قطار صادرات روی ریل خراب تجارت بین‌المللی حرکت نمی کند!/ چرم سبک کیفیت سابق را ندارد

بازار؛ گروه صنعت: صنعت چرم ایران از صنایع بزرگ و پر رونق در سال های دور است که به دلیل وجود تحریم‌ها و عدم امکان صادرات موفق امروز یکی از بزرگترین صادر کنندگان چرم خام در دنیا محسوب می شویم. برای جویای شدن از آخرین وضعیت صنعت چرم کشور و تولیدکنندگان این صنعت خبرنگار «بازار» گفت و گویی با «سعید شادکام، رئیس هیات مدیره شرکت خدماتی چرمشهر ورامین و نائب رئیس اتحادیه تولید کنندگان و صادرکنندگان پوست و چرم ایران» انجام داده که در ادامه می خوانید.

*به عنوان سوال اول کمی در مورد انواع چرم و وضعیت چرم ایران توضیح بدهید.
چرم به  دو مقوله پوست سنگین و سبک تقسیم می شود در رسته سنگین که  شامل پوست گاو، گاو میش و شتر است تماما مصرف داخل دارد و حتی نیاز به واردارت نیز داریم.

اما در مورد چرم سبک (پوست گوسفند و بز) وضعیت کاملا متفاوت است. به طوری که اگر ۲۰ میلیون جلد پوست حاصل از کشتار گوسفند و بز در سال در نظر بگیریم، در خوشبینانه ترین حالت حداکثر ۵ درصد آن می تواند به محصول نهایی تبدیل شود و در داخل مصرف شود. لذا ۹۵ درصد باید وارد بحث صادرات شود چون بازار داخل کشش ندارد و حتی اگر این ۹۵ درصد را نیز تبدیل به محصول نهایی کنیم و برای صادرات اقدام کنیم اصلا امکان صادرات وجود ندارد چرا که یا از نظر کیفی  یا از نظر قیمت تمام شده قابل رقابت در بازارهای هدف نیست.

به دلیل گران بودن مولفه های تولید در داخل قیمت تمام شده چرم سبک بالا است در نتیجه الزاما باید به صورت نیمه ساخته چرم را صادر کنیم

*چرا از نظر قیمت قابل رقابت نیست؟
قیمت تمام شده چرم سبک بالا است به دلیل اینکه مولفه های تولید در داخل گران است؛ یعنی هزینه تولید گران است. این در حالی است که ما یک زمانی از مزیت های نسبی در این صنعت صحبت می کردیم چون آیتم های فراوانی بود که مزیت نسبی ایجاد می کرد اما امروز بسیاری از این مزیت ها از بین رفته در نتیجه الزاما باید به صورت نیمه ساخته چرم را صادر کنیم. در حقیقت چون اگر بخواهیم چرم را تکمیل و صادر کنیم باید با کیفیت و قیمت رقابت پذیر وارد تجارت بین الملل شویم که این امر امکان پذیر نیست.

از سوی دیگر اگر می بینیم یک جنس نیمه ساخته را یک کشور خارجی می گیرد و با قیمت بالا می فروشد به دلیل برند آن است؛ در واقع بحث عمده در دنیا بحث برند است یعنی اگر از روی یک کالا برند ایتالیا را برداریم تبدیل به یک جنس معمولی می شود! کما اینکه اگر امروز چند برند نامی کشور اگر نام خود را از روی کیف و کفش و محصولات چرمی خود بردارند همان ۵ درصد چرم سبکی که در داخل مصرف می شود نیز امکان فروش نخواهد داشت لذا با ارزش برند است که چرم فروختنی می شود.

*با این تفاسیر چرم ایران در تجارت خارجی با چه نامی مبادله می شود؟
به دلیل تحریم هایی که وجود دارد در تجارت خارجی اگر بخواهیم محصول نهایی با کیفیت تولید کنیم، باید برند ایران را از روی آن برداریم؛ یعنی معنای برندسازی از بین می رود. ما حتی روی پَک‌های صادراتی اولین کاری که باید انجام بدهیم این است که عنوان محصول ایران را برداریم و اسناد را عوض کنیم! به عنوان مثال وقتی از بنادر جنوبی مانند بندرعباس باری را به پاکستان ارسال می کنیم باید اسناد آن را ببریم به جبل‌علی در آنجا تغییر بدهیم تا به این تریب بانک پاکستانی متوجه نشود این بار از ایران بارگیری شده است! در غیر این صورت نمی توانند پول ما را بدهند چون تحت تحریم آمریکا است.

