سهیلا روزبان، بازار- تا چشم کار می‌کند قایق های رنگ و رو رفته ای را می بینید که کنار نوار خط ساحلی به صف شده اند. قایق‌هایی که بعد از سهمیه بندی بنزین دیگر رمقی برای دل به دریا زدن ندارند. دیگر نه از لنج‌های پر از ماهی کنار ساحل خبری هست و نه از هیاهوی صیادها. هر چند قدم که می روی تعداد ماهی گیر را می‌بینی که به انتظار خبری خوش از دریا نشسته‌اند. روح الله که از حدود ۱۵ سال پیش زندگیش را به تورهای ماهی گیری گره زده، به بازار می گوید: «این روزها دریا هم با ما یار نیست. صیدمان نسبت به گذشته خیلی کمتر شده است. لنج ها و کشتی های بزرگ هرچه در دریا هست و نیست را جارو می‌کنند، از مرجان‌ها و گیاهان دریایی گرفته تا ماهی‌های ریز و درشت، خوراکی و غیرخوراکی، همه را به تور می‌اندازند.»
او که تورهای خالی از ماهی کابوس شب هایش شده، ادامه می دهد: «حتی دریا رفتن هم برای ما هزینه دارد و نمی توانیم ریسک کنیم. نوبتی به دریا می رویم و اگر دیدیم وضعیت صید خوب است به دیگر ماهی‌گیرها هم خبر می‌دهیم. گاهی وقت‌ها در صیدگاه‌های نزدیک چرخ می زنیم که معمولا هیچ فایده ای ندارد.»
روح الله از روزهایی می‌گوید که تورهایش پر بود از ماهی‌های دریای جنوب «هر بار که به دریا می رفتیم ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلو ماهی صید می کردیم. اما حالا صیدمان به ۵۰ کیلو هم نمی‌رسد. بعضی روزها حتی دست خالی برمی‌گردیم. با این شرایط صید نمی توانیم ۲۰۰ هزار تومان هم خرج بنزین قایق کنیم.»
۱۲۰۰ لیتر سقف سهمیه قایق‌های ماهی‌گیری
او و ۲۵ هزار مرد دریایی دیگر حالا ساحل نشین شده اند و از وعده ای می گویند که بعد از گذشت ۳ ماه هنوز عملیاتی نشده است. بعد سهمه بندی سوخت، سهمیه قایق های صیادی را ماهانه ۴۰۰ لیتر در نظر گرفتند. سهمیه ای که به گفته اسحاق تندرو رییس اتحادیه صیادان هرمزگان تنها کفاف یک هفته ماهی گیر را می دهد.
بعد از اعتراض های فراوانی که از طرف اتحادیه تعاونی صیادان و سازمان شیلات صورت گرفت قرار شد که سهمیه ماهانه قایق‌های صیادی را به ۱۲۰۰ لیتر افزایش دهند. البته معاون برنامه ریزی پخش و پالایش این عدد را قبول نداشته و به بازار می‌گوید: «سهمیه بنزین قایق های صیادی متفاوت بوده و بر اساس فرمول فائو محاسبه می شود.» فرمولی که گفته می شود در آن بر اساس میزان پیمایش قایق ها و البته قدرت موتور سهمه بنزین افراد مشخص است. بر اساس این فرمول، قدرت موتور قایق در عدد ۱.۰۳ ضرب می‌شود. یعنی قایقی که قدرت موتورش ۴۸ اسب بخار است، روزانه حدود ۵۰ لیتر و به قایقی که قدرت موتور آن ۵۵ و ۷۵ اسب بخار است به ترتیب، روزانه ۵۶ و ۷۷ لیتر بنزین ارائه می‌شود. البته مدیر کل دفتر صید می گوید: تعداد روزهایی که صیادها برای صید به دریا می‌روند هم در سهمیه دریافتیشان موثر است.
در واقع اگر سقف روزهای مشخص شده برای شناورهای صیادی که مشمول سهمیه می‌شوند را ۲۱ در نظر بگیریم می توان گفت، سهمیه ماهانه بنزین قایق‌ها بین هزار و ۳۸ تا هزار و ۶۲۲ لیتر خواهد بود. اما به نظر می‌رسد که محدودیت های تعیین شده در اختصاص سهمیه بنزین تنها به تعداد روزها ختم نمی شود و طبق گفته های مدیر کل دفتر صید حتی اگر قایقی حجم موتورش بالا باشد و تمام ۲۱ روز را هم به دریا برود بازهم سهمیه ای فراتر از ۱۲۰۰ لیتر دریافت نخواهد کرد.
مقصر تاخیر ۳ ماهه کدام دستگاه است؟
«۳ ماه است که دخلم ۱.۵ میلیون تومان هم نمی شود، ناچارم از همان اندک پس اندازی که داشته‌ام امرار معاش کنم. کارد به استخوانمان رسیده حالا به ۸۰۰ لیتر هم راضی هستیم.» روح الله که به گفته خودش یک ماه است درگیر کاغذ بازی و کارهای اداری گرفتن سهمیه بنزین است، ادامه می دهد:هرروز که به شیلات می رویم یک بهانه برای ما می آورند و ما را از این اداره به آن اداره پاسکاری می‌کنند و بی برنامگی در این سازمان ها بیداد می‌کند.
