بازار؛ گروه خودرو: چند وقتی است که پاییز از راه رسیده و دیگر خبری از آن آفتاب سوزان تابستانی نیست؛ درجه دما رفته رفته کاهش می یابد و دوباره شاهد افزایش حجم گسترده ای از ذرات معلق در هوا و کدر شدن آسمان آبی شهر خواهیم بود. آسمانی که با فشردن پدال گاز و ترمز خودروهای فرسوده تیره تر هم خواهد شد.
البته در سال های گذشته برای کاهش این معضل و کاهش تردد خودروهای فرسوده تدبیری از سوی مسئولان اندیشیده شده بود که این روزها به لطف ممنوعیت واردات خودرو و زیر بار نرفتن خودرو سازان برای پرداخت هزینه های اسقاط خودرو به تعلیق در آمده است. در همین راستا به سراغ مهدی دادفر، دبیر انجمن وارد کنندگان خودرو رفتیم تا در گفت و گویی نقش واردات خودرو در کاهش آلاینده های وارده به هوای کلانشهر های کشور را بررسی کنیم که در ادامه خواهید خواند.
* هر سال با شروع فصل پاییز و افزایش آلودگی هوا، مسئولان اسقاط خودروهای فرسوده را به عنوان تنها راهکار کاهش آلودگی معرفی می کردند، حالا که واردات خودرو ممنوع اعلام شده به نظرتان قرار است امسال چه تدبیری برای اسقاط خودروها اندیشیده شود؟
تولید و واردات هر دو در کنار یکدیگر تامین کننده تقاضای بازار هستند. از همین رو به عنوان دبیر انجمن وارد کنندگان خودرو هیچ زمانی در مقابل اینکه تاکید کردیم واردات باید انجام شود نگفتیم باید تولید کاهش یابد یا متوقف شود. صنایع خودرو سازی کشور ایران، یکی از صنایع اصلی در کنار صنعت نفت، گاز و پتروشیمی شناخته می شوند که هم اشتغال قابل توجهی را ایجاد کرده و هم گردش مالی گسترده ای دارند؛ همچنین نیاز بازار را در خصوص تامین خودرو تاکنون پاسخ گفته و بعد از این هم موظف به پاسخگویی هستند. بنابراین تنها نکته ای که در این بین وجود دارد و باعث نگرانی می شود وجود انحصار مطلق در بازار است.
متاسفانه همواره شاهد این هستیم که مالک این دو صنعت خودرو سازی که دولت است، همه رقبا را بدون استثنا و با بهانه های مختلف در اولین فرصتی یافته از جمله تحریم، اشتغال، صنایع بزرگ، حمایت از کار و تولید داخلی و غیره نفس واردات خودرو را بسته است. بنابراین در این شرایط تنها انتقاد ما هم همین است که در فضای انحصاری نه تنها خودروسازی بلکه حتی تولید میوه، دام، طیور و غیره نیز هیچ وقت موفق نخواهد بود.
باید به این نکته اشاره کرد که برخی از وارد کنندگان خودرو نه تنها در تولید و عرضه قطعات خودرو نیز دستی بر آتش دارند، بلکه تمامی اعضا به نوعی تولیدکننده خودرو هم محسوب می شوند؛ بنابراین فعالیت ما فرقی با ایران خودرو و سایپا ندارد، فقط ضریب ساخت داخل محصولات ایران خودرو سایپا ۷۰ درصد و ضریب تولید داخلی وارد کنندگان ۲۰ درصد است
در حال حاضر باید این سوال را مطرح کرد که صنعت خودرو باید به دنبال چه اهدافی باشد؟ کاهش هزینه خانوار در تامین خودرو، افزایش ایمنی در ناوگان حمل و نقل کشور، کاهش آلاینده هایی محیط زیستی و کاهش مصرف سوخت به منظور حفظ ذخایر زیر زمینی برای آیندگان از جمله این اهداف هستند. این درحالی است که با بازار انحصاری به این اهداف نخواهیم رسید حالا دوستان خودرو ساز از اعلام این مسائل ناراحت می شوند، خوشحال می‌شوند فرقی ندارد. اما اگر معتقد هستند که حرف وارد کنندگان خودرو نادرست است باید با دلایل منطقی آن را رد کنند.
البته باید به این نکته هم اشاره کرد که برخی از وارد کنندگان خودرو نه تنها در تولید و عرضه قطعات خودرو نیز دستی بر آتش دارند، بلکه تمامی اعضا به نوعی تولیدکننده خودرو هم محسوب می شوند؛ بنابراین فعالیت ما فرقی با ایران خودرو و سایپا ندارد فقط ضریب ساخت داخل محصولات ایران خودرو سایپا ۷۰ درصد است اما ضریب تولید داخلی وارد کنندگان ۲۰ درصد است. البته قدمت فعالیت وارد کنندگان نسبت به خودرو سازان خیلی کمتر است.
