زهرا بهرامی؛ بازار: سال گذشته پس از نه سال بلاتکلیفی عملیات اجرایی ساخت نخستین بندر خصوصی کشور در خواجه نفس از سر گرفته شد در حالی که ۱۵ سال از کلنگ‌زنی و آغاز عملیات اجرایی اولیه این پروژه گذشته بود.
قرار بود خواجه نفس پس از سه دهه از افول اقتصاد و تجارت دریایی گلستان و از رونق افتادن بنادر گز و ترکمن با تبدیل شدن به «هاب چوب» تجارت دریایی گلستان را احیاء کند اما حالا با اما و اگرهای موجود ادامه ساخت این پروژه در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
بر اساس اسناد تاریخی بندر گز قدمت ۵۰۰ ساله دارد و در دوران قاجار با ایجاد یک تجارت‌خانه (انبار بزرگ کالا) توسط روس‌ها این بندر قطب مهم اقتصادی و تجاری منطقه محسوب می‌شد.
پس از آن‌هم در زمان پهلوی اول، روس‌ها برای تسهیل در امر تجارت در یک کیلومتری ساحل بندرگز انبار و فانوس دریایی بلندی بنا کردند و در سال ۱۳۰۶ با احداث راه‌آهن سراسری و ورود آن به بندرگز، حمل و نقل کالا به نقاط دیگر ایران راحت‌تر و تجارت رونقی مضاعف یافت.
در دهه ۷۰ با عقب‌نشینی آب دریا در ساحل بندرگز، رونق تجاری و اقتصادی بندرگز رو به افول گذاشت و بندرترکمن فعال‌تر شد؛ با آغاز دهه ۸۰ زمزمه‌های ساخت بندر در خواجه نفس قوت گرفت و چهار سال بعد مجوز ساخت نخستین بندر خصوصی کشور در ساحل خواجه نفس صادر شد.
اما صدور مجوز، پایان راه رونق دریایی گلستان نبود و با شروع دهه ۹۰ مسئولان استان از ساخت «بندر سبز» در ساحل گمیشان خبر دادند و همین موضوع ساخت بندر خواجه نفس را در کما برد؛ تا آنکه سال گذشته اراده استان بر احیاء تجارت دریایی گلستان از طریق ساخت بندر در خواجه نفس قرار گرفت و حالا با گذشت حدود یک دهه این داستان دوباره در حال تکرار است و زمزمه ساخت بندر سبز در گمیشان ادامه روند اجرای بندر خواجه نفس را با اما و اگر همراه کرده است.
منع واردات و صادرات در هیچ کالایی نداریم
مدیرعامل بندر خواجه نفس در گفتگو با خبرنگار بازار یادآور شد: عملیات اجرایی ساخت بندر خواجه نفس با سرمایه‌گذار جدید که از سال ۱۳۹۰ متوقف بود پس از به‌روز رسانی انجام مطالعات فنی و گذراندن مجدد سیر مراحل قانونی از دیماه سال گذشته آغاز شده است.
محمد علی مازندرانی با بیان اینکه حلقه مفقوده توسعه تجارت در گلستان، بندر است، افزود: بندر خصوصی خواجه نفس، بندر چند منظوره است و منع قانونی در واردات و صادرات هیچ نوع کالایی ندارد و با امتیازات ویژه‌ای که به تازگی شامل این بندر شده می‌تواند به هاب چوب در کشور تبدیل می‌شود.
بندر خواجه نفس بندر چند منظوره است و اگر هیچ مکان دیگری برای احداث بندر در گلستان تایید نشود همین بندر قابلیت تبدیل شدن به هاب چوب و ... را دارا است
وی توضیح داد: بندر خواجه نفس از تنوع تجاری در حوزه‌های مختلف برخوردار است و امکان عملیات تخلیه، بارگیری و پذیرش شناور، فراورده‌های نفتی و سوآپ، جنرال کارگو (کشتی کالاهای عمومی که امکان حمل چوب، کاغذ، شمش و ... در آن فراهم است)، تعمیرات کشتی و ساخت کشتی و ... در افق پیش روی آن دیده شده است.
