به گزارش بازار، پایگاه آمریکایی «فارن افرز» در یادداشتی تحلیلی رویکرد ایران در برابر سیاست بازگشت به برجام و توافق با آمریکا بر سر برنامه هسته ای را مورد بررسی قرار داده است.
نویسنده در این مطلب می گوید: آیت الله علی خامنه ای پیام های مهمی پیرامون اهداف کشورش در برنامه هسته ای ارسال کرده است. در اوایل ماه فوریه، او گفت که تنها اگر ایالات متحده به توافق برگردد ایران نیز چنین خواهد کرد. سپس تنها دو هفته بعد وی گفت که در صوت نیاز، کشورش تا ۶۰ درصد نیز غنی سازی خواهد کرد. او همچنین حمایت خود را از مصوبه مجلس پیرامون عدم پای بندی ایران، اعلام کرد.
اینطور که از اوضاع برمی آید ایران دیگر تمایلی به دیپلماسی ندارد. اعمال دوباره تحریم ها موجب شد که ایرانیان دیگر غرب را به عنوان یک شریک احتمالی نگاه نکنند. به علاوه، ساز و کار فشار حداکثری تفکر ضد سازش را بیش از پیش استوار کرد.
اعمال دوباره تحریم ها اقتصاد ایران را ۱۲ درصد کوچک کرد، درآمد سرانه واقعی ۱۴ درصد و صادرات نفت تا ۸۰ درصد کاهش یافت. نرخ فقر مطلق کشور بین مارس ۲۰۱۸ تا مارس ۲۰۲۰ تا ۱۱ درصد افزایش یافت. متوسط استاندارد زندگی ۱۳ درصد کاهش یافت. پول ملی یک چهارم ارزش خود را از دست داد و حداقل ارزش دستمزد از ۲۶۰ دلار در ماه به ۷۰ دلار رسید. هزینه یک سبد غذایی با ۲۱۰۰ کیلو کالری سه برابر شد و در سال ۲۰۱۷، ۲۷ درصد از ایرانیان نتوانستند این سبد غذایی را تامین کنند، در حالی که این درصد در سال ۲۰۱۹ به چهل درصد رسید.
تحریم های ترامپ موجب شد که بخش قابل ملاحظه ای از طبقه متوسط به سمت خط فقر حرکت کنند. تخریب تحریم های ترامپ دو برابر تحریم های اوباما بود. ترامپ کشور را زیر فشار زیادی قرار داد بدون اینکه مشوق یا هدفی از آغاز گفتگوها با ایران را اعلام کند. در دوران اوباما، روحانی توانست ایده مرتبط بودن مشکلات اقتصادی ایران با انزوای کشور و نیاز به دیپلماسی را کلید بزند. با این حال، به نظر نمی رسد که چنین گفتمانی امروز جواب بدهد.
روحانی توانست تا حدودی از پس وعده هایی که داده بود برآید. در سال ۲۰۱۵ و پس از توافق، نرخ رشد اقتصادی ایران تا ۱۷ درصد افزایش یافت. سه و نیم میلیون فرصت شغلی ایجاد شد. نرخ فقر در تهران و بسیاری از شهرهای بزرگ کاهش یافت. در سال ۲۰۱۷، چهل و پنج درصد از مردم ایران طبقه متوسط محسوب می شدند.
با این حال، دولت روحانی در تقسیم مزایای برجام در مناطق کم تر توسعه یافته و روستایی کم تر موفق بود. در شهرهای کوچک و روستایی نرخ بیکاری و فقر در همان نرخ قبلی باقی ماند. برای خانوارهای فقیر هم توافق هسته ای نه شغل تازه ای ایجاد کرد و نه سفره آنها را بزرگ تر. نرخ فقر روستایی از سال ۲۰۱۳ تا کنون بالای چهل درصد باقی مانده است. سیل تحریم های تازه از سال ۲۰۱۸ شمار افراد فقیر را از ۲۲ میلیون نفر به ۳۲ میلیون نفر افزایش داده و طبقه متوسط از ۴۵ درصد جمعیت به ۳۰ درصد در مارس ۲۰۲۰ رسید. پیش بینی می شود که نرخ فقر تا سال ۲۰۲۱ به اندازه ی۴۵ تا ۴۸ درصد افزایش یابد.
توزیع نابرابر مزایای توافق هسته ای همراه با رشد فقر پس از اعمال تحریم های دوباره، اقشار پایین جامعه ایران را از هر دیپلماسی و تعاملی که درد اقتصادی آنها را کاهش دهد، دلزده کرده است.
سیاست های دولت ترامپ در به سختی انداختن مردم ایران بسیار موفق بود اما در برآوردن منافع آمریکا نه. تحریم های تازه به تقویت نظامی ایران منجر شده است. دولت حالا با کسری بودجه زیادی روبروست و بدهی به پیمانکاران خصوصی که تقریبا ایجاد اشتغال ۲۵ درصدی کشور را بر عهده داشتند، انباشته شده است. این شرکت ها همچنین مسئول تامین بودجه سیاستمداران اصلاح طلب در ۲۵ سال گذشته بوده اند.
اکنون بیشتر پیمانکاران خصوصی ورشکسته شده اند. در حالی که در دو سال گذشته ۱۳ شرکت از ۱۴ شرکت برتر خصوصی در بخش ساخت و ساز جاده ای اعلام ورشکستگی کرده اند، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا اعلام کرده که از سال ۲۰۱۹ شمار طرح هایش در این بخش دوبرابر شده است.
در طی سال های اخیر، سپاه از وضعیت پیش آمده حداکثر فعالیت را کرد و با گسترش کمک های اجتماعی در مناطق محروم این خلاء را پر کرد. سپاه همچنین توزیع بسته های غذایی به میلیون ها خانواده محروم را بر عهده گرفت.
نخبگان سیاسی ایران، به ویژه اصلاح طلبان، اکنون با چالش پاسخ به این سوال روبرو هستند: آیا طرفداران دیپلماسی می توانند تضمین کنند که حل نگرانی پیرامون ایران بابت برنامه هسته ای و موشک های بالستیک، آمریکایی ها را به سمت مسائل تازه ای برای برگرداندن تحریم ها هدایت نمی کند؟ کشوری که همواره آماج تحریم های خارجی بوده، دور از انتظار است که بتواند سرمایه های خارجی قابل ملاحظه ای جذب کند. آیا در شرایط کنونی طرفداری از تعامل با غرب واقعا منطقی است؟ آن هم در شرایطی که صندوق بین المللی پول پیش بینی کرده که ایران به رشد ۳.۲ درصدی در سال ۲۰۲۱ بازخواهد گشت حتی اگر تحریم ها به قوت خود باقی بمانند.
مخالفان اصلاح طلبان در ایران نه تنها توانستند قدرت اقتصادی خود را استوار کنند بلکه خرد متعارف پیرامون دیپلماسی به عنوان ابزاری برای بهبود زندگی مردم را نیز به چالش کشیدند. استدلال آنها اینگونه است که با مقاومت و نه تعامل ایران به توافقی بهتر خواهد رسید. توافقی که ایالات متحده بالاخره مجبور خواهد شد حق ایران به عنوان یک قدرت نوظهور را به رسمیت بشناسد.
نظر شما