«اقتصاد فرهنگی» در روابط ایران و لبنان حائز اهمیت است/ برخورد بخش فرهنگی لبنان با کرونا چگونه بود

تهمینه غمخوار؛ بازار: صنعت توریسم از دیرباز در اقتصاد ملی و مردمی لبنان، با آثار باستانی فراوان و متعلق به فرهنگ های گوناگون، نقش اساسی را ایفا کرده و در طول تاریخ برای اقتصاد این کشور از اهمیت فراوان برخودار بوده است. این صنعت به عنوان یکی از مهم ترین منابع درآمدزا و ایجاد اشتغال، موجب شده تا پایتخت آن بیروت در پیش از وقوع جنگ داخلی به عنوان پاریس خاورمیانه شناخته شده و به یک مرکز مالی، تجاری و شهری در منطقه تبدیل شود.

اما سی سال درگیری و بی ثباتی سیاسی در این کشور نیز موجب شده تا لبنان در طول سالها به شدت گردشگران خود را از دست داده و بیشتر مقاصد زیبای آن توسط گردشگران خارجی و حتی داخلی نادیده گرفته شوند که بر همین اساس، دولت تمام تلاش خود را به کار گرفته تا اقدام به ترویج گردشگری و حمایت از کل این بخش به خصوص تحت تاثیر شیوع گسترده ویروس کرونا انجام دهد.

از طرف دیگر مناسبات گسترده سیاسی میان دو دولت ایران و لبنان و توسعه روابط اقتصادی، فرهنگی، هنری و ورزشی که از سوی مقامات دو کشور با روند سریع تر از قبل پیگیری و تقویت شده است، در سالهای اخیر موجب شده تا یکی از مقاصد گردشگری ایرانیان لبنان و برای شهروندان لبنانی نیز ایران با جاذبه های خاص خود باشد.

در همین راستا، با توجه به اهمیت این صنعت به عنوان یکی از مهم ترین منابع درآمدی برای لبنان و سفر حدود یک ماه گذشته «عباس مرتضی»، وزیر فرهنگ لبنان به تهران  و تاکید بر گسترش و تقویت روابط فرهنگی دو کشور، خبرنگار بازار گفتگویی را با این وزیر لبنانی در رابطه با تاثیرات پاندمی کرونا بر گردشگری لبنان و اقدامات انجام شده از سوی وزارت فرهنگ و همچنین زمینه های همکاری ایران و لبنان در حوزه امور فرهنگی و همچنین گردشگری ترتیب داده که مشروح مصاحبه را در ادامه می خوانید:

* صنعت گردشگری به دلیل مزایای رقابتی خود به یکی از حیاتی ترین بخشها، محرک و موتور رشد و توسعه اقتصادی تبدیل شده و با بزرگ ترین مشاغل جهان از جمله صنایع خودرو و نفت در رقابت تنگاتنگی قرار دارد. در حال حاضر وضعیت توریسم در لبنان به دلیل همه گیری کرونا چگونه  و تا چه حد تحت تأثیر آن قرار گرفته است؟ آیا وزارت فرهنگ برای نجات این صنعت اقدامی انجام داده است؟
کشور لبنان به خاطر برخورداری از مکانهای توریستی خاص، طبیعت، فرهنگ و تمدن در تمامی استانها و مناطق خود در سراسر جهان شناخته شده است.

صنعت گردشگری به عنوان یکی از مهمترین بخشهای تولیدی موثر برای اقتصاد این کشور در نظر گرفته شده چرا که علاوه بر صنعت و تجارت، در بخش  خدمات نیز بنا شده است. در واقع، به لحاظ اقتصادی بخش گردشگری یکی از فعال‌ترین بخش‌های حوزه خدمات است.

همچنین، این صنعت در لبنان منجر به رشد اقتصادی کشور شده که در این میان، موسسات گردشگری دولتی و خصوصی بهترین امکانات را برای این بخش فراهم کرده اند.

علاوه بر آن، وجود رستوران ها و هتل ها در لبنان به رشد درآمد از طریق رشد بخش خصوصی نیز کمک می کند.

وزارت فرهنگ از زمان تأسیس خود در سال ۱۹۹۳ تحت قوانین لبنان در اهمیت دادن، تجهیز، بازیابی و حفظ آثار باستانی از جنگ، ویرانی، تخریب و سرقت نقش برجسته ای داشته و ایفا کرده است.

این وزارتخانه در معاهدات بین المللی مرتبط با امور فرهنگی مشارکت کرده و در جهت آموزش افراد و کارکنان باستان شناس و محقق اقداماتی را انجام داده است. همچنین، وزارت فرهنگ، با مشارکت در ماموریتهای خارجی و فعالیتهای بین المللی در توسعه آثار باستانی و قرار دادن آنها در فهرست علوم و فرهنگ یونسکو نقش اساسی ایفا و کمک کرده است.

