تهمینه غمخوار؛ بازار: وزیر نفت هند، روز چهارشنبه تصریح کرد کشورش به دنبال تغییر و تنوع بخشیدن به واردات نفتی خود در زمان ریاست جمهوری بایدن بوده، به طوری که قصد دارد خرید نفت از ایران و ونزوئلا را در دستور کار خود قرار دهد زیرا هند پیش از وضع تحریم های یکجانبه از سوی ترامپ علیه صادرات نفت ایران و ونزوئلا، مشتری نفت این دو کشور عضو اوپک بوده است.
از سال گذشته قرار بود شرکتی با نام ریلاینس در هند واردات نفت از کشور تحریم شده ونزوئلا را در ازای عرضه سوخت هایی مانند دیزل به این کشور از سر بگیرد که از نظر این شرکت این اقدام بر خلاف تحریم های آمریکا نبود چرا که آن ها قصد داشتند نفت خام را در ازای عرضه برخی محصولات مجاز دریافت کنند. اما خرید نفت ونزوئلا در پی تشدید فشارهای واشنگتن علیه این کشور آمریکای جنوبی در ماههای اخیر به میزان چشمگیری کاهش یافته است.
از طرف دیگر، از سالهای گذشته هند از جمله خریداران عمده نفت ایران بوده و تا پیش از تحریم های نفتی آمریکا علیه جمهوری اسلامی، روزانه بین ٤٥٠ تا ٤٨٠ هزار بشکه نفت از ایران وارد می شده است. همچنین، تا پیش از تحریم ها، واردات از ایران حدود ١٠ درصد نیاز نفتی هند را تامین می کرد که بعضی از پالایشگاه های هند دارای تجهیزات مناسب برای تصفیه نفت ایران بوده اند.
حال پس از توقف واردات نفت از ایران و ونزوئلا از سال گذشته، وزیر نفت این کشور اعلام کرد که هند به عنوان یک خریدار، خواستار منابع خرید نفت بیشتری است که باید کشورهای مقصد بیشتری برای خرید نفت در اختیار داشته باشد.
این اظهارات در حالی مطرح شده که جو بایدن نیز ضمن تشریح مواضع خود برای ماه های اولیه دولت جدیدش، اعلام کرد که هنوز بر سر اظهارات خود در خصوص بازگشت به توافق هسته ای ایران ایستاده و در صورت پایبندی ایران به برجام باز می گردد.
در همین راستا خبرنگار بازار گفتگویی با «پیرمحمد ملازهی»، کارشناس مسائل شبه قاره انجام داده که در ادامه می خوانیم. مشروح مصاحبه در ادامه آمده است:
*وزیر نفت هند اعلام کرده قصد دارد واردات نفتی خود را گسترش دهد و در زمان ریاست جمهوری بایدن با توجه به اظهارات اخیر او در رابطه با بازگشت به برجام، خرید نفت از ایران و ونزوئلا را در دستور کار خود قرار دهد. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟
هند در ابتدای روی کار آمدن ترامپ تحت تحریم های امریکا قرار گرفت که در یک برهه زمانی از این تحریم ها کاسته شد و حتی هندی ها برای مدت زمانی از این فشارها استثنا شدند. اما با گذشت زمان از ریاست جمهوری ترامپ این فشارها بیشتر شد و هند مجبور به پذیرش این تحریم ها شد. واقعیت این است که شرکتهای خصوصی هندی و پالایشگاه هایی که در بخش خصوصی فعال هستند، خریداران اصلی نفت ایران و ونزوئلا هستند.
این گونه به نظر می رسد و احساس می شود که با روی کار آمدن بایدن و اظهارات اخیر او در رابطه با لغو تحریم ها و همچنین اعلام او در خصوص بازگشت به برجام مقداری این شرایط تغییر خواهد کرد.
بنابراین هندی ها روزنه امیدی را پیدا کرده و به دنبال شرایطی هستند که هم از ایران و هم از ونزوئلا نفت خریداری نمایند. زیرا این دو کشور در طول سالهای گذشته نیاز نفتی هند را برطرف نموده و در پی تشدید تحریم ها در زمان ریاست جمهوری ترامپ این مسیر متوقف و بسیار کم رنگ شده است.
