ایران نباید در مذاکرات جدید اشتباهات برجام را تکرار کند|با دیدگاه «ظریف» کاملاً مخالفم

بازار؛ گروه بین الملل: موضوع گفتگوهای هسته ای ایران و بازگشت آمریکا به برجام این روزها مهمترین مسئله در سیاست خارجی آمریکا درباره ایران است.

به تازگی فرانسه نیز درباره توافق هسته ای ایران و پیگیری توافق برجام موضوعاتی را مطرح کرده که برای بررسی و تحلیل این موضوع گفتگویی با پروفسور «حسین عسکری» مشاور نفتی کشورهای حاشیه خلیج فارس و مشاور پادشاه پییشین عربستان داشته ایم که در ادامه می آید.

حسین عسکری مشاور وزیر دارایی (۱۹۷۸ میلادی) بوده و از او به عنوان معمار اقتصاد عربستان نیز یاد می کنند. عسکری استاد تجارت بین الملل و امور بین الملل دانشگاه جورج واشنگتن آمریکا و رئیس موسسه تحقیقات و مدیریت جهانی و رئیس پیشین دپارتمان تجارت بین الملل دانشگاه جورج واشنگتن بوده است. زمینه تخصصی و بحث های او در دانشگاه جورج واشنگتن بر اقتصاد، توسعه سیاسی و انسانی در خاورمیانه، اختلافات و جنگ ها در خاورمیانه، اقتصاد سیاسی نفت و اقتصاد اسلامی متمرکز است.

*امانوئل ماکرون رئیس جمهوری فرانسه اخیرا خواستار حضور عربستان در مذاکرات هسته ای با ایران شده است. دلیل طرح این موضع چیست؟

به نظرم چنین پیشنهادی برای حضور عربستان در این مذاکرات چندان منطقی و معقولانه نیست. چگونه می توان کشوری را وارد این مذاکرات کرد که همه آن چه را که تا کنون می توانسته برای تضعیف گفتگوها با ایران انجام داده است!

در پاسخ به این سوال که چرا ورود عربستان به مذاکرات، منطقی نیست دلایل متعددی وجود دارد: شاید آمریکا از فرانسه چنین درخواستی را مطرح کرده تا فرانسه با پیگیری این درخواست بتواند طرف های گفتگو با ایران را در موضع برتری در چانه زنی ها قرار دهد.

از سوی دیگر شاید خود عربستان از فرانسه چنین درخواستی را مطرح کرده و در ازای آن برخی امتیازات تجاری را برای فرانسه از جمله انعقاد قراردادهای خرید تسلیحاتی کلان مطرح کرده، چون از طرف دیگر دولت بایدن در آمریکا چندان تمایلی به فروش تسلیحاتی سنگین به عربستان سعودی ندارد.

با این حال به یقین اطمینان خاطر دارم که ایران چنین پیشنهادی در زمینه برجام را قبول نخواهد کرد. در عین حال عربستان و حتی دیگر کشورهای منطقه اگر بخواهند می توانند مسائل و موضوعات دیگری را مانند دستیابی به همکاری های اقتصادی و صلح منطقه ای با ایران دنبال کنند.

*سخنگوی اتحادیه اروپا اعلام کرده که موضوع ماکرون، نظر شخصی اوست و موضع اتحادیه اروپا نیست. دلیل مخالفت آشکار اتحادیه اروپا با موضوع ماکرون چیست؟

همان طور که گفتم به نظرم آمریکا و یا عربستان با فشار به فرانسه باعث شده اند تا پاریس چنین مواضعی را اتخاذ کند. با این حال هرکشوری که به فرانسه فشار آورده، می دانسته که اتخاذ چنین مواضع برای ورد عربستان به مذاکرات هسته ای از سوی اتحادیه اروپا  دشوارتر است، چون اتحادیه اروپا مواضع جمعی را اتخاذ می کند و این که همواره فرانسه خیلی بیشتر از دیگران بدنبال مزایای اقتصادی و سیاسی است. به خاطر داشته باشیم که چگونه ماکرون چند ماه در حال مذاکره با ترامپ به امید برخی امتیازها بود. به طور معمول در سیاست خارجی فرانسوی ها اصول اخلاقی وجود ندارد.

