بازار؛ گروه بورس: حدود ۴۰ شرکت از شرکت های حاضر در بورس ایران، شرکت های دارو سازی و شرکت های سرمایه گذاری در صنعت دارو هستند و همواره ارزان بودن تولیدات این شرکت ها، یک ضرورت بوده و ارز لازم با قیمت کمتر برای واردات مواد اولیه شرکت های دارویی کشور تخصیص داده شده است.
با توجه به این که وجود کالای ارزان قیمت در داخل کشور، زمینه را برای قاچاق این نوع کالاها به خارج از کشور فراهم می کند یک دیدگاه این است که قیمت این نوع کالاها کمتر از قیمت آنها در کشورهای همجوار نباشد ولی در عین حال، افزایش قیمت در داخل کشور، انتقادات زیادی را متوجه دولت می کند.
در روز یک شنبه ۱۸ آبان ۱۳۹۹ یک بار دیگر بحث حذف تخصیص دلار ۴۲۰۰ تومانی به دارو در فضای اقتصادی کشور مطرح شد، برخی انتشار این شایعه را عمدی و برای فریب سهامداران بورسی دانستند.
در همین خصوص «بازار» در گفتگو با بهنام شجاعی- تحلیلگر بازار سرمایه- به طور خاص وضعیت صنعت دارویی کشور را بررسی و اثر احتمالی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و ترجیحی برای واردات مواد اولیه مورد نیاز این صنعت را کنکاش کرده است.
*****
*تعداد زیادی از شرکت های بورس تهران، شرکت های فعال در حوزه تولید دارو و شرکت های سرمایه گذار در این صنعت هستند. به نظر شما، وضعیت این شرکت ها به طور عمومی چگونه بوده و سهم آنها از بازار و قابلیت هایی که دارند چطور است؟
شرکت های دارویی حاضر در بازار، جزو شرکت های بنیادی بازار ما حساب می شوند یعنی از نظر سودآوری، سودهای خوبی را محقق می کنند و در چند سال اخیر هم، حاشیه سودهای خوبی داشته اند. یک نکته مثبت که در بازار فعلی، باعث می شود دارویی ها نسبت به مابقی گروه های بورسی، متمایز شوند این است که این گروه، از ارز ترجیحی برای مواد موثره دارویی استفاده می کند.
به این صورت که این شرکت ها برای مواد موثره دارویی خودشان، ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت می کنند و برای مواد بسته بندی هم ارز نیمایی یعنی برای بسته بندی، ارز نیمایی ملاک عمل این شرکت های دارویی است.
آن چیزیز که باعث شده این شرکت ها جذاب به نظر بیایند این است که با انتخابات آمریکا که آقای بایدن پیروز شده، نرخ دلار نیمایی از یک ثبات قیمتی برخوردار شود و دولت ایران در فروش نفت و انتقال ارز حاصل از صادرات نفتی، توفیق خوبی داشته باشد، شاید نرخ نیمایی یک کاهش جزئی هم داشته باشد.
الان گروه های بورسی که خودشان را با نرخ دلار نیمایی تطبیق داده اند صادراتی ها و نمادهای فلزی، معدنی و پتروشیمی هستند اما سوال این است که کدامیک از گروه ها، همچنان پتانسیل رشد دارند؟ گروه دارو، یکی از گروه های بورسی است که ارزش بازار نسبتاً خوبی هم دارد. زمزمه هایی مطرح است که اگر دولت از یک وضعیت نرمال در درآمدها و هزینه هایش برخوردار باشد، کم کم به این سمت برود که ارز ترجیحی را حذف کند.
زمزمه هایی مطرح هست که می گویند ارز نیما به این صنعت تعلق بگیرد و بعضاً در بازار گفته می شود ارز حدوداً ۱۱ هزار تومان تخصیص داده شود ولی من ندیده‌ام جایی، آن را تایید کند. با فرض ثبات حاشیه سود شرکت های دارویی، روی هم رفته این وضع منجر به افزایش سود این شرکت ها شود. چنین وضعی را در کمتر گروهی می شود پیدا کرد.
