تهمینه غمخوار؛ بازار: نزدیک به دو ماه از ورود جو بایدن به کاخ سفید گذشته و با وجود وعده های انتخاباتی او همچنان خبری از بازگشت به برجام و لغو تحریم های ایران نیست. از همان ابتدا بنا به گفته مقام‌های دولتی، رسیدگی به پرونده ایران و موضوعات مرتبط با این کشور بالاخص برنامه هسته ای یعنی برنامه‌ای که واشنگتن دوران باراک اوباما با دستیابی به برجام و پس از آن دولت ترامپ با کارزار فشار حداکثری در پی محدود کردن آن بود، به عنوان اولویت رییس جمهور و در صدر اقدامات او مطرح شده است.
بر همین اساس، چندین سوال در این خصوص مطرح می شود که دولت تازه نفس ایالات متحده چگونه باید با برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران که آن را تهدیدی علیه امنیت خود می‌داند مقابله کند؟ آیا راهی برای مذاکره و گفتگو در قالب یک توافق قدیمی پیدا می شود و یا ادامه فشار حداکثری و استفاده از تحریم با عنوان اهرم فشار در نظر گرفته می شود؟
از طرفی جمهوری اسلامی نیز گفته است که هرگاه آمریکا اقدام به لغو تحریم‌های پیش‌بینی شده از سوی دولت ترامپ بکند، ایران نیز به تعهدات برجامی خود عمل خواهد کرد. این در حالی است که دولت جدید آمریکا لغو تحریمها را منوط به پایبندی ایران به تعهدات برجامی کرده است.
در همین راستا، خبرنگار بازار گفتگویی با « «امیرعلی ابوالفتح»، کارشناس مسائل آمریکا در خصوص مسائل برجامی و رفع تحریم ها در شرایط کنونی ترتیب داده، که مشروح مصاحبه در ادامه آمده است:
* دولت بایدن در مواضع اخیر خود نشان داده عجله ای برای بازگشت به برجام ندارد. برخی معتقد هستند دلیل این موضوع قرار دادن ایران در شرایطی است که بتواند امتیازات بیشتری بگیرد. ارزیابی شما چیست؟
خود امریکاییها اعلام کرده اند که موضوع برجام و روند مذاکراتی مرتبط با برجام را تحت تاثیر جدول زمان بندی انتخاباتی ایران قرار نخواهند داد. قابل انتظار هم بود که امریکاییها این مسیر را در پیش بگیرند چون به این درک رسیده اند و این فهم را پیدا کرده اند که در نظام سیاسی ایران، برخی از موضوعات فرادولتی و حاکمیتی است از جمله موضوعات هسته ای، نوع مناسبات با ایالات متحده و مسائل مربوط به امور دفاعی و مسائل منطقه ای فارغ از این که چه دولتی در ایران سر کار باشد، که به شیوه هایی دیگر تصمیم گرفته می شود.
خود امریکاییها اعلام کرده اند که موضوع برجام و روند مذاکراتی مرتبط با برجام را تحت تاثیر جدول زمان بندی انتخاباتی ایران قرار نخواهند داد
از این جهت امریکاییها خیلی دغدغه تغییر دولت در ایران را ندارند. به همین دلیل هم چنین موضعی را اتخاذ کرده اند. اما این که آیا این طولانی شدن زمان تاثیر مثبت یا منفی خواهد گذاشت، بحث دیگری است. به هر حال مشخص بود که بایدن عجله ای برای این کار ندارد، زیرا ورود او به کاخ سفید با بحران های متعدد داخلی مواجه بوده که رئیس جمهور مجبور است و باید توجه خود را معطوف به این موضوعات سازد. مردم آمریکا این روزها به حدی گرفتار مشکلات داخلی کشورشان از بحث کرونا گرفته تا بیکاری بر اثر این بحران و مشکلات نژادپرستی هستند که کمتر کسی به سیاست خارجی اهمیت می‌دهد.
موضوعات هسته ای و برجام بحث بسیار چالشی در داخل امریکا است که نیاز به هماهنگی ها و رایزنی های متعدد در داخل و خارج این کشور دارد. این موضع سبب می شود که فرآیند رسیدن و دستیابی به یک نتیجه ملموس طولانی شود.
