بازار؛ گروه انرژی: با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال ۲۰۲۰، بحث بودجه نویسی در کشورها حسابی داغ شده است. افت شدید قیمت نفت کسری بودجه سنگینی را به بیشتر کشورهای تولیدکننده و صادرکننده نفت جهان تحمیل کرده است. تجربه قیمت‌های منفی در بازار، قیمت نفت در بودجه ۲۰۲۱ کشورها را به شدت کاهش داده است. به طوری که بسیاری از کشورها سند دخل و خرج سال آینده خود را بر مبنای نفت بین ۴۰ تا ۵۰ دلار تنظیم می‌کنند. عربستان که مبنای نفت در بودجه ۲۰۲۰ را ۷۸ دلار در نظر گرفته بود، حالا مبنای برنامه ریزی‌های خود را نفت ۴۸ دلار در نظر گرفته است. عراق هم که کسری ۴۳ میلیارد دلاری سال جاری را به خود دیده، بهای نفت در بودجه سال آینده را ۴۲ دلار در نظر گرفته است. ایران هم که بودجه امسال را بر مبنای نفت ۵۰ دلار به تصویب رسانده بود، حالا رقم پیشنهای خود برای طلای سیاه را ۱۰ دلار کاهش داده است. با این وجود حجم بالای صادرات در نظر گرفته شده موجب شده که مرکز پژوهش های مجلس میران کسری بودجه سال آینده را ۳۲۰ هزار میلیارد تومان برآورد کنند.
احتیاط بیشتر کشورهای نفتی در بودجه نویسی
روز جمعه بهای هر بشکه نفت برنت به ۵۱ دلار رسید. قیمت نفت خام امریکا نیز هم با ۰.۴ درصد افزایش به ۴۸ دلار و ۳۰ سنت رسید. رشد دیروز بهای نفت در حالی اتفاق افتاد که در روزهای دوشنبه و سه شنبه بازار نسبت به اخبار شیوع نوع جدیدی از بیماری کرونا در انگلیس واکنش منفی نشان داده است. همانطور که سازمان بین المللی انرژی هم پیشتر اعلام کرده بود هنوز برای سرخوشی نسبت به تاثیر مثبت واکسن کرونای روی وضعیت بازار نفت زود است. پیش بینی های صورت گرفته نشان می دهد که نباید به تداوم رشد قیمت ها چندان امیدوار بود. گلدمن ساکس پیش می گوید که در فصل سوم سال ۲۰۲۱ میلادی و با فرض اینکه تا آن زمان واکسن در تمامی دنیا توزیع شده باشد و سهم زیادی از مردم دنیا در مقابل ویروس کرونا واکسینه شده باشند، به مرز ۶۰ دلار خواهد رسید. برخی از مراکز مطالعاتی هم بر این باورند که تا قبل از سال ۲۰۲۳ تقاضا در بازار نفت به سطح قبل از کرونا بازنمی‌گردد. همین این پیش بینی ها موجب شده که کشورهای تولیدکننده و صادرکننده نفت با احتیاط و وسواس بیشتری مشغول بودجه نویسی باشند.
کسری نفتی بودجه در عراق ارزش دینار را کم کرد
عراق، دومین تولیدکننده و عضو اوپک و سومین صادرکننده نفت خام که در ابتدا خیلی به توافق اعضای اوپک در کاهش تولید نفت پایبند نبود، خسارت سنگینی را از کاهش قیمت نفت تجربه کرد. این کشور که در سال گذشته ۴.۶ میلیون بشکه نفت تولید می کرده، تولیدش در ۳ ماهه سوم امسال به ۳.۶ میلیون بشکه در روز رسیده است. عراق بودجه خود را بر مبنای نفت ۴۲ دلار تنظیم کرده است. کابینه عراق پیش نویس بودجه ۲۰۲۱ را به ارزش ۱۵۰ تریلیون دینار (معادل ۱۰۳ میلیارد دلار) تصویب کرد. تصویب بودجه عراق در شرایطی صورت می‌گیرد که این کشور با بحران اقتصادی و مالی دست و پنجه نرم می‌کند و این روزها با افت شدید ارزش پول ملی مواجه است.
بانک مرکزی این کشور با صدور بیانیه ای چند روز پیش اعلام کرد با هدف بهبود وضعیت کسری بودجه این کشور ارزش هر دلار را از ۱۱۸۲ دینار به ۱۴۶۰ دینار افزایش خواهد داد. گفته می شود حقوق کارکنان دولت عراق ماهانه ۵ میلیارد دلار نیاز داشته که در ماه های اخیر درآمد نفتی عراق حدود ۳.۵ میلیارد دلار بوده و لذا تصمیم کاهش ارزش دینار در عمل تامین حقوق با ارزش کمتر دینار در مقابل کاهش درآمدهای نفتی است. (کسری بودجه عراق در سال جاری میلادی احتمالا برابر با ۶۳ تریلیون دینار معادل (۴۳ میلیارد دلار) خواهد بود). صندوق بین‌المللی پول قیمت نفت مورد نیاز برای تراز بودجه این کشور را ۶۳ دلار برآورد می‌کند. همچنین گزارش‌های منتشر شده، نشان می‌دهد که این کشور عربی برای سال ۲۰۲۱ به نفت ۶۴ دلاری نیاز دارد که با توجه پیش بینی‌ها و شرایط موجود دست یافتن به آن کمی بعید است.