 بنابراین ما زمانی از تجارت و برندسازی می توانیم صحبت کنیم که با توجه به قوائد مستتر در دل تجارت بین المللی، در ریل تجارت بین المللی قرار بگیریم که یکی از الزامات آن داشتن ارتباط بین المللی با دنیای تجارت است. اما الان ما ارتباطی با دنیای تجارت نداریم و بانک های ما لینک نیستند؛ به عبات دیگر ما به شبکه جهانی وصل نیستیم.

اگر زمینه مهیا شود، در شرایط برد- برد قرار بگیریم، بتوانیم با دنیا تجارت کنیم و به هر بندر خارجی بتوانیم جنس ارسال کنیم و از هر جایی بتوانیم جنس بیاوریم قطعا وضعیت صادراتی ما در شرایط مطلوبی قرار خواهد گرفت.

به دلیل تحریم هایی که وجود دارد در تجارت خارجی اگر بخواهیم محصول نهایی با کیفیت تولید کنیم، باید برند ایران را از روی آن برداریم

*در بحث واردات مواد شیمیایی مورد نیاز صنعت چرم کشور از دیگر کشورها چه شرایطی داریم؟
در بحث چرم اگر بخواهیم یک جنس مطلوب با کیفیت صادرتی داشته باشیم حتما نیاز به مواد شیمیایی خارجی داریم. وقتی مواد شیمیایی با تعرفه بالا آن هم با دور زدن تحریم ها که هزینه بر است را وارد کشور می کنیم هزینه تمام شده بالا می رود. در حالی که اگر ارتباط ها برقرار شود تجار خارجی به چرم شهرهای ما می آیند و خرید می کنند. لذا نیازی نیست ما مثلا مواد اولیه مورد نیاز چند ماه را یکباره خرید کنیم از ترس اینکه مبادا دیگر نتوانیم این جنس را وارد کنیم. در نتیجه باید ابتدا این گیرو بندها از  تجارت بین المللی باز شود تا بعد در مورد کیفیت کالای صادراتی با قیمت رقابت پذیر صحبت کنیم.

*الان در بخش چرم سبک صادرات داریم؟
بله! ۹۵ درصد از چرم سبک ما به صورت نیمه ساخته و وت بلو صادر می شود منتها با اخذ عوارض! که این عوارض قرار بود برای رشد، رونق و توسعه این صنعت هزینه شود و به دل صنعت برگردد. با این وجود متاسفانه میلیاردها تومان عوارض را گرفتند اما به این صنعت برنگشت و در عوض به درآمدهای عمومی صندوق دولت واریز شد و بعد هم در جاهای مختلف هزینه شد!

*سالانه چقدر صادرات داریم؟
حدود ۳۰ تا ۵۰ میلیون دلار.

زمانی از تجارت و برندسازی می توانیم صحبت کنیم که  در ریل تجارت بین المللی قرار بگیریم که یکی از الزامات آن داشتن ارتباط بین المللی با دنیای تجارت است

*تنوع چرم سبک ایران چطور است؟
در مورد تنوع چرم فقط برای داخل می توانیم صحبت کنیم و الان ۴-۵ برند هستند که برای بازار داخل کار می کنند. این چرم ها اگرچه برای مصرف داخلی خوب است اما امکان صادرات ندارد. حتی اگر خیلی هم خوب و با کیفیت باشد از نظر قیمتی در بازارهای جهانی اصلا قابل رقابت نیست.

از سوی دیگر واقعیت این است که اگر بخواهیم برای صادرات محصولات نهایی نیز اقدام کنیم یراق آلات، چسب، زیپ و دیگر لوازام جانبی (اکسسوری های) با کیفیت را در دسترس نداریم. لذا در این شرایط حتما محصول نهایی نیز محصول خوبی از آب در نمی آید و نهایتا در همین حد است که در داخل فروخته شود.

*آیا تولیدکنندگان محصولات چرمی ما برای تامین یراق آلات و لوازام جانبی (اکسسوری های) با برندهای مطرحی مانند  LC Waikikiترکیه  مثل سابق مراودات دارند؟
بله! برخی برندهای مطرح را می دانم که یراق آلات با کیفیتی از یکسری کشورها وارد می کنند. در حقیقت ارتباط ما با کشور ترکیه به لحاظ سیاسی بد نیست در نتیجه ارتباط اقتصادی هم احتمالا خوب است و مشکلی نداریم. اما باز هم مساله تخصیص ارز و نوسانات نرخ ارز ممکن است باعث شود که وارد کردن این نوع مواد توجیه و صرفه اقتصادی نداشته باشد.