بدون شک، نیازی به گفتن نیست که شیوع گسترده ویروس کرونا تأثیرات عمده ای بر اقتصاد لبنان و جهان داشته و منجر به انقباض و افت قابل توجهی در جنبش و گردش اقتصادی و مالی شده است. با این حال، این بیماری در تعطیلی بسیاری از موسسات خصوصی و تجاری در لبنان مشهود بود.

با افزایش تعداد افراد مبتلا به این ویروس، کاهش خدمات بهداشتی، علاوه بر وخیم تر شدن وضعیت بهداشت، بیکاری نیز افزایش یافت که بیمارستان ها و موسسات پزشکی دیگر قادر به انجام وظایف خود نیستند.

از همان لحظات نخست مشاهده و شیوع این ویروس، وزارت فرهنگ بر طبق دستورالعمل مرکز «سلول بحران» که توسط دولت لبنان و شورای وزیران تاسیس شده است، برای بستن و تعطیل کردن همه مکان های باستانی و جلوگیری از بازدید بازدیدکنندگان از مکان های توریستی، در اولین ماه ها اقدام کرد.

سپس این مکانها پس از چندین اقدام احتیاطی، به ویژه مکان های عمومی، مجددا بازگشایی شدند. این مکانها شامل موزه ملی و موسسه ملی موسیقی بود که با بازدیدهای مجازی از طریق وب سایت ها جایگزین شد. 

وزارت فرهنگ با ایجاد برنامه ها و تصاویر آنلاین در وب سایت خود، تورها و بازدیدها را به گونه ای مجازی برای شهروندان و گردشگران فراهم کرده است. همچنین هنرمندان لبنانی برای حمایت از شهروندان لبنانی و جبران قرنطینه و ماندن در خانه، سمفونی های موسیقی را ارائه داده اند.

* آیا امکان ارائه لیستی از اقدامات و ابتکارات انجام شده از سوی وزارت فرهنگ لبنان در طول همه گیری کرونا وجود دارد؟ 

انجام ابتکارات و فعالیت های فرهنگی دیجیتال  
به دلیل تعطیلی اجباری کلیه اماکن و موسسات دولتی و خصوصی، مانند موزه ملی و اماکن باستانی و در حمایت از ابتکار  و طرح «در خانه بمانید»، وزارت فرهنگ در وب سایت خود بازدیدهای مجازی، برنامه های الکترونیکی و ابتکارات فرهنگی را آغاز کرد که به شهروندان امکان می دهد در مورد اموال فرهنگی منقول،غیر منقول و سایتها و همچنین باستان شناسی تاریخی (اماکن باستان شناسی، موزه ها، شهرهای تاریخی و ...) اطلاعاتی کسب کنند.
 
امکان انجام بازی های دیجیتال در گوشی های اندروید
در ایام تعطیل شهروندان می توانند با نصب و دانلود برنامه های اندروید برای عضویت در انجام بازی ها و بازدید از اماکن تاریخی و باستان شناسی از جمله موزه ملی اقدام کنند.

امکان بازدید و تورهای مجازی برخی از سایت های باستان شناسی 
از آن جمله می توان به بعلبک، بیبلوس، قلعه سعیدا، تیر روین و هیپودروم اشاره کرد.

امکان بازدید مجازی از موزه ملی هنر مدرن 
این موزه مجازی در طول سال ۲۰۱۶ راه اندازی شده است  و استعاره ای از یک سفر فرهنگی است که بازدید کننده از طریق آن با کلاسیک ترین روش در نقاشی و مجسمه سازی و مکاتب مختلف و گرایش های هنری که هنرمندان لبنان به آن تعلق دارند، علاوه بر انتزاع مطلق و گرایشهای مدرنیستی معاصر و مجموعه نقاشی های لبنانی آشنا می شود. در این زمینه، برجسته کردن طنین مثبت این طرح ضروری است، زیرا تعداد بازدیدکنندگان در هفته اول راه اندازی آن، بیش از حدود صد هزار بوده است.

طرح تحت عنوان «در خانه بمانید»، ارکستر به درب منزل شما خواهد آمد 
در این راستا ارکستر ملی آهنگ «دوستت دارم لبنان» را اجرا کرده است. همچنین، ارکستر فیلارمونیک به طور پیش فرض یک ساز موسیقی ارائه داده است.
ویدئویی در مورد اماکن باستانی پخش می شود و آهنگ Btrallak Mouchawar به طور پیش فرض پخش شد.

راه اندازی بسیاری از فعالیت های فرهنگی از جمله پخش فیلم به مناسبت روز جهانی موزه ها و روز میراث ملی
یک کمپین آگاهی دیجیتال آغاز شد که شامل برخی از تصاویر مصنوعات در موزه ملی بوده است.
 
