هم از زمین بهره مناسبی بگیرند و هم تناوب کشت را رعایت کرده باشند.
گویی کلید طلایی کشت «کلزا» در همدان گُم شده و هنوز هم کشت گشنیز اولویت کشاورزان است
واقعیت نشان می دهد که با این وجود که در کشت گندم به دنبال کشت گیاهی برای رعایت تناوب هستیم اما با عدم استقبال کشاورزان همدانی از کشت دانه‌های روغنی به‌ویژه کلزا روبه‌رو هستیم چنان که گویی کلید طلایی کشت «کلزا» در همدان گُم شده و هنوز هم همان کشت گشنیز اولویت کشاورزان است.
حال با این تفاسیر، در این زمینه گفتگویی با علی بایگانه مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان همدان ترتیب داده ایم تا وضعیت همدان را در این خصوص جویا شویم که در ادامه آن را می خوانید:
طرح‌های تشویقی و حمایتی از کلزاکاران در دستور کار
علی بایگانه در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه سال ۱۳۹۹ برداشت کلزا در استان همدان برابر یک هزار و ۴۲۵ هکتار بوده است، عنوان کرد: نزدیک به دو هزار تن خرید کلزا داشتیم.
وی با بیان اینکه گزارش شده در سال جاری تا کنون یک هزار و ۳۶۰ هکتار از کلزاهای کشت شده در استان برداشت نشده است، مطرح کرد: پیش‌بینی می‌شود که در سال جاری دو هزار تن کلزا از کشاورزان استان همدان خریداری شود.
برنامه استان همدان برای کشت کلزا بالغ بر ۶ هزار هکتار بود که از این میزان حدود یک‌هزار و ۶۰۰ هکتار کشت شد
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان همدان در این راستا مطرح کرد: برنامه استان همدان برای کشت کلزا بالغ بر ۶ هزار هکتار بود که از این میزان حدود یک‌هزار و ۶۰۰ هکتار کشت شد.
بایگانه با بیان اینکه پیش‌بینی می‌شود تا حدودی استقبال از کشت کلزا افزایش یابد و در سال زراعی بعدی شاهد ارتقای سطح زیرکشت کلزا در استان باشیم، از این موضوع اظهار امیدواری کرد و گفت: علت این کاهش کشت کلزا در استان همدان و عدم تحقق برنامه‌ها، پایین بودن قیمت کلزا است بدین ترتیب، پیش بینی می شود که نرخ تضمینی ۱۱ هزار تومانی به این وضعیت تا حدی پایان بدهد.
وی در تشریح طرح‌های تشویقی و حمایت‌هایی از کلزاکاران همدانی با اشاره به بحث‌های ترویجی و کلاس‌های آموزشی در این مسیر، عنوان کرد: بذور اصلاح شده را برای کشاورزان تأمین می‌کنیم و در راستای حمایت از کشت کلزا در استان همدان، مساعدت‌هایی را با کلزاکاران در پیش گرفته‌ایم و برای برداشت محصول کلزا نیز با کمباین‌داران قرارداد بسته‌ایم تا مزارع کلزا را پشتیبانی کنند.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان همدان در ادامه صحبت های خود یادآور شد: از سویی برای کودهای ریزمغذی تدارک‌هایی دیده‌ایم تا بتوانیم آن‌ها را به نحو مناسب در اختیار کلزاکاران قرار دهیم هم چنین طبق صحبت‌های به عمل آمده قرار شده اتحادیه تعاون روستایی نیز با کشاورزان قراردادهایی ببندد که به‌موجب آن با قیمتی بهتر و حتی بالاتر از قیمت تضمینی کلزا را از کشاورزان خریداری کند.
اتحادیه کمباین‌داران برای برداشت کلزا باید تنظیمات مناسب کلزا را روی کمباین انجام داده و در زمان مناسب کلزا برداشت شود
بایگانه به وضعیت برداشت کلزا از مزارع نیز اشاره کرد و گفت: کلزا، محصولی ریزدانه است و می توان با کمباین غلات آن را برداشت کرد اما باید تنظیمات دقیقی برای آن داشت ضمن اینکه باید کمباین نو بوده و مستهلک نباشد بدین ترتیب، باید در برداشت کلزا دقت شود تا تاریخ برداشت آن مناسب باشد و مانع از ریزش و خسارت کلزا شویم.