*همانطور که گفتید در مورد چرم سنگین گاها نیاز به واردات پوست نیز داریم و اهالی این صنعت معمولا از دولت می خواهند که وقتی گوشت وارد کشور می شود پوست آن را نیز بیاورند. آیا این امر محقق شده است؟ چه موانعی در این راه وجود دارد؟
خیر. متاسفانه سازمان دامپزشکی سد محکمی در برابر واردات پوست است و نمی گذارد به همراه گوشت پوست دام نیز وارد شود. یک زمانی در مورد ذبح شرعی مشکل داشتیم و ما پیشنهاد دادیم از کشورهایی که مشکل ذبح ندارند و گوشت آن وارد کشور می شود پوست گاوی نیز وارد کنند. چون ما در بازارهای اطراف منابع خوبی چه از نظر کیفیت و چه از نظر قیمت نداریم که وارد کنیم. ضمن اینکه در ورود پوست نیز به دلیل قرنطینه توسط دامپزشکی مشکلات داریم.

۹۵ درصد از چرم سبک ما به صورت نیمه ساخته و وت بلو صادر می شود منتها با اخذ عوارض!

از سوی دیگر در داخل نیز وقتی گوشت گران می شود و قدرت خرید مردم پایین است مسلما به دلیل کم شدن کشتار پوست آن هم کم می شود. در نتیجه این مشکل همیشه وجود دارد که تولید کننده داخلی صرفا با منبع پوست داخلی کار می کند اما در کشوری مانند ترکیه یک دباغ و چرم ساز می تواند در انبارهای عمومی جایی که از همه جای دنیا جنس و مواد اولیه چرم یعنی پوست، می آید انتخاب کند که چه پوستی را با چه قیمت و کیفیتی خریداری نماید.

اما ما در فصول مختلف خوب یا بد، ریز یا درشت فقط و فقط پوست ایرانی باید مصرف کنیم. به همین دلیل طی این سالها وقتی دامپزشکی از وظیفه ذاتی خود دور شد و به مباحثی مانند واکسیناسیون و پرورش بهینه دام  نپرداخت در نتیجه پوست دام نیز دچار آفت شد. به این ترتیب از نظر کمیت ممکن است هنوز رتبه خوبی در دنیا داشته باشیم اما از کیفیت سابق خود دور شده ایم و پوست ما دیگر استانداردهای قدیم را ندارد.

*منظور شما این است که چرم سبک ایران کیفیت خود را از دست داده است؟
یک زمانی می گفتند چرم سبک ما از نظر کیفیت رتبه سوم دنیا و از نظر کمیت رتبه دوم را دارد. امروز اگرچه از نظر جمعیت دامی ممکن است رتبه را حفظ کرده باشیم اما از نظر کیفیت جایگاه مان از دست داده ایم.

سازمان دامپزشکی سد محکمی در برابر واردات پوست است و نمی گذارد به همراه گوشت پوست دام نیز وارد شود

در حقیقت در بحث کیفیت چرم به چرم شش ماهه اول سال و شش ماهه دوم سال تقسیم می کنیم؛ در شش ماه اول سال کیفت پوست خوب است اما از زمانی که هوا رو به سردی می رود و دام وارد محیط آغل های شبانه روزی می شود چون آن محیط ضد عفونی نمی شود و مراقبت های بهداشتی صورت نمی گیرد در نتیجه دام مریض می شود و به تبع پوست آنها نیز مریضی می گیرد. لذا از کیفیتی که در گذشته داشتیم دور شده ایم.

*وضعیت فینیششینگ چرم ایران چگونه است؟ آیا روی آن کار فینیشینگ هم انجام می شود؟
چرم داخلی تنها برای ارائه دادن به چند برند خاص داخلی فینیش می شود در غیر اینصورت اصلا چرم فینیش شده صادر نمی شود و چرم ما اصولا به صورت نیمه ساخته صادر می گردد. چون وقتی چرم را رنگ کنیم دیگر نمی شود کاری کرد و به عبارتی کار با آن محدود می شود اما وقتی نیمه ساخته است مصرف کننده می تواند با دنیایی از رنگها روی آن کار کند. لذا ما به هیچ وجه فینیشینگ برای صادرات نداریم و تنها برای مصرف داخل است.