*با توجه به پاسخ شما، آیا منظور این است که با آغاز ریاست جمهوری جو بایدن در کاخ سفید، رویکرد امریکا نسبت به هند تغییر و یا نرم تر خواهد شد و با شیوه های ترامپ متفاوت است؟ از دیدگاه شما چشم انداز موجود میان روابط هند و امریکا به چه صورت خواهد بود؟
هند و امریکا یک روابط استراتژیک با یکدیگر برقرار کرده اند که در واقع هم حزب دموکرات موافق است و هم جمهوری خواه زیرا در رابطه با رقابتهایی که میان امریکا و چین وجود دارد، هند انتخاب و گزینه مهمی برای امریکا است.
در حقیقت، هندوستان برای امریکا که به لحاظ اقتصادی با چین در تنش و رقابت شدید است، مناسب است. امریکا به جای پاکستان، هند را برای سرمایه گذاری به عنوان قدرت برتر منطقه شبه قاره هند شناخته و انتخاب کرده است.
بنابراین این که چه کسی در امریکا رئیس جمهور باشد و از چه حزبی مشغول به فعالیت شود، در سیاستهای کلی هند تفاوتی ایجاد نخواهد کرد. منتها مسئله ای که هندی ها را امیدوار کرده این است که امکان دارد شرایطی به وجود آید که ایران و امریکا به برجام بازگردند.
در واقع امید هندی ها بیشتر آن است که موقعیتی ایجاد شود که ایران و امریکا در دوره بایدن بتوانند مشکلات فی مابین را حل کرده و مذاکرات جدی در رابطه با بازگشت امریکا به برجام صورت گیرد که خود به خود آن تحریمهایی که در ارتباط با برجام اعمال شده، برداشته شود. بنابراین این موضوع بیش از آن که به مناسبات هند و امریکا مربوط شود، با روابط آتی ایران و امریکا مرتبط است.
امید هندی ها این است که موقعیتی ایجاد شود که ایران و امریکا در دوره بایدن بتوانند مشکلات فی مابین را حل کرده و مذاکرات جدی در رابطه با بازگشت امریکا به برجام صورت گیرد که خود به خود آن تحریمهایی که در ارتباط با برجام اعمال شده، برداشته شود
*اهمیت بندر چابهار در مناسبات ایران و هند چیست؟
مسئله بندر چابهار در اینجا مطرح است که هند با ایران و افغانستان یک توافق نامه را به امضا رساندند که هند بتواند ارتباط خود را از طریق چابهار به افغانستان و آسیای مرکزی برقرار سازد. بنابراین این موضوع برای هند بسیار اهمیت دارد که از موقعیت این بندر به نفع خود استفاده کرده و بهره مند شود. به همین دلیل، در یک زمانی هندی ها با ترامپ در خصوص چابهار وارد مذاکره شدند که البته هم اکنون این بندر از تحریم ها مستثنی است.
در واقع به این خاطر که بحث از بین رفتن منافع هندی ها در افغانستان و آسیای مرکزی مطرح بود، آن ها به ترامپ فشار وارد آوردند و سرانجام امریکا پذیرفت که بندر چابهار از تحریم معاف شود زیرا توسعه تسهیلات بندری و ارتباطی چابهار مسیر جدیدی را برای تجارت افغانستان با خارج و ارتباط هند با منطقه ایجاد می‌کند.
هم اکنون هم میان هند و پاکستان بسته به نفوذ در افغانستان و آسیای مرکزی و به خصوص در رابطه با تجارت و کالا اختلافات تجاری بین این دو منطقه و هندوستان وجود دارد که بنابراین برای هندی ها مهم است که روابط ایران و امریکا اصلاح شود که آنها بدون دغدغه و نگرانی به توسعه پروژه بندر چابهار برسند و سرمایه گذاریهای بیشتری را در این منطقه انجام دهند.
