رضا عمویی؛ بازار: از همان زمان رقابت های انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بسیاری از رسانه های غربی و حتی آمریکایی پیش بینی کرده بودند که در صورت شکست ترامپ و روی کارآمدن «جو بایدن» رقیب دموکراتش در کاخ سفید، ایران شرایط بهتری برای صادرات نفت خود به دست خواهد آورد.
از جمله بلومبرگ آمریکا در گزارشی اعلام کرده بود که در صوررت پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری، ایران خواهد توانست که باردیگر صادرات ۲ میلیون بشکه نفت روزانه خود را از سر گیرد.
«انجمن انرژی بین المللی» نیز تحلیل مشابهی ارائه داده بود و پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا را باعث ایجاد زمینه لازم برای صادرات نفت ایران عنوان کرده بود.
حال که این روزها خبر پیشتازی «جوبایدن» در شمارش آرای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا اعلام شده و بسیاری از منابع عبور آرای الکترال او را به بیش از ۲۷۰ رای لازم برای ورود به کاخ سفید تائید کرده‌اند، تا چه میزان می‌توان به موضوع افزایش صادرات نفت ایران خوش بین بود.
در واقع «جو بایدن» در حال حاضر خود را رئیس جمهور منتخب نامیده و اگرچه «دونالد ترامپ»، همچنان پذیرش نتایج انتخابات ریاست جمهوری را رد می کند، اما به نظر می‌رسد از ژانویه ۲۰۲۱ یعنی حدود دو ماه دیگر تیم ریاست جمهوری جدید جای «ترامپ» در کاخ سفید را می‌گیرد. در حال حاضر نیز اگرچه نتایج انتخابات آمریکا قطعی و نهایی نیست، اما «بایدن» تیم دولت انتقالی خود را تشکیل داده است. با این حال با درنظر گرفتن به سرانجام رسیدن رقابت های انتخاباتی آمریکا و استقرار محتمل جوبایدن در مقام ریاست جمهوری، چه چشم اندازی را می توان برای صادرات نفت ایران متصور بود.
چشم انداز خوش بینانه: بازگشت ایران به بازار نفت در کوتاه مدت
عمده چشم اندازها و پیش بینی های خوش بینانه‌ای که درباره بازگشت ایران به جمع صادرکنندگان عمده بازار نفت در کوتاه مدت و متاثر از روی کارآمدن احتمالی بایدن در کاخ سفید ارائه شده از سوی کارشناسان و تحلیلگران خارجی وغیرایرانی است.
«مک مونیگل»، مقام سابق ارشد در وزارت انرژی آمریکا در این ارتباط معتقد است که با تغییرات در ریاست جمهوری آمریکا ما شاهد تاثیرات فوری در وضعیت فروش نفت ایران خواهیم بود. این کارشناس نفتی و مقام سابق آمریکا معتقد است که شاید در همان ابتدای کار و در همان ماه های نخست شروع به کار بایدن این تغییرات باعث نشود که خیلی زود ایران به ۲ میلیون و یا ۱.۸ میلیون بشکه صادرات نفت دست یابد، اما حداقل صادرات نیم میلیونی نفت ایران در همان ابتدای کار بایدن بسیار محتمل است.
مونیگل که این روزها در عربستان مستقر است و ریاست گروه مشاوره نفتی آبراهام را نیز در کارنامه خود دارد، تاکید می کند که خیلی طبیعی و واقع بینانه است که دولت بایدن به دنبال از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران برای بازگشت به توافق هسته‌ای است و برای آغاز این مذاکرات ناچار است که حداقل اجازه فروش روزانه نیم میلیون نفت ایران را صادر کند و این دیدگاهی کاملا واقع بینانه و بدیهی است.
بانک ژاپنی «ام یو اف جی» نیز دیدگاه خوش بینانه‌ای نسبت به روی کارآمدن بایدن و تاثیر بر بازار نفت ایران دارد و در گزارشی اعلام کرده که انتظار دارد در دوران بایدن ما شاهد تغییر بازی در بازار نفت صادراتی ایران باشیم و سخت گیری و فشارهای دو سال پیش علیه صادرات و خرید نفت از ایران تسهیل شود. تحلیلگر این بانک حتی معتقد است که تا پایان سال ۲۰۲۱ انتظار دارد که صادرات نفت ایران به ۲ میلیون بشکه بازگردد و البته این در شرایطی است که واشنگتن باردیگر به توافق هسته ای برجام بازگردد.
در عین حال برخی زمان طولانی تری را برای بازگشت ایران به صادرات عادی نفت پیش بینی می کنند و از جمله «اسکات شیفیلد»، مدیرعامل شرکت منابع پیشرو در آمریکا معتقد است که بازگشت ایران به صادرات روزانه ۲ میلیون بشکه نفت شاید تا سال ۲۰۲۲ و یا حتی اواسط ۲۰۲۲ طول خواهد کشید، چون توافق جدید حداقل یک سال و شاید بیشتر زمان لازم دارد، اما بایدن به دنبال آن است که زودتر این توافق را به نتیجه برساند.