*تعداد ۳۸ شرکت بورسی در حوزه دارو هستند که تعداد ۶ شرکت از آنها شرکت های سرمایه گذاری در صنعت دارو بوده و ۳۲ شرکت در تولید دارو فعال هستند. آیا وضعیت همه این شرکت در بورس، یکسان است و همه آنها جذابیت دارند؟برخی از این ۳۸ شرکت، در حوزه سرمایه گذاری هستند از جمله شرکت سرمایه گذاری دارویی تامین (تیپیکو)، شرکت سرمایه گذاری البرز (والبر)، گروه دارویی سبحان و شرکت سرمایه گذاری شفا دارو ولی شرکت های دارویی تولیدی حاضر در بورس، در بخش های مختلف فعال هستند.
برخی شرکت های دارویی بورسی، در حوزه تولید مواد اولیه دارویی مشغول هستند. برای مثال، تولید مواد اولیه داروپخش و در گروه داررویی البرز هم، تولید مواد اولیه دارویی البرزبالک. این شرکت ها، جزو شرکت های تولید مواد اولیه دارویی هستند.
برخی شرکت ها، محصولاتی دارند که به دست مصرف کننده نهایی بخش دارویی می رسد که تقریباً عمده شرکت های دارویی حاضر در بورس، در این طیف قرار می گیرند.
از لحاظ ساختار مالکیتی هم، می شود آنها را در ۴ گروه تقسیم بندی کرد. یک گروه از آنها مربوط به سازمان تامین اجتماعی هستند. یک بخش مربوط به ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) هستند و شرکت های سرمایه گذاری البرز و گروه دارویی برکت در این بخش قرار می گیرند. یک بخش هم مربوط به گروه شفا دارو وابسته به بانک ملی است و گروه چهارم دارویی ها، سهامداران متفرقه دارند و در قالب این ۳ بخش نیستند.
*در ماه های اخیر، چند بار بحث حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی این شرکت های دارویی مطرح شد و روز یک شنبه ۱۸ آبان ۱۳۹۹ هم بحث حذف این نوع ارز مطرح شد. مطرح شدن این موضوع، باعث جذاب شدن شرکت های دارویی بورسی برای خریداران سهام شد. چگونه دوباره موضوع حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی این شرکت ها مطرح شده و در بورس هم صف خرید تشکیل شد؟
-واقعیت این است که با توجه به این که من اخبار را پیگیری کرده ام و با صحبتی که با افراد مطلع در این حوزه داشتم می گویم که به طور مشخص، چنین تصمیمی گرفته نشده و این طور نیست که بگوییم روز یک شنبه مصوبه ای داشته ایم یا مقرراتی وضع شده ولی وقتی به آینده نگاه می کنیم، اوضاع می تواند فرق کند.
همان طور که پیش از این گفتم برخی شرکت ها، خودشان را با دلار نیمایی تطبیق داده اند و برخی شرکت در این حوزه انحراف قابل توجهی دارند. در نهایت این امر محقق می شود ولی ممکن است گفته شود چه دلیلی وجود دارد.
دلیل آن، این است که قاچاق دارو وجود دارد. وقتی که ما محصول دارویی با ارز ترجیحی و ۴۲۰۰ تومانی تولید می کنیم، منجر به این می شود که یک آربیتراژ (کسب سود از تفاوت قیمت) بین داخل و خارج از کشور به وجود بیاید. این فضا، قابل استمرار نیست و باعث خروج منابع از کشور می شود. معنایش این است که ما به افراد خارج از ایران، یارانه می دهیم.