هم اکنون هم میان هند و پاکستان بسته به نفوذ در افغانستان و آسیای مرکزی و به خصوص در رابطه با تجارت و کالا اختلافات تجاری بین این دو منطقه و هندوستان وجود دارد که بنابراین برای هندی ها مهم است که روابط ایران و امریکا اصلاح شود که آنها بدون دغدغه و نگرانی به توسعه پروژه بندر چابهار برسند و سرمایه گذاریهای بیشتری را در این منطقه انجام دهند
همچنین اگر خط آهن چابهار_زاهدان_زابل_بیرجند وصل شود، امکان تجارت بیشتر و اتصال راحت تری برای هند به آسیای مرکزی و افغانستان ایجاد می شود.
بنابراین زمانی که مجموعه شرایط را در نظر می گیریم به این نکته می رسیم که اصلاح مناسبات و روابط دو جانبه میان ایران و امریکا و برطرف نمودن مشکلات آن ها برای هند در جهت دستیابی به منافع خود حائز اهمیت است.
پس از درگیری میان نیروهای نظامی هندوستان و چین در شش ماه گذشته، دو کشور پس از ۴۵ سال در وضعیت تنش زدایی دیپلماتیک و نظامی محبوس قرار گرفتند. از طرف دیگر مدتهاست که شاهد خیز بلند هند برای سبقت از چین و پیشتازی در عرصه اقتصاد هستیم. همچنین، میان هند و چین در توسعه بندر گوادر و چابهار از مدتها رقابتی شکل گرفته است. چین بندر گوادر را در سایه طرح «یک کمربند_ یک جاده» تامین مالی می‌کند. با توجه به مشارکت ایران در طرح «یک کمربند_یک جاده» و سند راهبردی ۲۵ ساله با چین، آیا موقعیت طلایی هند در بندر چابهار از بین رفته است؟
این موضوع بستگی به برخورد ایران دارد. واقعیت این است که بندر چابهار از ظرفیت بالایی برخوردار است که علاوه بر هند، کشورهایی مانند چین، ژاپن و حتی کشورهای اروپایی و عمان تمایل به سرمایه گذاری در این بندر را دارد که به نفع ایران است.
ایرانیها نگاه واقع بینانه و درستی به توسعه این پروژه نداشتند که همه چیز را در اختیار هندی ها گذاشتند. اگر همان زمان فرصتی را فراهم می کردند که علاوه بر هند، کشورهای اروپایی و چین نیز در توسعه این پروژه مشارکت و سرمایه گذاری می کردند، هندی ها جدی تر وارد شده و اینهمه تعلل نمی کردند.
کارهای توسعه بندر چابهار بسیار عقب تر از بندر گوادر است که چینی ها بر روی آن کار می کنند. به عبارت دیگر چابهار در حال باختن به بندر گوادر است. البته چینی ها به تازگی پیشنهاداتی را مطرح نموده و اعلام آمادگی کرده اند که از گوادر به چابهار جاده ای را احداث کنند و آن را تا اروند رود امتداد دهند. در واقع یک جاده ساحلی که البته از کراچی تا گوادر حدود ۸۰۰ کیلومتر جاده احداث کرده و تمایل دارند که همین را ادامه دهند تا در پروژه نفت و گاز ایران به ارزش ۴۰۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری نمایند که البته ایران باید در این رابطه محتاطانه عمل کند.
چینی ها بندر گوادر را رقیبی برای چابهار نمی بینند، بلکه از دیدگاه چینی ها این دو بندر شریک و مکمل یکدیگر در نظر گرفته می شوند
در کل واقعیت این است که چینی ها بندر گوادر را رقیبی برای چابهار نمی بینند. بلکه از دیدگاه چینی ها این دو بندر شریک و مکمل یکدیگر در نظر گرفته می شوند، زیرا یک کمربند_یک جاده که چینی ها کاشغر را به گوادر وصل می کنند که هم یک بزرگراه است و در آینده پیش بینی می شود که یک خط آهن و خط لوله گاز و نفت کشیده شود، به نظر می رسد که چین برنامه بلند مدتی برای قرن ۲۱ دارد که حضور خود را در این منطقه نه تنها به لحاظ سرمایه گذاری و تجاری بلکه از نظر دسترسی به نیروی دریایی خود مستحکم تر سازند.
به هر حال رقابت هایی میان هند و چین بدون تردید وجود دارد که به نظر من ایران می توانست از آنها به نفع منافع ملی خود استفاده کند.
نظر شما