روشن نمودن نمای ملی با رنگهای پرچم لبنان و نورپردازی نمای موزه ملی و هیپدروم رومی با رنگهای پرچم ایتالیا
 
روشن کردن قلعه بعلبک به رنگ سفید و پرچم های صلیب سرخ و هلال احمر به مناسبت روز جهانی این دو سازمان

جشن مجازی روز جهانی کتاب و کپی رایت و راه اندازی یک کمپین آگاهی بخشی که به مطالعه در دوره قرنطینه بازمی گردد 

شرکت در کنفرانس ها
با توجه به شرایط اضطراری بهداشت جهانی، همه کشورها و سازمانهای فرهنگی برای تشکیل جلسات مجازی وزرای فرهنگ تشکیل جلسه دادند که طی آن  بخش فرهنگی جهانی و محلی و پیامدهای منفی همه گیری کرونا در این بخش ارائه شد:

۱- کنفرانس مجازی وزرای فرهنگ به همت یونسکو
۲- کنفرانس مجازی وزرای فرهنگ در کشورهای عربی که توسط سازمان آموزشی، فرهنگی و علمی اتحادیه عرب برگزار شده است

با توجه به این شرایط دشوار اقتصادی و اجتماعی، وزارت فرهنگ با وجود توانایی های ناچیز خود، توانسته است تا آگاهی فرهنگی و اجتماعی را گسترش داده و وظایف خود را برای حفظ میراث ملی به انجام رساند.

* جامعه بین المللی به چه میزان از میراث بیروت حمایت می کند؟ آیا تدابیری برای حفظ این میراث اندیشیده شده است؟
بناهای تاریخی بسیاری در لبنان وجود دارد و ما در صدد وضع دستورالعمل و اجرای قوانین محافظت از آن ها و الزام در جهت بازسازی آنها هستیم تا خطر تخریب و فروریختن رفع و برای بازدید گردشگران داخلی و خارجی قابل استفاده باشند.

 یک گروه ویژه در وزارت فرهنگ پیگیر حفظ آثار باستانی و بناهای تاریخی شهرهای لبنان به ویژه بیروت هستند که اجازه نخواهیم داد به آن ها بی اعتنایی شود.

بنابراین، این وزارتخانه با همکاری یونسکو و اداره کل آثار باستانی، علی رغم قرار گرفتن ساختمان ها و مکانهای میراث فرهنگی در معرض آسیب شدید در طی جنگ ها و بلایای طبیعی، میراث تاریخی و حافظه و دیرینه های بیروت را حفظ کرده است.

آخرین مورد در رابطه با این همکاری، مرتبط با انفجار قسمت بزرگی از شهر بیروت و بندر آن در چهارم آگوست سال جاری بود که جامعه جهانی از میراث بیروت پس از انفجار مهیب حمایت کرد.

علاوه بر آن، وزارت فرهنگ، کمیته ویژه ای را با همکاری اتحادیه و سندیکایی از مهندسین متخصص و وزارتخانه ها و ادارات مربوطه برای بررسی آسیب ها تشکیل داد و تصمیماتی را با همکاری فرماندار بیروت و شهرداری برای جلوگیری از تخریب آنها صادر کرد.

* همکاری ایران و لبنان در زمینه امور فرهنگی به چه صورت بوده است؟
همکاری های لبنان و ایران در زمینه فرهنگی در طول دهه ها از طریق انعقاد توافق نامه همکاری بین دو جمهوری لبنان و ایران وجود داشته که تقویت و گسترش یافته است.  در این میان اقتصاد فرهنگی نیز حائز اهمیت است.

همکاری بین وزارتخانه های ذیربط در هر دو کشور به صورت تبادل اطلاعات در زمینه های نمایشگاهی، تئاتر، سینما، هنر و موسیقی بوده است.

نمایش های زیادی در تئاترها، سالن های عمومی و نمایشگاه های برگزار شده توسط سفارت ایران در لبنان و مشاوران فرهنگی انجام شده که آخرین آن رونمایی هیأتی از وزارت فرهنگ لبنان از قطعه موسیقی «آندره الحاج»، رهبر ارکستر ملی لبنان پس ازانفجار مهیب بندر بیروت در ۴ آگوست سال ۲۰۲۰ بود که در تهران به اجرا در آمد.

این نمونه ها، نشان‌دهنده عمق روابط میان لبنان و ایران و بیانگر دوستی و پیوند دو ملت با یکدیگر بوده و میزان مشارکت دو کشور و ملت آن در مصیبت دردناک را نشان می‌دهد.

زبان فرهنگ و هنر، زبانی جهانی بوده که قابل فهم برای همگان است و انسان ها را با وجود گرایش های مختلف در کنار یکدیگر گرد هم می‌آورد.