بازار؛ گروه استانها: رشته مهندسی عمران اصلی‌ترین رشته کاربردی مهندسی درزمینهٔ ساخت مسکن است. جالب است بدانید تا حدود ۲۵ سال پیش، اجبار قانونی برای استفاده از دانش مهندسی عمران در ساخت ساختمان‌های معمولی نبود. به همین دلیل ساختمان‌های با بیش از ۲۰ سال سابقه ساخت در ایران کلنگی و بی‌ارزش شناخته می‌شوند درحالی‌که عمر مفید ساختمان‌ها در کشورهای پیشرفته بیش از ۷۰ سال است.
زلزله‌های بسیار شدید در کشور که علاوه بر به‌جای گذاشتن هزاران کشته، بسیاری از مناطق کشور را ویران کرده لذا قانون‌گذاران را به‌اجبار استفاده از مهندسان عمران برای طراحی و نظارت و اجرای ساخت مسکن سوق داده است.
مردم چه می‌گویند
امضا فروشی و یا نظارت‌های صوری یکی از اتهاماتی بوده که به طرق مختلف انگشت خود را به سمت مهندسان ناظر بلند می‌کند و برخی افراد در این راستا معتقدند ازآنجاکه صاحب‌کار و یا پیمانکار در تلاش است تا واحدهایی ارزان و به‌صرفه‌تر بسازد لذا همیشه با مهندسان ساختمان بر سر استفاده از مصالح به ویژه در بحث ایمنی درگیر بوده و سر بحث دارند.
حسین اتحادی مهندس راه و ساختمان بابیان این مطلب به بازار می‌گوید: متأسفانه بسیاری از مالکان و سازندگان ساختمانی به دنبال مهندسان ناظری هستند که بدون نظارت و حضور بر سر پروژه اقدام به تأیید پروژه کنند.
وی می‌افزاید: البته در طی چند سال گذشته با اصلاح برخی از قوانین این مشکلات تا حدود کمی برطرف شده است اما هنوز هم شما مشاهده می‌کنید که در بسیاری از ساختمان‌های نوساز باوجوداینکه هنوز شخصی در آن مستقر نشده اما شاهد ترک‌خوردگی در دیوارها یا نما هستیم و این ایرادات نه‌تنها ناشی از استفاده نامناسب و بروز آسیب از سوی ساکنان به ساختمان‌های تازه کلید خورده نیست، بلکه به‌طور کامل ناشی از کم‌کاری سازنده در طول دوره ساخت، بدسازی، استفاده از مصالح غیراستاندارد و از همه مهم‌تر نظارت ضعیف است.
اتحادی بیان می‌کند: برفرض که مهندس ناظر همیشه بر سرکار حضور هم که داشته باشد اما برای آجرهای بکار رفته در ساختمان و یا برخی مصالح نامرغوب مانند بلوک‌های سیمانی که نمی‌تواند به کارفرما ایراد وارد کند و مثلاً از وی بخواهد که این آجر را استفاده نکرده از آن آجر استفاده کند.
وی می‌گوید: واقعیت این است هر شخص که ساختمان ساخته می‌داند که سازمان نظام‌مهندسی در بسیاری از موارد در طراحی و محاسبات به‌خوبی همکاری دارند اما در حوزه نظارت اقدام جدی انجام نمی‌دهد و در برخی موارد مهندس ناظر تا زمان پایان کار نیز در محل اجرای پروژه حضور نمی‌یابد و در این رابطه اگر واقعیت‌ها را نگونیم جفا است.
جای هیچ‌گونه اغماضی نیست
باد و طوفان در ماه گذشته اسکلت یکی از ساختمان‌های در حال احداث در خیابان امامت مشهد مقدس را فروریخت لذا همین موضوع نخستین سؤالی است که نایب‌رئیس اول سازمان نظام‌مهندسی خراسان رضوی در خصوص چرایی این موضوع به ما می‌گوید: در ریزش ساختمان براثر توفان که چندی قبل در مشهد رخ داد مهندس ناظر و مهندس مجری ذیصلاح مقصر نبودند بلکه تقصیر مربوط به پیمانکار جوشکار است که پرونده قصور وی در مراجع ذیصلاح در حال پیگیری است.
علی مقدم آریایی با اشاره به اینکه در صورت احراز تخلف یا کم‌کاری مهندسان ناظر طبق قانون با آن‌ها برخورد می‌شود می‌افزاید: این سازمان تابع قوانین اداره کل راه و شهرسازی به‌عنوان مرجع نظارتی است.