براساس این چشم اندازها، بازگشت ایران به بازار صادرات نفت حداکثر در اواخر سال اول و یا در نیمه سال دوم ریاست جمهوری بایدن محتمل خواهد بود، چون به گفته این تحلیلگران غربی دولت بایدن برای رسیدن به توافق با ایران به عنوان یک وعده انتخاباتی تلاش زیادی دارد.
نگاه با احتیاط به بازگشت ایران به بازار نفت
در عین حال در ایران اعلام شده است که تفاوت چندانی میان دولت بایدن و دولت ترامپ وجود نخواهد داشت. این دیدگاه چندان هم بی ارتباط با برخی مواضع اعلامی از سوی جو بایدن و مشاوران و اطرافیان او نیست. اگرچه بازگشت به برجام وعده انتخاباتی «جوبایدن» اعلام شده است، اما بایدن همزمان از لزوم تعدیل و انجام برخی اصلاحات در توافق هسته‌ای سخن گفته و مذاکرات را پیرامون انجام همین تغییرات در توافق هسته‌ای ضروری عنوان کرده است.
موضوع بند «غروب» محدودیت‌های هسته‌ای برای ایران که در توافق هسته‌ای فعلی تا سال ۲۰۲۵ در نظر گرفته شده است، اکنون به نظر می‌رسد مسئله مورد اختلاف دو طرف است و در حالی که ایران هرگونه تغییر و تعدیل در برجام را رد کرده، اما تیم جوبایدن بر لزوم چنین تغییراتی به عنوان پیش شرط بازگشت به توافق هسته‌ای تاکید دارند.
در این صورت ممکن است در گام نخست ما شاهد بازگشت صادرات نیم میلیون بشکه‌ای نفت ایران در ابتدای کار بایدن به عنوان گام اعتمادسازی برای آغاز مذاکرات باشیم، اما لغو کامل تحریم‌های نفتی ایران و بازگشت ایران به صادرات ۲ میلیونی با توجه به برخی پیش شرط‌های دولت آتی واشنگتن دشوار به نظر می‌رسد.
براین اساس شاید تفاوت عمده قائل نشدن میان دولت ترامپ و بایدن مرتبط با همین مواضع دولت بایدن درباره انجام تغییرات در توافق هسته‌ای است که تا کنون با مخالفت جدی ایران روبرو شده است.
واکنش احتمالی اوپک در برابر بازگشت ایران به بازار نفت
از جمله مسائلی که می تواند به عنوان یک چالش در برابر بازگشت ایران به بازار نفت ارزیابی شود، وضعیت امروز بازار نفت است.
بازگشت احتمالی ایران به بازار صادرات نفت در شرایطی است که همزمان یکی دیگر از تولیدکنندگان عمده نفت اوپک، یعنی لیبی توانسته صادرات نفت خود را در نتیجه برخی توافقات داخلی میان گروه‌های رقیب سیاسی آغاز کند. بنابراین همراه با بازگشت ایران، از سرگیری صادرات نفت در لیبی را نیز باید در نظر داشت.
از سوی دیگر عربستان و روسیه به عنوان اعضای گروه اوپک پلاس همزمان با پائین ماندن قیمت جهانی نفت در مقایسه با سال گذشته در تلاش برای جلوگیری از افزایش تولید اعضای اوپک هستند و در این وضعیت ممکن است بازگشت ایران به بازار صادراتی با مقاومت‌هایی در میان اعضای «اوپک پلاس» روبرو شود.
اما آن چه به خوش بینی بیشتری نسبت به آینده بازار نفت منجر می‌شود، امیدها به پایان دوران رکود اقتصادی ناشی از شیوع جهانی کروناست که حال به تازگی ایمنی جمعی در برابر آن با تولید واکسن در حال عملی شدن است.
در این صورت با پایان محدودیت‌ها و افول شیوع جهانی ویروس کرونا طی یک سال آتی می توان امیدوار به افزایش رشداقتصادی و به تبع آن افزایش تقاضا برای خرید نفت بود که در این صورت انتظار افزایش قیمت نفت نیز دور از انتظار نخواهد بود.
به ویژه آن که دولت احتمالی بایدن در آمریکا نیز برخلاف دولت ترامپ چندان به دنبال افزایش تولید نفت در آمریکا نخواهد بود و همین وضعیت افزایش عرضه نفت در آمریکا را نیز ممکن است متوقف کند و مجموع این شرایط می تواند چشم انداز روشنی را از افزایش احتمالی قیمت نقت در نتیجه افزایش تقاضای جهانی ارائه دهد.
نظر شما