بندر خواجه نفس بهار ۱۴۰۱ به بهره‌برداری می‌رسد
مدیرعامل بندر خواجه نفس ادامه داد: از سال گذشته تاکنون در این بندر ۱۰۰ درصد خصوصی حدود ۳۰ میلیارد تومان هزینه و عملیات اطاله موج شکن، پس کرانه، لایروبی حوضچه آرامش و روشنایی محوطه انجام شده است.
وی تصریح کرد: سرمایه‌گذار بخشی از تکالیف دولت را در ساخت بندر به عهده گرفته است و امید داریم اگر مانع تراشی نکنند بتوانیم اجرای بندر خصوصی خواجه نفس را تا پایان خردادماه ۱۴۰۱ به اتمام برسانیم و کشتی در این بندر پهلو بگیرد.
مازندرانی با بیان اینکه بندر خواجه نفس در حوزه تجارت گره‌گشای بسیاری از تجار ایرانی و استان‌های همجوار و به ویژه بازرگانان گلستانی می‌شود، تأکید کرد: خواجه نفس تهدیدی برای سایر بندرهای شمال کشور نیست و فقط هزینه تمام شده کالا برای مصرف کنندگان را کاهش می‌دهد.
وی متذکر شد: بر اینکه اگر مسئولان با ما همسو باشند پیش‌بینی می‌کنیم نخستین بندر خصوصی کشور تا پایان خرداد ۱۴۰۱ طبق جدول زمان‌بندی آماده بهره‌برداری باشد اما اگر مانع‌تراشی کنند این پروژه با یکسال تأخیر در سال ۱۴۰۲ به بهره‌برداری می‌رسد.
با مانع‌تراشی‌ها بی‌انگیزه شدیم
مدیرعامل بندر خواجه نفس یادآور شد: از سال گذشته با تمدید مجوزها، بندر خواجه نفس را به عنوان بندر چوب در شمال کشور معرفی کردند اما حالا که ما اعلام آمادگی کردیم در حوضچه آرامش، دو پست اسکله فقط برای واردات سلولزی منظور می‌کنیم و ۱۰ هکتار را برای دپو، گندزدایی و انبار مسقف و ... تخصیص می‌دهیم؛ صحبت از ساخت بندر جدید در گلستان به میان آمده است.
وی با یادآوری اینکه استاندار چند ماه پیش از مهلت چهارماهه برای تعیین تکلیف ساخت بندر جدید در گلستان خبر داده بود، گفت: این موضوع در شرایطی اتفاق افتاده که طی سه سال گذشته بارها در خبرها و محافل مختلف اعلام شده بود بندر خواجه نفس «هاب چوب» و اینچه برون «بندر خشک» می‌شود و صحبت از بندر سومی نبود.
مازندرانی افزود: تاکنون بدون دریافت یک ریال تسهیلات ۴۲ میلیارد تومان در این بندر هزینه کرده‌ایم اما حمایت نکردن‌ها و مانع‌تراشی‌ها ما را بی‌انگیزه کرده است.
وی با اشاره به اینکه مهلت یکساله ما تا آخر آذرماه پایان می‌یابد، تصریح کرد: اگر مجوز ما تمدید نشود ما می‌توانیم در دیوان شکایت کنیم و پس از سیر مراحل، دولت مکلف است هزینه کرد ما در بندر را در بودجه سال بعد لحاظ کرده و به ما بدهد که در این صورت هم مردم متضرر می‌شوند.
پیشرفت ۲۰ درصدی بندر خصوصی خواجه نفس
مدیر بنادر و دریانوردی گلستان با اشاره به اینکه مجوز احداث نخستین بندر خصوصی کشور تا پایان سال تمدید شد، به خبرنگار بازار گفت: عملیات اجرایی احداث بندر خصوصی خواجه نفس پس از یک دوره توقف به طور رسمی از ابتدای دی ماه سال گذشته آغاز شد.
