بازار؛ گروه بین الملل: به گفته بسیاری از کارشناسان، حتی اگر «جو بایدن» همان روز نخست کاری خود در کاخ سفید تصمیم بگیرد که به برجام بازگردد، اما این تصمیم به تنهایی بسیاری از تحریم های فلج کننده آمریکا علیه ایران را لغو و بی اثر نخواهد کرد.
زمان بر بودن بازگشت ایران به بازار نفت
در دوران چهار سال ریاست جمهوری ترامپ در آمریکا، تغییرات بنیادین در نحوه تعاملات با ایران پیش آمد.
تحریم های نفتی سنگینی که دولت ترامپ با خروج از برجام علیه ایران اعمال کرد، گلوی نفتی ایران را فشار می دهد، اما بازگشت به برجام منجر به کاهش زودهنگام این فشارها نخواهد شد.
بخشی از فشار بر بازار نفت ایران ناشی از پراکنده شدن مشتری های سابق بازار نفت این کشور است. بسیاری از خریداران نفت ایران طی سال‌های گذشته به سمت تولیدکنندگان دیگر رفته اند و چگونه ممکن است در کوتاه مدت بتوان آن ها را به خرید نفت از ایران متمایل کرد؟
در این مسیر ایران ناگزیر به ارائه تخفیف ها و مشوق هایی برای جلب مشتریان نفتی خود خواهد بود که کارایی این مشوق ها نیز ممکن است تا یکسال زمان لازم داشته باشد، چون خریداران سابق نیازمند انقضای قراردادهای خرید قبلی خود از دیگر تولیدکنندگان و یا پرداخت غرامت به آن ها خواهند بود و به راحتی امکان بازگشت به بازار نفت ایران را نخواهند داشت.
بنابراین بازگشت درآمدهای نفتی ایران به بودجه آن حداقل در کوتاه مدت عملی نیست و در این شرایط نمی توان انتظار داشت که با آمدن بایدن اقتصاد ایران متحول و دگرگون شود.
بازار کساد نفت
موضوع مهم دیگری که ارتباطی با بایدن ندارد، پیش بینی کساد و رکورد در بازار نفت است.
طی یک سال گذشته بازار نفت وارد رکود شده و این رکود علاوه بر بحران اقتصادی ناشی از شیوع کرونا، ناشی از کاهش تقاضا برای نفت در نتیجه افزایش تولید انرژی‌های ارزان تجدیدپذیر و همچنین محدودسازی استفاده از سوخت های فسیلی در برخی کشورهای اروپایی و صنعتی بوده است.
حتی به فرض پایان دوران محدودیت های کرونایی، اما محدودیت های ناشی از استفاده از سوخت های فسیلی مانند نفت و همچنین ارزان تر شدن و دسترس پذیر بودن انرژی‌های جدید دو عامل مهمی خواهند بود که تقاضا برای نفت را در وضعیت محدود و بدون جهش قابل توجه نگه خواهند داشت.
کاهش تقاضاهای جدید برای بازار نفت طی سال های آتی پیش رو موضوع مهم و تعیین کننده برای بازار آتی انرژی جهانی است که نه فقط مربوط به ایران بلکه تبعات آن دامن بسیاری دیگر از کشورهای متکی به نفت را خواهد گرفت و این وضعیت ارتباط معنادار و تعیین کننده ای با بودن و یا نبودن بایدن در کاخ سفید نخواهد داشت.
در این شرایط تداوم رکود در بازار نفت موضوعی است که همچنان به محدودیت تامین منابع مالی بودجه ایران و دیگر کشورهای نفتی منجر خواهد شد و حتی در صورت ورود نفت ایران به بازار انتظار می رود که قیمت متوسط نفت خام شاهد افت نسبی قیمت ها نیز باشد.
لذا کسادی بازار نفت چالش تعیین کننده ای در محدودیت های اقتصادی ایران است که حتی با آمدن بایدن به کاخ سفید نیز برای ایران وجود خواهد داشت.
شرایط دشوار ترمیم بازارها
ایران در دوران کرونا به دلیل برخی محدودیت های اعمالی ناشی از شیوع این بیماری و همچنین هزینه های غیرقابل پیش بینی بخش های درمانی دچار فشار اقتصادی دوچندان شد.
در واقع فشار تحریم ها که از چند سال پیش به اقتصاد ایران فشار وارد می کرد با فشار ناشی از بحران شیوع کرونا هم گام و همراه شد تا اقتصاد ایران یکی از پر فشارترین و سخت ترین دوران خود را تجربه کند.
این فشار اقتصادی بازار تجاری داخلی ایران را بیش گذشته از رونق انداخت و به تعطیلی تعداد قابل توجهی از کسب و کارهایی منجر شد که به صورت مویرگی در اقتصاد خرد ایران در حال فعالیت بودند.
شرایط ناشی از آسیب دیدگی بنگاه های تولیدی و کسب و کارهای اقتصادی کوچک در ایران به آسانی قابل ترمیم نخواهد بود و برای بازگشت اوضاع به شرایط عادی در خوش بینانه ترین حالت و با فرض عادی بودن دیگر شرایط زمان چندساله مورد نیاز است.
لذا ترمیم بازار و کسب و کارهای اقتصادی خرد در ایران که طی چند سال گذشته در نتیجه فشار تحریم ها و پس از آن فشار بحران شیوع کرونا دچار آسیب دیدگی جدی شدند، زمان بر و وقت گیر خواهد بود که با ورود بایدن به کاخ سفید نیز نمی توان نسبت به بازگشت اوضاع به شرایط عادی در زمان کوتاه خوش بین بود.
نظر شما