فرایند نظارت
نایب‌رئیس اول سازمان نظام‌مهندسی خراسان رضوی در خصوص علل پایین بودن کیفیت ساخت برخی از ساختمان‌ها نیز توضیح می‌دهد: مهندس ناظر بازدیدهای خود از نحوه اجرای پروژه ساختمانی را به‌صورت مرحله‌ای انجام می‌دهد.
وی بابیان اینکه در حوزه عوامل اجرایی و فنی ساختمان ضعف زیادی وجود دارد می افزاید: به‌عنوان‌مثال جوشکار ماهر، بتن ریز ماهر و کارگر ماهر کم است.
آریایی ادامه می‌دهد: برای رفع این نقیصه افزون بر تمرکز در آموزش مهندسان، در پی تعامل با دستگاه‌های اجرایی برای بهره‌مندی از عوامل اجرایی از این آموزش‌ها هستیم.
وی عنوان می‌کند: آموزش مهندسان توسط این سازمان به‌صورت دوره‌ای و هفتگی در حوزه‌های مختلف در حال برگزاری است تا مهندسان با مسائل روز آشنا باشند اما کیفیت‌بخشی به عوامل اجرایی بازمی‌گردد که متولی آن سازمان فنی و حرفه‌ای است.
نظارت برساخت و ساز
نایب‌رئیس اول سازمان نظام‌مهندسی خراسان رضوی همچنین در پاسخ به این سؤال چگونه بر فرایند نظارت برساخت و سازها از طرف این سازمان نظارت لازم انجام می‌شود ابراز می‌کند: علاوه بر دوره‌های آموزشی، یک فرآیند نظارت مضاعف بر پروژه ساختمانی نیز از سوی اداره کل راه و شهرسازی انجام می‌شود که اگر خطایی انجام‌شده باشد از مهندس ناظر گزارش مکتوب خواسته خواهد شد.
علی مقدم آریایی می‌گوید: به دلیل کمبود مهندس ناظر در شهرستان‌ها و همچنین وجود محدودیت برای نظارت بر پروژه‌ها توسط مهندس ناظر طبق قانون نظام‌مهندسی هر ناظر در سال می‌تواند بر هشت پروژه ساختمانی نظارت کند ازاین‌رو برخی از پروژه‌های ساختمانی با متراژ کم، بلاتکلیف باقی می‌ماند.
وی عنوان می‌کند: در همین راستا سازمان نظام‌مهندسی ساختمان خراسان رضوی برای رفع این مشکل، پیشنهاد داده است که برای پرونده‌های ساختمانی صفرتا ۲۰۰ مترمربع تعداد کار برای مهندس ناظر محسوب نشود، برای پرونده‌های ساختمانی ۲۰۰ تا ۵۰۰ مترمربع برای مهندس ناظر دودهم تعداد کار محسوب شود و برای پرونده‌های ساختمانی ۵۰۰ تا هزار مترمربع برای مهندس ناظر نیم تعداد کار محاسبه شود.
مقررات ملی ساختمان
بر اساس قانون مسئولیت همان وضعیت و شرایطی است که شخص را در مقابل فعل و یا ترک فعل ملزم به پاسخگویی می‌کند لذا طبق قانون شهرداری تبصره ۷ ماده ۱۰۰ مهندس ناظر موظف به نظارت مستمر بر اجرای عملیات ساختمان می‌شود.
همان‌طور که می‌دانیم ساختمان‌سازی یک عملیات پیوسته است و در صورت عدم رعایت مقررات ملی و ایمنی، منجر به کاهش کیفیت و استحکام بنا می‌شود.
با توجه به زلزله‌خیزی کشور و آمار وقوع زلزله، به‌طور متوسط در هرسال بیش از یک زلزله در کشور رخ می‌دهد.
تدوین مقررات ملی ساختمان و اجرای آن در طراحی و اجرای ساختمان‌ها و مقاومت در برابر زلزله یکی از راهکارهای مؤثر بود و اگر چه دانش مهندسی در کشور ارتقا یافته اما تاب‌آوری ساختمان‌ها تحت تأثیر عدم اجرای مقررات ملی ساختمان کاهش‌یافته است.
متأسفانه علی‌رغم تدوین ۲۲ مبحث مقررات ملی ساختمان، در بسیاری از ساخت‌وسازها اجرایی نمی‌شود.
نظر شما