بودجه عربستان روی نفت ۴۸ دلاری بسته شد
عربستان بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده نفت خام عضو اوپک است که از منفی شدن قیمت ها در آوریل امسال خسارت بالایی را دید و بسیاری از پروژه های سرمایه گذاری خود در این صنعت را متوقف کرد. این کشور عربی بودجه ۸۴۹ میلیارد ریالی (۲۲۶ میلیارد دلار) خود برای سال ۲۰۲۱ بر اساس نفت بشکه ای ۴۸ دلار بسته که حدود ۱۵ دلار کمتر از پارسال است. این کشور عربی در سال ۲۰۱۹ روزانه حدود ۹.۷ میلیون بشکه نفت تولید می کرده اما بعد از توافق اوپک و اوپک پلاس ناچار شده به کاهش سقف تولیدات خود شده است. این کشور که بیشترین سهم از کاهش تولید را داشته، بر اساس آخرین آمار موجود میزان تولیدش در سه ماه سوم سال ۲۰۲۰ روزانه حدود ۸.۷ میلیون بشکه بوده است.
وزارت دارایی عربستان اعلام کرد درآمد این کشور که بزرگترین صادر کننده نفت دنیاست، ۳۰.۷ درصد در ۲۰۲۰ کاهش یافته و به ۴۱۲ میلیارد ریال (۱۰۹.۸۱ میلیارد دلار) رسیده است. عربستان هزینه‌های خود را در بودجه سال آینده میلادی ۷ درصد نسبت به سطح ۲۰۱۹ پایین آورده تا کسری بودجه خود را کاهش دهد.
رویترز می‌گوید: فقط در سه ماهه سوم سال جاری میلادی عربستان ۴۰.۷۶۸ میلیارد ریال (۱۰.۸۷ میلیارد دلار) کسری بودجه ثبت کرده است. کسری بودجه ای که بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول تنها با نفت ۷۸.۲ دلار برای هر بشکه تراز می‌شود. اما میانگین قیمت ۴۲ دلار نفت در یک ماه گذشته نشان می‌دهد که فرار از کسری بودجه برای این کشور شدنی نیست.
جالب است که بدانید روسیه بزرگترین تولید کننده اوپک پلاس بودجه سال ۲۰۲۰ خود را بر مبنای ۴۲ دلار تنظیم کرده بود. روسیه در نوامبر سال ۲۰۲۰ کسری بودجه دولت خود را ۲۵۱۱.۷۱ میلیارد روبل اعلام کرد.
کاهش ۳.۳ میلیارد درهمی بودجه امارات
اگرچه امارات متحده عربی یکی از متنوع ترین اقتصادهای منطقه را دارد، اما به استثنای دبی، به شدت به نفت وابسته است. امارات متحده عربی هشتمین تولیدکننده بزرگ نفت جهان است که بر اساس آخرین آمار در ۳ ماهه سوم امسال ۲.۶ میلیون بشکه در روز تولید می کرده است. این کشور که صادرات نفتش حدود ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی آن را تشکیل می‌دهد، در سال ۲۰۱۹ روزانه حدود ۳.۱ میلیون بشکه نفت تولید می کرده است.
خبرگزاری رسمی امارات در گزارشی اعلام کرده که این کشور بودجه سال آینده خود را ۵۸ میلیارد درهم (۱۵.۸ میلیارد دلار) تعیین کرده که این رقم حدود ۳.۳ میلیارد درهم کمتر از بودجه ۶۱.۳۵ میلیارد درهمی امسال امارات است. (این بودجه به غیر بودجه های منطقه ای و به اصطلاح امارت های مختلف است)
اما این کشور در حالی بودجه خود را برای سال ۲۰۲۱ را کاهش داده که صندوق بین المللی پول پیش بینی کرد، اقتصاد امارات متحده عربی ۶.۶ درصد در سال جاری کوچک شده و سال آینده به رشد متوسط ۱.۳ درصدی خواهد رسید. امارات متحده عربی در آخرین اجلاس اوپک اعلام کرده که دیگر به سقف تعیین شده برای کاهش تولید پایبند نخواهد بود، امارات طبق گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول برای تراز بودجه ۲۰۲۰ خود به نفت بالای ۷۵.۹ دلار در هر بشکه و برای بودجه ۲۰۲۱ نیز به نفت ۶۶.۵ دلار در بشکه نیاز دارد.