*در حالی که «تونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا معتقد به پیوند زدن برجام به مسائل موشکی و منطقه ای ایران در ابتدای کار است ولی «رابرت مالی» نماینده ویژه در امور ایران معتقد است که ابتدا باید در خصوص توافق هسته ای به نتیجه رسید و سپس موضوعات دیگر را مطرح کرد. او حتی گفته است ممکن است موضوع موشکی ایران در دوره اول بایدن قابل حل نباشد و معتقد است موضوع موشکی ایران مرتبط با موازنه قوای منطقه ای است که نیازمند راهکاری منطقه ای است. ارزیابی شما از این دو موضع گیری چیست و دیدگاه کدام فرد در دولت بایدن قوی تر است؟

من کاملا با مواضع رابرت مالی موافقم. برنامه موشکی و مواضع نظامی ایران تنها در قالب یک گفتگوهای منطقه‌ای با هدف همکاری های سیاسی و اقتصادی قابل بحث و بررسی است. به هر حال حضور نظامی آمریکا می بایست بخشی از یک گفتگوهای منطقه ای باشد. اما برجام، برجام است و نمی توان از برجام به عنوان مقدمه ای برای برخی موضوعات که به طور کلی غیرمرتبط با آن توافق هستند، استفاده کرد.

به عنوان مثال؛ طرح ایران برای برنامه هسته ای صلح آمیز با پادمان ها قابل تائید و برداشته شدن همزمان همه تحریم ها. مواضع آنتونی بلینکن به گونه ای است که با هیچ منطقی در ارتباط با برجام نمی توان از آن حمایت کرد.

*محمد جواد ظریف در اظهارات اخیر خود خواستار میانجیگری اروپا برای اجرای همزمان برجام از سوی ایران و امریکا شده است. به نظر می رسد این راهکار عملیاتی شود. ارزیابی شما چیست؟

به طور کامل با این مواضع وزیرخارجه، آقای ظریف مخالفم. به نظرم ایران در توافق اولیه سه اشتباه بزرگ داشت. نخست، آن چه ایران در ابتدا توافق کرد، قابل بازگشت فوری نبودند، مثل انتقال اورانیوم غنی شده به روسیه و از کار انداختن راکتور آب سنگین که می توانست پلوتونیوم تولید کند.

در حالی که آن چه طرف مقابل متعهد به انجامش شد از جمله برداشته شدن تحریم  ها، خیلی سریع قابل بازگشت بود و فوری می توانست به شرایط قبل بازگردد. اشتباه دوم این بود که آن چه ایران انجام می داد شفاف و واضح بود.

ایران اورانیوم غنی شده خود را واگذار کرد و تاسیسات آب سنگین خود را از کار انداخت و این اقدامات مشخص و قابل تائید بودند. از سوی دیگر تحریم ها در زبان و به اصطلاح برداشته و لغو شدند، اما در پشت صحنه از تعامل شرکت ها با ایران جلوگیری می شد.

اشتباه سوم این که ایران اصرار نکرده بود تا برای بالا بردن سطح اهمیت و اعتبار توافق هسته‌ای، این توافق در کنگره تصویب شود. امروزه به نظر می رسد آن چه ظریف پیشنهاد می دهد، تکرار همان اشتباهات قبلی است. یعنی ایران دوباره اورانیوم خود را واگذار خواهد کرد و بلافاصله و به اصطلاح تحریم ها برداشته خواهند شد، اما در پشت صحنه بار دیگر از تعامل شرکت های تجاری و اقتصادی با ایران جلوگیری خواهد شد.

به نظرم ایده ظریف کاملا ساده لوحانه است. از دیدگاه یک ایرانی من هم معتقدم که برجام باید احیا شود، اما با تعهدات و اطمینان خاطر بیشتر به ایران برای رفع مشکلات در توافق اصلی و اولیه.

*«آنتونی بلینکن» اخیرا اعلام کرده اگر ایران باز هم تعهدات خود را کاهش دهد در عرض چند هفته به توان ساخت بمب اتمی دست می یابد. دلیل این اظهار نظر چیست؟

در ابتدا اجازه دهید موضوعی را مطرح کنم و آن این که اگرچه ایران قبلا در موقعیت ضعیفی قرار داشت،  اما در حال حاضر در موقعیت بهتری برای مذاکرات قرار خواهد داشت. با این حال اطلاع زیادی درباره اظهارات بلینکن برای مخالفت و یا موافقت با آن ندارم. بهتر است که ایران همواره مواضع خود برای داشتن منطقه عاری از تسلیحات هسته ای از جمله –تسلیحات هسته ای اسرائیل-  را تکرار کند.