اسدالله خسروی؛ بازار: بازار ارز که طی یکسال اخیر با نوسان شدید قیمتی همراه بوده است اکنون مدتی است در آرامش نسبی به سر می برد. از نیمه دوم سال ۹۲ تا نیمه دوم سال ۹۶ بازار ارز از ثبات خاصی برخوردار بود و شرایطی مطلوبی را سپری می کرد اما این آرامش از نیمه سال ۹۶ از بازار گرفته شد و بی ثباتی ها باعث شد تا بازار ارز دیگر روی خوش به خود نبیند.
البته از اواخر دیماه سال گذشته و همزمان با قرار گرفتن ایران در لیست سیاه اف ای تی اف نرخ ها در بازار ارز دچار تغییر شد و در اواخر مهرماه سالجاری نرخ دلار با رسیدن قیمت آن به ۳۲ هزار تومان به اوج خود رسد.
سیاست های کم اثر بانک مرکزی در مهار نرخ ارز
بانک مرکزی نیز طی این مدت اقدامات خود را برای مهار قیمت این کالا به کار گرفت اما سیاست های این بانک خیلی بر کاهش نرخ ارز در بازار تاثیر گذار نشد. به عقیده کارشناسان، کاهش منابع ارزی در پی افت شدید بهای نفت و تشدید تحریم ها، همچنین بروز پدیده کرونا موجب شد تا بانک مرکزی نیز منابع ارزی را مدیریت کند و چوب حراج به آن نزند چرا که درآمدهای ارزی کشور نسبت به سالهای گذشته کاهش یافته است.
در این شرایط اما بخش عمده صادرکنندگان نیز دولت را در بازگرداندن ارزهای صادرتی خود همراهی نکردند، این موضوع دلیلی بود تا بانک مرکزی برای تامین ارز وارد کنندگان با مشکل مواجه شود و تقاضا برای خرید ارز در بازار آزاد افزایش یابد. افزایش میزان تقاضایی که گرانی ارز را در بازار رقم می زد.
بخش عمده صادرکنندگان دولت را در بازگرداندن ارزهای صادرتی همراهی نکردند، این موضوع دلیلی بود تا بانک مرکزی برای تامین ارز وارد کنندگان با مشکل مواجه شود و تقاضا برای خرید ارز در بازار آزاد افزایش یابد، افزایش میزان تقاضایی که گرانی ارز را در بازار رقم زد
بازی ارزی در سامانه نیما
اگرچه بانک مرکزی با برنامه ریزی های کارشناسانه خود تلاش می کرد تا قیمت ارز در بازار مهار شود اما کمبود این کالا در بازار و ورود سفته بازار برای سودآوری از این بازار موجب شد تا اشتهای خریداران ارز در بازار زیاد و بانک مرکزی نتواند عرضه ارز را همچنان از سر گیرد در چنین شرایطی بود که بانک مرکزی بازی ارزی را به سامانه نیما انداخت تا از این طریق به تقاضاهای واقعی ارز پاسخ دهد و دست سفته بازان سوداگر را از دریافت ارز دولتی کوتاه کند.
هر چند بانک مرکزی با این رویکرد توانسته است در شرایط تحریمی در مدیریت ارزی کشور تا حدی موفق شود اما اکنون که قیمت ارز به تدریج و با آهنگ کندی در حال کاهش است، همتی رئیس کل بانک مرکزی اعلام می کند؛ «عده ای هستند در برابر کاهش نرخ ارز در بازار مقاومت می کنند».
متولی و مدیریت تعیین نرخ ارزبانک مرکزی است
مرتضی افقه، اقتصاددان در گفتگو با خبرگزاری «بازار» درباره اظهارت اخیر همتی رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر اینکه برخی نمی خواهند نرخ ارز در بازار کاهش یابد، گفت: این که بانک مرکزی اجازه بدهد که کسی در مورد تعیین نرخ ارز به جز کارشناسان این بانک و مسئوالان تراز اول کشور در مورد تعیین نرخ ارز تاثیر گذار شود فاجعه است چرا که مدیریت تعیین نرخ ارز فقط در دست بانک مرکزی است.
این که بانک مرکزی اجازه بدهد که کسی در مورد تعیین نرخ ارز به جز کارشناسان این بانک و مسئوالان تراز اول کشور در مورد تعیین نرخ ارز تاثیر گذار شود فاجعه است چرا که مدیریت تعیین نرخ ارز فقط در دست بانک مرکزی است
چرا قیمت دلار ۳۲ هزار تومان شد؟
وی با بیان اینکه متولی مدیریت نرخ ارز بانک مرکزی است، گفت: البته برخی مواقع بازار دچار دگرگونی می شود و مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین کننده نرخ ارز در بازار می شوند. حال از آنجایی که دولت به عنوان بزرگترین دارنده ارز و عرضه کننده این کالا در بازار است، بنابراین در شرایطی که مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین نرخ ارز در بازار شود، بانک مرکزی باید با درایت خاص این بازار را به خوبی مدیریت کند و نگذارد قیمت ها بی منطق رشد کنند.
