بازار؛ گروه بین الملل: «جو بایدن»، رئیس جمهور جدید آمریکا که به تازگی قدرت را در دست گرفته، در حال تغییر جهت سیاست خارجی آمریکا به سمت آسیاست.
این تغییر نگاه احتمالی تیم بایدن را در چینش کارکنان امنیت ملی این کشور می توان دید و «جیک سالیون»، مشاور امنیت ملی جو بایدن، کارکنان امنیت ملی در بخش خاورمیانه و آسیا را تغییر داده است. سالیوان از یک طرف تیم مربوط به خاورمیانه را کوچکتر و گروهی از کارکنان را که قرار است در شورای امنیت ملی آمریکا، سیاست این کشور در ارتباط با منطقه وسیع تر اقیانوس هند تا آرام را پیگیری کنند، بزرگتر و گسترده تر کرده است. این از جمله اقداماتی است که نشان می دهد دولت جدید آمریکا؛ آسیا را در اولویت سیاست خارجی خود قرار داده است.
تغییر نگرش و اولویت آسیا در سیاست خارجی دولت بایدن از سوی دیگر نشان دهنده نگرانی های آمریکا از رشد سریع چین طی دو دهه گذشته است. در ساختار جدید ایجاد شده در اداره امنیت ملی آمریکا، کارکنان بخش هند و پاسیفیک و دامنه مسئولیتی آنان گسترده تر و در مقابل مسئول بخش همکاری های خاورمیانه ای محدود تر خواهد بود.
تلنگر این تغییرات البته پیش از این از زمان اوباما آغاز شده بود، اگرچه در همان زمان تا به امروز همچنان ساختار اداری بخش خاورمیانه بزرگتر و گسترده تر باقی مانده بود، چون بویژه در دولت دوم اوباما، اداره امنیت ملی با مجموعه ای از پرونده ها و تهدیدات متعدد در ارتباط با شکل گیری داعش، مسائل لیبی، سوریه، سیل مهاجرتی به اروپا و پرونده هسته‌ای ایران روبرو بود.
حال اما برخی مقامات فعلی و سابق امنیت ملی گفته اند که تیم بایدن معتقد است که بزرگترین و مهمترین تهدیدات فعلی برای آمریکا نشات گرفته از رقابت با قدرت های بزرگی همچون چین و روسیه است.
این نگاه دولت بایدن از سوی «جن ساکی»؛ سخنگوی کاخ سفید نیز تائید شده و این مسئول دولت بایدن در جلسه اخیر خود با خبرنگاران به شدت به چین حمله کرد و گفت: آن چه طی چند سال گذشته شاهد بوده ایم، این بوده است که اقتدارگرایی چین در داخل و خارج این کشور بسیار بیشتر شده و پکن در حال به چالش کشاندن موفقیت های امنیتی و ارزش های تعیین کننده ماست که این موضوع مستلزم پیگیری رویکردی جدید در واشنگتن است.
تیم بایدن همچنین بدنبال آن است تا از هرگونه گیر کردن در باتلاقی جدید در خاورمیانه به شدت پرهیز کند و بجای آن هسته‌های ائتلاف سازی در آسیا و اروپا را که در دوره ترامپ نادیده گرفته شده بودند، تقویت کند.
یک عضو سابق دولت اوباما نیز در این ارتباط می گوید: چینش تیم امنیت ملی جدید آمریکا نشان می دهد که تیم بایدن به شدت مصمم است تا اولویت های خود را بجای درگیر شدن در خاورمیانه، در آسیا دنبال کند و سابقه سالیوان در توجه به طبقه متوسط آمریکایی نیز نشان می دهد که او بدنبال تقویت اقتصادی آمریکا از طریق رونق اقتصادی و پیوندهای اقتصادی میان آمریکا و آسیاست.