اله یار اسعدی با بیان اینکه اراده سرمایه‌گذار بر ساخت بندر است و عملیات احداث اسکله، پس کرانه، کارهای برقی و روشنایی در حال انجام است، افزود: هم‌اکنون کارگاه این پروژه فعال است و سرمایه‌گذار در حال اجرای حوضچه، لایروبی و محوطه‌سازی است و تاکنون پروژه ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
وی با این توضیح که بندر خواجه نفس، بندر چند منظوره خواهد بود، تصریح کرد: مجوز ساخت بندر در گلستان در آذرماه به پایان می‌رسید اما به دلیل شیوع بیماری کرونا سازمان بنادر و دریانوردی تمام مجوزها را تا پایان سال تمدید کرده است.
اگر مسئولان همسو باشند پیش‌بینی می‌کنیم نخستین بندر خصوصی کشور تا پایان خرداد ۱۴۰۱ طبق جدول زمان‌بندی آماده بهره‌برداری باشد اما اگر مانع‌تراشی کنند این پروژه با یکسال تأخیر در سال ۱۴۰۲ به بهره‌برداری می‌رسد
مدیر بنادر و دریانوردی گلستان با اشاره به اینکه قاعدتا در صورت مطابقت زمان‌بندی با اجرای پروژه، این مجوز تمدید می‌شود، اضافه کرد: طبق پیش‌بینی‌های انجام شده در مرحله نخست ساخت اسکله انجام و به عنوان بارانداز چوب راه‌اندازی می‌شود.
اسعدی با تایید اینکه سرمایه‌گذار تاکنون از تسهیلات بانکی برای ساخت بندر استفاده نکرده است، ادامه داد: در ماه‌های گذشته انجام مطالعات برای تعیین ظرفیت‌های بندری استان در دستور کار قرار گرفت و تا پایان سال مطالعات به‌روز رسانی می‌شود.
به گفته وی بندر خواجه نفس بندر چند منظوره است و اگر هیچ مکان دیگری برای احداث بندر در گلستان تایید نشود همین بندر قابلیت تبدیل شدن به هاب چوب و ... را داراست.
مطالعات بندر سبز در حال انجام است
کارشناس سواحل و بنادر اداره کل بنادر و دریانوردی گلستان جزییات بیشتری در خصوص ظرفیت‌های دریایی استان ارائه کرد و به خبرنگار بازار گفت: به واسطه پسروی‌ها و نوسانات آب خزر، بندر گز و بندر ترکمن از حیث انتفاع خارج شده‌اند و با هزینه زیاد می‌توانند در بخش گردشگری فعال شوند و امکان استفاده از آن‌ها در بخش تجاری وجود ندارد.
غلامرضا حسینیان به دلایل این موضوع هم اشاره کرد و توضیح داد: مدخل خلیج گرگان به دریا بسته شده و عمق آن به کمتر از ۶۰ تا ۷۰ سانتی‌متر رسیده است و در این شرایط هیچ کشتی تجاری نمی‌تواند وارد خلیج گرگان شود مگر لایروبی انجام شود.
وی یادآور شد: بندر گز در گذشته مسافری و بندر ترکمن تجاری و چند منظوره بوده و با توجه به اینکه نسل کشتی‌ها به روز شده و کشتی‌های فعال در دریای خزر هزار تنی است؛ بندر ترکمن از حیث تجاری خارج شده است.
حسینیان با بیان اینکه بندر ترکمن به عنوان بندر گردشگری می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد، اضافه کرد: انجام مطالعات گردشگری بندرترکمن در دستور کار سازمان بنادر قرار دارد و مطالعات بندر سبز گلستان در سواحل گمیشان تا اواسط دی ماه جاری به پایان رسیده و نتایج آن اعلام می‌شود.
آذرماه هم به پایان رسید و حال باید منتظر ماند و دید که آیا پایانی برای اما و اگرهای ساخت بندر در گلستان است یا موضوع ساخت بندر سبز، حیات تنها بندر خصوصی کشور را به کما می‌برد.
نظر شما