این کارشناس اقتصادی اضافه کرد:اینکه طی یکسال اخیر نرخ ارز در بازار روندی شتابان به خود گرفت ناشی از کاهش منابع ارزی کشور در پی تشدید تحریم ها بود که دولت تمام قد نتوانست عاملی بازدارنده در افزایش نرخ ارز در بازار شود تا جایی که قیمت دلار حتی تا ۳۲ هزار تومان هم رفت.
وی افزود: اکنون نیز نرخ ارز نباید ۲۶ هزار تومان باشد اما تاثیرات روانی آینده کشور، تورم انتظاری و مسائل بین المللی و ...باعث شده که نرخ ارز در بازار بی منطق تعیین شود.
افقه با بیان اینکه از سخنان رئیس کل بانک مرکزی در مورد اینکه عده ای نمی خواهند نرخ ارز در بازار کاهش یابد، می توان متوجه شد که عده ای ابر ثروتمند و یا سری افراد با نفوذی با استفاده از حجم ثروت و یا رانتی که دارند در تعیین نرخ ارز تاثیر گذارهستند در چنین شرایطی بانک مرکزی در این جدال باید برنده شود و اجازه ندهد کسی در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری های تعیین نرخ ارز دخالت کنند.
عده ای ابر ثروتمند و یا سری افراد با نفوذی با استفاده از حجم ثروت و یا رانتی که دارند در تعیین نرخ ارز تاثیر گذارهستند در چنین شرایطی بانک مرکزی در این جدال باید برنده شود و اجازه ندهد کسی در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری های تعیین نرخ ارز دخالت کنند
بانک مرکزی به راحتی می تواند نرخ ارز را کاهش دهد
سخنان رئیس کل بانک مرکزی در تعیین نرخ ارز در حالی مطرح است که آلبرت بغزیان، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه معتقد است:با توجه به رسیدن قیمت دلار به ۲۲ هزار تومان پس از انتخاب بایدن به عنوان رئیس جمهور آمریکا در ماه گذشته، بانک مرکزی به راحتی می توانست قیمت دلار را با این رقم در بازار تثبیت کند، اما این کار را نکرد و دلار ۲۲ هزار تومانی خیلی در بازار دوامی نیاورد.
وی با بیان اینکه خود بانک مرکزی مقصر اصلی افزایش نرخ ارز در بازار است، افزود: صرافی های بانکی تحت نظر بانک مرکزی، معمولا هر چند روز یک بار به جای کاهش قیمت ارز در بازار نرخ این کالا را در تابلوهای فروش افزایش می دهند این موضوع باعث می شود تا سیگنال گرانی به بازار آزاد داده شود درحالی که اگر بانک مرکزی بخواهد قیمت ارز را در بازار کاهشی کند قیمت ارز را در صرافی های بانکی پایین در نظر می گیرد تا کسی به سراغ ارز آزاد گران نرود.
این کارشناس اقتصادی افزود: این که بانک مرکزی می گوید، قیمت ارز را زیر قیمت بازار آزاد تعیین می کند. استدلال درستی نیست. اما اگر بانک مرکزی علاوه بر تامین درست نیاز متقاضیان ارزی بازار را به خوبی مدیریت کند و نرخ ارز را با رقمی قابل توجه پایین تر از نرخ بازار تعیین کند، قیمت ها در بازار آزاد هم سقوط می کند.
عوامل بنیادی بازار شرایط خود را در هر صورت تحمیل می کنند
بنا به این گزارش، رئیس کل بانک مرکزی دیروز طی یادداشتی در صفحه شخصی خود در فضای مجازی نوشت: عوامل بنیادی بازار شرایط خود را در هر صورت تحمیل خواهد کرد. سیاست بانک مرکزی بر این استوار است که نرخ ارز بایستی با توجه به شرایط اقتصاد کلان کشور از جمله روند ارزش صادرات نفتی و غیرنفتی، تراز خارجی و جلوگیری از هدررفت منابع ارزی کشور سامان گیرد. مقاومت در مقابل کاهش نرخ ارز از سوی کسانی که ارز دارند را می توان درک کرد. ولی عوامل بنیادی بازار شرایط خود را در هر صورت تحمیل خواهد کرد. در همین راستا تامل واردکنندگان برای خرید ارز در سامانه نیما نیز قابل درک است. وی اضافه کرد؛ بانک مرکزی با توجه به همه این عوامل و با تکیه بر قدرت بازارسازی خود مسیر حرکت نرخ ارز را رصد کرده و بر اساس مجموعه اهداف سیاستگذاری خود، منابع و ابزارهای در دسترس، آن را مدیریت می کند.
نظر شما