«کریم سجادپور»، کارشناس خاورمیانه در «موسسه کارنگی برای صلح بین المللی» نیز معتقد است که تغییر جهت سیاست آمریکا از خاورمیانه به آسیا بازتاب بهتری از واقعیت های اقتصادی آمریکاست. به گفته این کارشناس سیاسی، سیاست های آسیا به طور مستقیم به کشاورزان، شرکت ها و موسسات فناوری آمریکا مربوط است و این مسیری است که در سیاست های مرتبط با خاورمیانه دیده نمی شود، بویژه با توجه به دارا بودن منابع انرژی داخلی در آمریکا، حال پس از دو دهه جنگ دردناک در عراق و افغانستان، حمایت های بسیار کمتری در میان دو حزب آمریکا برای تمرکز و فعالیت در خاورمیانه وجود دارد.
این تغییر جهت در دولت جدید آمریکا را حتی در تماس هایی که تیم بایدن پس از مراسم تحلیف با همتایان خارجی دنبال کرده، می توان به روشنی مشاهده کرد. اولین تماس های مشاور امنیت ملی جو بایدن یک روز پس از مراسم تحلیف با مقامات امنیت ملی در فرانسه، آلمان، انگلیس و ژاپن و کره جنوبی بوده است و اولین تماس شخص جوبایدن با همتایان کانادایی، مکزیکی و انگلیسی خود بوده است. بایدن این هفته با نخست وزیر ژاپن نیز گفتگو کرد و با ولادیمر پوتین، رئیس جمهور روسیه نیز ارتباط تلفنی برقرار کرد. از سوی دیگر تاکنون سالیوان فقط با مقامات امنیتی افغانستان و اسرائیل گفتگو کرده است، اما شخص بایدن هنوز با رهبران این کشورها ارتباط برقرار نکرده است.
در حال حاضر «مک گورک» و یک مسئول زیردست او مسئولیت امور خاورمیانه در اداره امنیت ملی آمریکا برعهده دارند و در مقابل بخش آسیا-پاسیفیک زیر نظر «کمپبل» و سه مسئول اداری برجسته دیگر اداره می شود. این سه نفر هرکدام سه بخش را شامل بخش چین، بخش جنوب آسیا و بخش روسیه و آسیای مرکزی اداره می کنند، این در حالی است که آن گونه که یکی از مسئولان سابق امنیت ملی در دوره اوباما می گوید، در دولت باراک اوباما چین به تنهایی به عنوان یک بخش اداری در امنیت ملی اداره نمی شده است.
البته تغییرات در ارتباط با اولویت یابی بیشتر آسیا در دولت جدید بایدن تنها به تیم امنیت ملی محدود نمی شود، بلکه در وزارت دفاع نیز افرادی که کارشناسان امور امنیتی مسائل اقیانوس آرام و چین بوده‌اند، ارتقا یافته اند و یکی از نخستین انتصاب های وزیر دفاع جدید آمریکا، انتصاب سه مسئول در حوزه چین، کرونا و مسائل آب و هوایی بود و مسئله خاورمیانه در میان این انتصابات غایب به نظر می رسید. وزیر دفاع به خوبی از این مسئله آگاه است که دولت بایدن می خواهد نگاه خود را با تاکید بیشتری به سوی شرق آسیا تغییر دهد و این موضوع را در جلسه استماع تائید اعتبار خود در کنگره نیز مورد تاکید قرار داد و گفت: می دانم که آسیا می بایست کانون تلاش های ما باشد و چین مهمترین تهدید علیه ماست. در وزارت خارجه آمریکا نیز تغییرات مرتبط با آسیا بسیار مشهود بوده است.
به طور کلی هم بایدن و هم ترامپ در دوران رقابت های انتخاباتی خود بر سخت گیری بیشتر علیه چین تاکید داشتند و پیشتر بایدن در مجله روابط خارجی تاکید کرده بود که چین یک چالش ویژه در برابر آمریکاست.
در عین حال همه چیز قابل پیش بینی و قابل کنترل نیست و برای روسای جمهوری چون جرج بوش و یا باراک اوباما نیز جنگ عراق یا بهار عربی قابل پیش بینی نبود. در این ارتباط یک کارشناس سیاست خارجی معتقد است که هر دستور کار سیاست خارجی در دولت های آمریکا با چرخش به سمت آسیا آغاز می شود و با اختلافات و درگیری هایی در خاورمیانه به پایان می رسد. شاید شما به جنگ علاقه ای نداشته باشید، اما ممکن است جنگ به شما علاقه مند شود. همه چیز غیرقابل پیش بینی است.
نظر شما