بی برنامگی که شهرام رضایی مدیر کل برنامه ریزی پخش و پالایش مقصر آن را سازمان شیلات می‌داند و سازمان شیلات دلیل اصلی آن را نبود زیرساخت‌های مناسب در وزارت نفت اعلام می کند. رضایی می‌گوید که آمادگی لازم برای تخصیص سهمیه بنزین صورت گرفته و سهمیه بنزین ۸ هزار قایق صیادی بعد از تایید شیلات اختصاص پیدا می‌کند. اما آخوندی دلیل دیگری برای تعلل بیش از ۳ ماهه در تخصیص سهمیه بنزین داشته و گفته که سامانه تجارت آسان وزارت نفت که صیادها باید اطلاعات خود را در آن ثبت کنند، دارای نواقصی بوده که قرار است به زودی اصلاح شود. او حالا امیدوار است که مشکل این سامانه تا هفته آینده حل شده و تخصیص سهمیه به ماهی گیرها شروع شود.
او البته توضیح داده که قایق‌های صیادی برای دریافت این سهمیه علاوه بر ثبت نام در سامانه تجارت آسان، باید مجوز صید داشته باشند و ورود و خروجشان از سوی نیروی انتظامی و دریابانی ثبت شود.
به گفته تندرو، سوخت یارانه‌ای یا ۱۵۰۰ تومانی به صورت حواله به صیادان داده می‌شود و آنها می‌توانند سهمیه خود را از جایگاه‌های سوخت که در بنادر صیادی هستند، دریافت کنند.
کشتی های بزرگ بلای جان صیادها شدند
اما مشکل ماهی گیرهای سنتی فقط به بنزین ختم نمی شود و سهمشان از دریا هر روز کم و کمتر می‌شوند. مدیر کل دفتر صید شیلات گفته که تنها ۲۰ درصد ماهی‌هایی که در بازار است، به تور قایق های صیادی افتاده اند و ۸۰ درصد دیگر را ترال‌ها و کشتی و لنج‌های بزرگ صید می کنند. این سهم حالا هر روز در حال کمتر شدن است.
تندرو رییس اتحادیه تعاونی صیادان هرمزگان در اینباره گفت: «کشتی‌ها و لنج‌های بزرگ بی‌مجوز بلای جان صیادان و دریا شده‌اند. هر سال که می‌شود فاصله ساحل تا صیدگاه‌ها بیشتر می‌شود. در گذشته برای رسیدن به صیدگاه ۱۰ تا ۱۵ مایل را طی می کردیم اما حالا برای رسیدن به صیدگاه ناچاریم ۷۰ تا ۸۰ مایلی را با قایق برویم و در هر بار رفت و برگشت ۶۰ تا ۷۰ لیتر بنزین را می سوزانیم.» او که از بی توجهی مسئولان شیلات به ذخایر آب ها دل خوشی ندارد، گفت: بارها به شیلات نامه زدیم و از آنها خواستیم که زیستگاه مصنوعی را در دریا ایجاد کنند تا ماهی دوباره به صیدگاه ها برگردند. اما کو گوش شنوا. هر سال که می شود شرایط بدتر می‌شود. همین طور پیش برویم چند سال دیگر باید ۱۰۰ مایل برویم تا ماهی صید کنیم.
البته مسئولان سازمان شیلات این ادعا را قبول نداشته و از برنامه‌های سازمان شیلات برای تقویت ذخایر دریایی خبر می‌دهد. برنامه‌هایی مانند رهاسازی بچه‌ماهی در دریا و پرورش ماهی در قفس اشاره کرد و از راه‌اندازی پایانه صادراتی ماهی تازه در آینده نزدیک خبر داد. آنگونه که آخوندی مدیر کل دفتر صید شیلات به بازار می‌گوید: به عنوان مثال امسال حدود ۱۸۰ میلیون قطعه بچه ماهی در رودخانه ها رها سازی شده و تعداد زیادی زیستگاه مصنوعی برای ماهی ها ایجاد کردیم تا هم جلوی مهاجرت را بگیریم و هم مانع صید کشتی های صیادی ترال شویم.
لنج های بدون دغدغه
لنج ها و کشتی‌های بزرگ ماهی گیری اما شرایط بهتری دارند. سوخت مصرفیشان گازوییل است و دغدغه ای برای رفتن به دریا ندارند. رییس اتحادیه صیادان هرمزگان می‌گوید: روزگاری چند ماهی گیر با هم جمع می شدند و یک لنج می خریدند اما حالا اگر ۱۰ صیاد را هم زندگیشان را بفروشند نمی تواند یک لنج را بخرند. به گفته او، یک لنج کوچک هم بخواهید بخرید دست کم ۳ میلیارد تومان برای شما آب می خورد. اگر بخواهید یک لنج خوب را بخرید حداقل باید ۵ تا ۶ میلیارد تومانی هزینه کنید.
به گفته مدیر کل دفتر صید شیلات، در حال حاضر ۸ هزار قایق صیادی دارای مجوز در کل کشور داریم که ۲۵ هزار شغل به طور مستقیم و بیش از ۳۰ هزار شغل به صورت غیر مستقیم ایجاد کرده است. شغل هایی که اگر فکری به حال آنها نکنیم، خیلی زود از بین خواهند رفت.
نظر شما