نابرابری در تامین آب

هدایت فهمی، بازار: سرانه مصرف آب برخی از شمال شهر نشین‌های تهران به ۳۵۰ لیتر در شبانه روز هم می‌رسد. این در حالی است که متوسط استاندارد جهانی مصرف ۱۵۰ لیتر و استاندارد کشور ۲۰۰ لیتر در شبانه روز است. در حالی این حجم از آب در برخی از نقاط کلان شهر مصرف می‌شود که در برخی از شهرهای محروم کشور دسترسی به آب سالم یک رویا شده است. بسیاری از مردمان سیستان و بلوچستان ناچارند که برای تامین آب شرب مصرفی خود از هوتک‌ها کیلومترها راه بروند. تامین آبی که حتی حداقل استانداردهای سلامتی را هم ندارد، حالا بلای جان اهالی این شهرها شده است. آنگونه که آمارها نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر حدود ۲۰ کودک در جنوب سیستان و بلوچستان بر اثر غرق شدن در هوتک‌ها و همچنین حمله گاندوها جان خود را از دست داده‌اند.
منابع خبری می‌گویند که تنها ۱۹ درصد از ساکنین سیستان و بلوچستان به آب آشامیدنی بهداشتی دسترسی دارند و بیش از ۸۰ درصد شهروندان و ساکنان مناطق روستایی این استان از دسترسی به شبکه آب‌رسانی نیز محرومند. بی توجهی به تامین آب شرب سالم و پایدار در این استان در حالی است که روزگاری حرف از توسعه مکران زده می‌شد.  حالا نه تنها توسعه ای ایجاد نشد، بلکه شرایط هر روز بد و بدتر می‌شود آن هم درست در منطقه ای که از نظر امنیتی اهمیت بالایی دارد و دولت نباید اجازه خالی شدن شهرها و روستاهای آنجا را بدهد.
در حال حاضر تنها راه چاره برای تامین آب این منطقه نمک زدایی و شیرین سازی آب دریای عمان است. برخی هزینه بالای اجرای این طرح را مانعی برای اجرایی شدن آن می‌دانند. آخرین بررسی‌های انجام شده حکایت از این دارند که هزینه تامین، شیرین سازی و انتقال هر مترمکعب آب دریای عمان چیزی حدود یک دلار (حدود ۲۶  هزار تومان)  است، در حالیکه هزینه تامین آب در حالت عادی بین هزار تا ۲ هزار تومان است. این مقایسه به خوبی نشان می‌دهد که انتقال آب و شیرین سازی آن تا چه اندازه هزینه بر بوده و چه بار مالی سنگینی را به دولت تحمیل می‌کند. اما اینجا دیگر توجیه اقتصادی مساله اصلی نیست. نباید فراموش کرد که تامین آب سالم یکی از ابتدایی ترین و اساسی ترین حقوق هر شهروندی است که باید به هر قیمتی که شده آن را دولت انجام دهد و بار مالی آن را نباید لحاظ کرد.
 در حال حاضر بسیاری از کشورهای منطقه آب شرب مصرفی خود را از محل همین شیرین سازی تامین می‌کنند. حتی در دوره ای برخی از کشورهای عربی از این روش برای تامین آب مصرفی در بخش کشاورزی استفاده می‌کردند که به هیچ وجه منطقی نبود و بعد از مدتی متوقف شد.
جدای از شرب، تامین آب مصرفی در بخش صنعت هم می تواند به کاهش فقر و توسعه اقتصادی این استان کمک کند. میزان مصرف آب در صنعت بسیار پایین بوده در حالیکه ارزش افزوده بالایی دارد.
در حال حاضر سهم ما از شیرین سازی آب دریا تنها ۲ درصد است. این در حالی است که طرح جامع تأمین و انتقال آب شرب و صنعت استان های نوار شرقی کشور با هدف پایداری جمعیت، توسعه اقتصادی، اجتماعی و صنعتی از بیش از بیست سال پیش مطرح شده است. بر مبنای این طرح، آب دریای عمان پس از برداشت و تصویه در خط لوله ای به طول حدود هزار و ۵۱۰ کیلومتر جریان یافته و کام تشنه ۳ استان کشور را سیرآب می کند. مطالعات این طرح از سال ۹۳ توسط وزارت نیرو آغاز شده و تأمین آب این مناطق را تا افق بلند مدت ۱۴۵۰ در برنامه دارد.
نگاهی به وضعیت روستاها و شهرهای نوار شرقی کشور به ویژه استان سیستان و بلوچستان نشان می دهد که باید زودتر فکری به حال مردمانی که جوانانشان با وجود فقر و بیکاری و محرومیت در همه حوزه‌ها با جان و مال خود از مرزها دفاع می‌کنند، کرد. شاید فردا برای از بین رفتن این بی عدالتی ها کمی دیر باشد.