بایدن عجله ای برای مذاکره با ایران ندارد، زیرا ورود او به کاخ سفید با بحران های متعدد داخلی مواجه بوده که رئیس جمهور مجبور است و باید توجه خود را معطوف به این موضوعات سازد
* چندی پیش «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی دولت بایدن اعلام کرد که هدف واشنگتن قرار دادن ایران در جعبه است (boxing them in) بر این اساس حتی ممکن است توافق هسته ای به موضوعات منطقه ای و موشکی ایران گره بخورد. جنابعالی تصور می کنید که در گام اول مذاکره احتمالی، صرفا در خصوص مسائل هسته ای گفتگو صورت می پذیرد یا خیر؟
دست اندرکاران مذاکراتی می توانند به این سوال پاسخ دهند. اما بحث ایران این است که تا زمانی که تحریم ها رفع نشده و امکان راستی آزمایی از تعلیق تحریم ها برای ایران فراهم نشود، هیچ مذاکره ای صورت نمی گیرد چه مذاکرات در دل برجام، خارج از برجام و موضوعات مرتبط و غیر مرتبط با آن صورت نخواهد گرفت.
* برخی معتقدند که دولت امریکا به کارایی تحریم های ثانوی علیه ایران پی برده و بعید است که این ابزار را به راحتی از دست بدهد. مسئله اساسی در حال حاضر این است که آیا دولت بایدن حتی با تطابق کامل ایران با برجام، حاضر است تمام تحریمهایی که ترامپ اعلام کرده را رفع کند؟
در خصوص موضوع تحریم بحث فقط ایران نیست، بحث ایالات متحده و ابزار پیشبرد سیاست خارجی آن مطرح است. در حال حاضر موثرترین، قوی ترین و کارآمدترین سلاحی که ایالات متحده در زرادخانه خود برای نقش آفرینی در برابر دیگران از آن استفاده می کند، ابزار تحریم است یعنی نه موشک ها، نه بمب اتم، نه هواپیماهای استراتژیک آن و نه ناوهای هواپیمابر آن به اندازه تحریم کارآمد و موثر نیستند.
پس بنابراین امریکا نه تنها تحریم ها را بر نمی دارد و رفع نمی کند بلکه هر روز به لحاظ کیفی و کمی، بیشتر از آن ها حتی علیه متحدیدن خود از جمله عربستان که از تیغ این تحریم ها در امان نمانده و شهرهایی مانند آلما (شهر متروکه در کالیفرنیا)، اتباع خیلی از کشورهای متحد آن و بسیاری از شهروندان امریکایی در فهرست بلند بالای تحریمی قرار دارند.
امریکا تا آینده قابل پیش بینی ابزار تحریم را کنار نخواهد گذاشت، اما ممکن است در مقاطعی برای پیشبرد برخی از مصالح و منافع خود به شدت آن بیفزاید یا از آن ها بکاهد.
امریکا تا آینده قابل پیش بینی ابزار تحریم را کنار نخواهد گذاشت، اما ممکن است در مقاطعی برای پیشبرد برخی از مصالح و منافع خود به شدت ان بیفزاید یا از آن ها بکاهد
در خصوص تحریم های ایران، بخشهای کلیدی از ایران ذیل موارد متعددی از عناوین تحریمی قرار دارند. یک شخص حقوقی، یک سازمان و یک نهاد، هم تحریم حقوق بشری شده و هم تحریم ضد تروریستی و عدم اشاعه سلاح های کشتار جمعی شده و ممکن است که امریکا برای پیشبرد یک موضوع مثلا بحث هسته ای بیاید و یک شخص حقیقی و حقوقی را از ذیل تحریم های هسته ای خارج کند، اما آن شخص یا نهاد همچنان ذیل تحریم های حقوق بشری یا ضد تروریستی باقی بماند.
از این جهت، هیچ چشم انداز روشنی وجود ندارد که ایران از تحریم هایی که ایران اعمال کرده خلاصی پیدا کند. ممکن است تغییری در شدت و ضعف تحریم ها ایجاد کرده و یا برخی از آن ها را یک مقدار تعلیق نمایند که به عنوان یک ابزار قوی در آینده از آنها استفاده کنند. اما ایران اگر کلمه به کلمه برجام را رعایت کند و تمام شرایطی که امریکاییها طلب کرده را اجابت کند، برداشتن تحریمها دور از انتظار است.
ایران اگر کلمه به کلمه برجام را رعایت کند و تمام شرایطی که امریکاییها طلب کرده را اجابت کند، برداشتن تحریمها دور از انتظار است
عراقی که در زمان صدام توسط امریکاییها سرنگون شد، شش تا هفت سال بعد از سرنگونی صدام، تحریم های امریکا علیه دولتی که خود امریکاییها بر سر کار آورده بودند، برداشته شد. از این جهت، زندگی بدون تحریم های امریکا برای ایران بسیار دور از واقعیت است.
نظر شما