*اگر قاچاق به خارج از کشور انجام شود همان یارانه دادن به خارجی ها اتفاق می افتد ولی قدرت خرید مردم کاهش پیدا کرده و آیا به خاطر قاچاق شدن، این تخصیص ارز باید حذف شود؟
-بله. این مسیری است که باید آن را طی کرد. از دو منظر می شود این موضوع را بررسی کرد یعنی هم از منظر قاچاق و هم از منظر این که دولت، یارانه ای می دهد که ممکن است به طور مستقیم به مردم ایران اعطا نشود.
در نهایت این وضع، به کسری بودجه دولت دامن می زند. در شرایطی مثل سال ۱۳۹۹ که درآمد ارزی دولت به شدت محدود شده و درآمد حاصل از صادرات، پاسخگوی تامین کالاهای اساسی از جمله دارو نیست، راه دیگری نمی ماند. برای مثال ۱۲ میلیارد دلار واردات کالاهای اساسی با ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی داریم. حدود یک میلیارد دلار از آن، مواد دارویی و تجهیزات دارویی بوده است.
بر اساس برآوردی که از درآمد ارزی دولت می شود، کمتر از این اعداد است. این مابه التفاوت باید از کجا تامین شود؟ دولت جمهوری اسلامی باید ارز مابقی صادرکنندگان را به قیمت نیما بخرد و به قیمت ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالاهای اساسی بدهد.
این وضع، منجر به کسری بودجه شده یعنی از منظر کسری بودجه و از منظر این که این دارو، به طبقه مورد نظر اعطا نشده، در نتیجه این مسیر قابل ادامه و قابل استمرار نیست. حالا ممکن است امروز، این ارز حذف نشود ولی ممکن است هفته بعد یا ممکن است یک ماه بعد اتفاق بیفتد.
سرمایه گذاری که در بازار حضور دارد، آینده را خرید می کند. بر این اساس، گروه دارویی، یکی از گروه های پُر پتانسیل بازار بوده و در مدت اخیر، سهم های این گروه، اصلاح خوبی داشته است. در سه ماه اخیر، شاخص دارویی حدود ۳۰ درصد اُفت داشته است.
*اعلام شده که از ۲.۵ میلیارد دلار که بانک مرکزی تعهد داده برای واردات دارو تخصیص بدهد ۶۰ درصد تامین شده. اگر ۶۰ درصد این رقم محاسبه کنیم در حد ۱.۵ میلیارد دلار بانک مرکزی ارز ۴۲۰۰ تومانی تخصیص داده است و یک میلیارد دلار دیگر باید تخصیص پیدا کند. به اعتقاد شما، در وضعیت فعلی این رقم ۱.۵ یا ۲.۵ میلیارد دلار، رقم بزرگی است؟
-من گزارش مرکز پژوهش های مجلس را دیدم. برای ۹ ماهه اول سال ۱۳۹۸ بیش از یک میلیارد و خرده ای برای محصولات دارویی و تجهیزات پزشکی تخصیص پیدا کرده بود. با توجه به درآمدهای ارزی فعلی دولت، رقم بزرگی است.
برای مثال، رسانه های مختلف و حتی مقامات دولتی، اشاره‌های مختلفی به میزان صادرات نفت کشور کرده اند. یکی از منابع عمده درآمد دولت ما، فروش نفت است. ما اگر فرض کنیم به طور متوسط ۵۰۰ هزار بشکه در روز صادر شده است، در حد ۱۵ درصد آن طبق قانون باید به شرکت ملی نفت برای سرمایه گذاری تخصیص داده شود و ۲۰ درصد هم باید به صندوق توسعه ملی برود.
عددی که در نهایت می ماند کمتر از ۷ یا ۸ میلیارد دلار در سال است. شما ۷ یا ۸ میلیارد دلار در نظر بگیرید و ۲.۵ میلیارد دلار فقط صرف اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی شود ولی نیازهای اساسی کشور، فقط این یک قلم نیست. دانه های روغنی و کنجاله سویا و لاستیک های سنگین و اقلام دیگر باید وارد کشور شود. با در نظر گرفتن شرایط فعلی وضعیت دولت، وضعیت خوبی نیست و این عدد، عدد قابل توجهی است.