نفت ۴۰ دلاری نیجریه
نیجریه دیگر کشور عضو اوپک با ظرفیت تولید حدود ۱.۷ میلیون بشکه ای در سال گذشته امسال حدود ۳۰۰ هزار بشکه از تولیدات خود کاسته است. بر اساس آخرین آمار موجود این کشور در سه ماهه امسال حدود ۱.۴ میلیون بشکه تولید کرده است. این کشور آفریقایی بودجه خود را مبنای ۳۵ میلیارد دلار بسته است. قیمت نفت خام با برآورد تولید روزانه ۱.۸۶ میلیون بشکه ۴۰ دلار در هر بشکه ثابت است. گزارش‌های منتشر شده نشان می‌دهد که کسری بودجه این کشور بیش از ۳ برابر کسری بودجه سال ۲۰۱۹ است.
لیبی از دیگر کشورهای عضو اوپک است که در ماه های گذشته به سرعت در حال بازیابی سهم خود از بازار جهانی نفت بود. صنعت نفت لیبی که از ژانویه به دلیل تشدید درگیریهای داخلی دست از فعالیت کشیده بود در پی آتش بس اخیر میان گروههای رقیب در حال از سرگیری تدریجی تولید و صادرات است. تولیدات این کشور در سال ۲۰۱۹ حدود یک میلیون و ۵۰ هزار بشکه بوده حال آنکه ظرفیت تولید این کشور در ۳ ماهه سوم به حدود ۱۲۱ هزار بشکه کاهش یافته است. البته بر اساس آخرین آمار موجود این کشور که از کاهش تولید نفت مستثنی بوده حالا توانسته تولیداتش را به بالای یک میلیون بشکه افزایش دهد.
قیمت نفت در بودجه قطر ۱۵ دلار افت کرد
قطر یکی از صادرکننده های بزرگ گاز دنیا، بودجه سال ۲۰۲۰ را بر مبنای نفت ۵۵ دلار ی قرار داده بود. حالا اما امیر قطر گفته که بودجه قطر با فرض بهای نفت ۴۰ دلار در هر بشکه برای محافظت از کشور غنی از گاز خلیج فارس در برابر نوسانات قیمت نفت تهیه می‌شود.
الجزایر که ۶۰ درصد بودجه اش وابسته به درآمدهای نفتی است، در ۳ ماهه سوم سال ۲۰۲۰ صادراتش را از از یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه به یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در ۳ ماهه سوم امسال رسانده است. این کشور البته
انتظار دارد کسری بودجه سال ۲۰۲۱ خود به ۱۳.۵۷ درصد از تولید ناخالص داخلی خود برساند. رئیس جمهور عبدالمجید تب بون هم پیشتر از برنامه های اصلاحی برای تنوع بخشیدن به اقتصاد به دور از نفت و گاز و کنار آمدن با اثرات منفی بیماری همه گیر خبر داده بود.
افزایش ۶۹ درصدی کسری بودجه کویت
کویت یکی از تولید کننده نفت خلیج فارس با یکی از سخت ترین بحران های اقتصادی خود در سال جاری میلادی مواجه است. میزان تولید این کشور از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در ۳ ماهه ابتدای امسال به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه کاهش داده است. افت قیمت نفت خسارت سنگینی را به این کشور وارد کرده است. گزارش های رویترز نشان می دهد که کسری بودجه این کشور در سال مالی ۲۰۲۰-۲۰۱۹ برابر با ۵.۶۴ میلیارد دینار (۱۸.۴۴ میلیارد دلار) بود که ۶۹ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشت.
ایران، نفت ۴۰ دلاری داخلی و ۳۹۵ دلاری خارجی
اما ایران از دیگر اعضای اوپک است که سهمش از بازار نفت به شدت کاهش یافته است. درآمدهای نفتی ایران که پس از توافق هسته‌ای تیرماه ۹۴ (ژوئیه ۲۰۱۵ ) موسوم به برجام افزایشی چشمگیر یافته بود، با خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت‌ماه سال گذشته و اعمال مجدد تحریم‌های این کشور علیه جمهوری اسلامی، به‌شدت کاهش یافت. بر اساس آخرین آمار موجود ایران در امسال حدود ۶۰۰ هزار بشکه در روز نفت صادر کرده این در حالی است که بودجه امسال بر مبنای صادرات یک میلیون بشکه نفت به قیمت ۵۰ تصویب شده بود.
با این وجود حسن روحانی آخرین سند دخل و خرج خود را بر مبنای صادرات ۲.۳ میلیون بشکه نفت به قیمت ۴۰ دلار راهی بهارستان کرده است. هرچند که بهای نفت در بودجه ۱۴۰۰ حدود ۱۰ دلار کاهش یافته با این وجود بسیاری از غیر واقعی بودن منابع درآمدی آن خبر می دهند. بر اساس آخرین برآورد صورت گرفته در مرکز پژوهش‌های مجلس با کسری بودجه ۳۲۰ تریلیون تومانی مواجه خواهد بود. البته صندوق بین المللی پول چند وقت پیش آمارهای نگران کننده تری را از کسری بودجه ایران در سال ۲۰۲۱ ارائه داده بود. بر اساس گزارشی که در روزنامه ایران تهیه شده ،صندوق بین‌المللی پول قیمت مناسب برای تراز حساب جاری ایران در سال ۲۰۲۱ را ۳۹۵.۳ دلار پیش‌بینی می‌کند.
نظر شما