وی با بیان اینکه برداشت کلزا نیاز به کمباینی با هدِ خاص دارد اما کمباین‌داران رغبتی به آن ندارند و بعید است که این هد را نصب کنند، گفت: باید اتحادیه کمباین‌داران برای برداشت کلزا، تنظیمات مناسب کلزا را روی کمباین انجام داده و در زمان مناسب کلزا برداشت شود.
گرانی کودهای پتاسه و فسفاته و تأثیرات آن بر کلزا
وی در ادامه گفتگو به وضعیت گرانی کودهای پتاسه و فسفاته و تأثیرات آن بر روی میزان برداشت کلزا اشاره کرد و افزود: گرانی کود، تأثیراتی روی مصرف آن توسط کشاورزان و در نتیجه تأثیر روی عملکرد و کیفیت محصولات داشته است بدین‌سان می‌توان گفت که کمیت و کیفیت کلزا را تحت تأثیر قرار داده است.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان همدان ادامه داد: ا انجا که پیش‌بینی شده کلزاکاران کودهای فسفاته و پتاسه مصرف نکرده‌اند در برنامه‌های حمایتی جهادکشاورزی توزیع کودهای ریزمغذی را به آن‌ها در پیش گرفته‌ایم تا پس از گل‌دهی، این کودها مورد استفاده قرار گیرند.
بایگانه با بیان اینکه امید است تا این برنامه‌های حمایتی بتواند بخشی از نقیصه‌ها را در کشت کلزا جبران کند، گفت: بیشترین میزان کشت کلزا در استان همدان در شهرستان فامنین و سپس در شهرستان‌های اسدآباد و همدان است.
درحالی‌که وابستگی ۸۵ درصدی به واردات روغن، چرب شدن قیمت آن را در پی دارد همچنان کشت کلزا و دانه‌های روغنی که می‌توانند این وابستگی و وضعیت را کاهش داده و از بین ببرد مورد غفلت قرار گرفته است.
این درحالی است که همدان یکی از استان‌های مستعد در کشت محصولات کشاورزی به‌ویژه گندم به‌عنوان یک محصول استراتژیک است حال با توجه به اینکه مزارع گندم نیز برای بهره‌وری بیشتر، نیاز به‌تناوب کشت دارند و هر دو سال یک‌بار، می‌توان غلات را در مزارع کشت کرد از مدت‌ها قبل کشاورزان به‌دنبال کشت جایگزینی بودند که بتوانند هم از زمین بهره مناسبی بگیرند و هم تناوب کشت را رعایت کرده باشند.
در این زمینه طبق تحقیقات انجام‌شده، کشت دانه روغنی کلزا برای تولید پایدار گندم ضروری است زیرا این محصول در تناوب کشت با گندم سبب تقویت خاک، کاهش آفات و بیماری‌ها، استفاده بهینه از آب و در نهایت افزایش تولید گندم می‌شود؛ بدین‌سان از یک‌سو در همدان به‌منظور جلوگیری از کشت مستمر گندم در مزارع و بهبود کیفیت محصول، تنوع در کشت و کشت‌های جایگزین نیاز است تا کشت دانه روغنی کلزا در برنامه‌های جهادکشاورزی جای گیرد.
طرح ۱۰ ساله خودکفایی دانه روغنی که از چند سال قبل در کشور شروع شده است و می‌بایست جهادکشاورزی در این مسیر قدم‌های جدی بردارد
همچنین همان طور که گفته شد طرح ۱۰ ساله خودکفایی دانه روغنی از چند سال قبل در کشور شروع شده و می‌بایست جهادکشاورزی در این مسیر قدم‌های جدی بردارد اما در این مسیر برنامه‌ریزی‌هایی از افزایش سطح کشت این محصول با خرید تضمینی، توزیع بذر داخلی و خارجی، کود و سموم موردنیاز با قیمت یارانه‌ای و در مجموع، حمایت از کشاورزان برای کشت کلزا را می‌توان انتظار داشت که به اهداف مدنظر افق ۱۰ ساله خوداتکایی نائل آمده و شاهد این نباشیم که محصولاتی دیگر چون گشنیز به سبب مناسب بودن قیمت فروش آن، جای کلزا را در بین کشاورزان گرفته و در امتداد این غفلت‌ها با بازار آشفته روغن روبرو شویم.
نظر شما