*در اردیبهشت ۱۳۹۹ هم که بحث حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی مطرح شده بود آقای محمدزاده رئیس هیات مدیره انجمن علمی مدیریت و اقتصاد دارویی، تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی را باعث ایجاد رانت دانسته و گفته بود ماده اولیه خارجی دارو حداکثر ۲۵ درصد از بهای تمام شده دارو را تشکیل می دهد و اگر این ارز حذف شود قیمت داروی تولیدی در حد ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش پیدا می کند.این مقدار افزایش ۱۰ تا ۱۵ درصدی قیمت دارو، به نظر شما آیا می تواند روی جذاب شدن شرکت های دارویی تاثیر قابل توجهی بگذارد؟
-با فرض این که گفته آقای محمدزاده صحیح باشد و ۲۵ درصد بهای تمام شده مربوط به مواد موثره دارویی باشد، خیر ولی بعضی اوقات، ممکن است شرکت داخلی تولید کننده مواد موثره دارویی باشد ولی باز همین شرکت داخلی، آن را وارد کرده باشد.فرض کنید ممکن است یک بخش از بهای تمام شده محصولات کارخانجات داروپخش، همان ۲۵ درصد باشد. البته در مورد همین ۲۵ درصد، من بحث دارم.
*رئیس هیات مدیره این انجمن گفته ۲۵ درصد هزینه مربوط به واردات است و ۷۵ درصد شامل هزینه های مربوط به جعبه و شیشه و بروشور است.
-من فرض می کنم این ۲۵ درصد صحیح باشد ولی با این ۲۵ درصد نمی شود انتظار داشت که قیمت تمام شده به طور قابل توجهی بالا برود. اگر نرخ دلار از ۴۲۰۰ تومان دو برابر شود و ۸۴۰۰ تومان شود، ما انتظار داریم مثلاً ۲۵ درصد بهای تمام شده محصول افزایش پیدا کند.در این حالت و حتی اگر فروش هم رشد کند، به نظرم نمی شود گفت که شرکت های دارویی، ارزان هستند، اما حدس من این است که سهم مواد موثره دارویی، بیش از ۲۵ درصد باشد.
*برخی مسئولان تشکل های این حوزه گفته اند حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی تاثیر مثبت بر صنعت دارویی می گذارد. با توجه به شرکت های دارویی زیادی در بورس هستند، تا چه حد قبول دارید که حذف این ارز می تواند تاثیر مثبت بگذارد؟
-حاشیه سود شرکت ها حفظ می شود چرا که صنعت دارو، یک صنعت راهبردی است. دولت اجازه نمی دهد که این صنعت، وارد زیان دهی شوند. به همین دلیل، یک فرض ثبات حاشیه سود، فرض اساسی برای تحلیل شرکت های دارویی است.چنانچه ما فرض کنیم شرکت های دارویی متناسب با افزایش بهای تمام شده، افزایش نرخ بدهند که حاشیه سودشان حفظ شود این حرف، حرف درستی است و در گذشته هم همین اتفاق رخ داده است یعنی گذشته، تایید کننده این پیش بینی تحلیلگران است.
*آمار فروش شش ماهه اول شرکت های دارویی بورسی منتشر شده. بعضی از این شرکت ۵۳ درصد و بعضی هم ۱۱۲ درصد سود خالص داشته اند. در مجموع اینده این شرکت های دارویی حاضر در بورس را چگونه می بینید؟
-شرکت های دارویی، یکی از گروه های بنیادی بازار سرمایه هستند. در مجموع، گروه دارویی با فرض این که ارز ترجیحی تخصیصی به آنها برای واردات مواد موثره دارویی آنها، تا حدود زیادی به سمت نرخ نیما میل پیدا کند و چنانچه دلار نیمایی با دورنمای مثبتی، با ثبات به نظر برسد، این گروه بورسی می تواند یکی از گروه های مورد نظر سرمایه گذاران باشد.
نظر شما