* با توجه به اینکه واردات ممنوع اعلام شده است، بفرمایید چه سهمی از بازار خودرو در گذشته در دست وارد کنندگان بوده که اکنون ظرفیت آن به اجبار خالی مانده است؟
نه وارد کنندگان و نه خودرو سازان نباید فکر کنند که آنچه که دوست دارند باید حتما رخ دهد، بنابراین باید ببینیم برنامه ۲۰ ساله و توسعه کشور بر چه اساسی بسته شده است؟ وقتی برنامه ایران ۱۴۰۴ می گوید تولید داخل باید به سه میلیون دستگاه در سال برسد و به ازای این رقم باید ۱۰ درصد نیاز بازار از طریق واردات تامین شود و یک میلیون خودرو در سال نیز به کشورهای اطراف صادر شود باید به برنامه توسعه اقتصاد کشور احترام بگذاریم و بر اساس آن پیش برویم.
بنابراین اگر خودرو سازان یک میلیون خودرو تولید می کنند، ۱۰ درصد آن یعنی ۱۰۰ هزار دستگاه خودرو باید از طریق واردات تامین شود. اگر خودرو سازان تنها توان تولید ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو را دارند باید ۵۰ هزار دستگاه وارد کنند. برنامه این را می گوید و همه باید در جهت منافع ملی کشور به آن احترام بذاریم.
با این حال متاسفانه به این دلیل که در صنایع خودرو سازی استراتژی و برنامه مدونی نداریم، هر طور که دوست داریم کار می کنیم و تصمیم می گیریم و بعد می گوییم همه هم ملزم هستند آن چیزی که ما دوست داریم را اجرا کنند. مثل اینکه واردات ممنوع شود، خب می شود؛ قیمت ها افزایش یابد، خب می شود؛ در مورد کیفیت کسی حق اظهار نظر ندارد، خب حق ندارد. تمام این موارد مسائلی است که بارها و بارها شاهد تکرار آن‌ها بوده ایم و هر بار انتقاد می کنیم مورد بی توجهی قرار می گیرد.
این درحالی است که انتقاد مان هم سازنده است. البته تاکید داریم که کسب و کار تجارت خودرو، باید وجود داشته باشد و فعال هم باشد، اما اینکه شما بیایید در نظام مهندسی شده ریشه وارد کنندگان خودرو را از جا در بیاری و کسب و کارشان را از بین ببری، انتظار دارید هیچی نگویند و فضای انحصاری ایجاد شده را هم تشویق کنند؟ خب این انتظار بی جایی است که در بخش کلیات قرار می گیرد.
به طور کلی در راستای اجرای قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت و در چارچوب برنامه پنج ساله پنجم و ششم توسعه یکسری اهدافی را تعیین کرده ایم. حرفی را که می زنیم بر اساس قانون است، نه آنطور که فقط منافع شخصی و خواست خودمان را در نظر بگیریم.
همانطور که اشاره کردم اهدافی برای این صنعت تعیین شده که شامل افزایش ایمنی ناوگان حمل و نقل، کاهش مصرف سوخت، کاهش آلودگی هوا متاثر از ناوگان حمل و نقل، بهبود مبلمان شهری و کیفیت تردد خودروها در ناوگان حمل و نقل، افزایش بهره وری و بهبود مدیریت ساماندهی سیستم حمل و نقل کشور را شامل می شود. بنابراین باید پرسید از چه طریقی باید به این پنج هدف در قانون رسید؟ پاسخ چیزی جز از طریق از رده خارج کردن خودروهای فرسوده نیست.
با این تفاصیل که قصه وارونگی هوا، افزایش آلودگی و خودروهای فرسوده هر سال تکرار می شود، باید پرسید چرا مسئولان به فکر رفع این معضل به صورت اساسی نیستند؟ چرا راه حلی نیندیشیدند؟ چرا بر اساس مصوبات نا صحیح از اسقاط خودرو توسط خودرو سازان داخلی جلوگیری شد؟ مگر مصوبه ۳۳۸۸ دولت خودروسازان را موظف نکرده بود که ۳۰ درصد تولیداتشان به اسقاط خودروها اختصاص دهند؟ پاسخ تمام این سوالات چیزی جز وجود رانت خودرو سازان نیست
* از چه سالی قانون اسقاط خودرو بر اساس واردات آغاز شد و تاکنون چه تعداد خودرو از این طریق از رده خارج شده است؟
از سال ۱۳۸۵ تا امروز ۳ میلیون و ۲۰۸ هزار و ۸۱۶ دستگاه خودرو تنها به واسطه وارد کنندگان خودرو اسقاط شده است. این در شرایطی که هیچ فرد و سازمان دیگری در این راستا کمکی نکرده است. البته شاید از این تعداد حدود ۶۰ هزار دستگاه نیز در بخش نوسازی ناوگان تاکسیرانی قرار گیرد اما مابقی تمام و کمال توسط وارد کنندگان انجام شده است.
بنابراین رقمی معادل ۵۰ هزار میلیارد تومان برای اسقاط خودروهای فرسوده در جهت کاهش آلودگی هوا از طریق واردات تامین شده که فقط وارد کننده، خودرو اسقاطی بخرد و از رده خارج کند؛ البته پول آن را هم بر روی خودروهای وارداتی کشیده است. در چنین شرایطی این وارد کنندگان هستند که این وظیفه را انجام داده اند. بنابراین فقط زمستان ها به محض اینکه هوا آلوده می شود و اینورژن (وارونگی دما) رخ می‌دهد و مجبورند مدارس و غیره را تعطیل کنند به یاد ما می افتند. هرچند امسال با شیوع بیماری کرونا از کمی قبل تر ناچار شدند همه را تعطیل کنند.
با این تفاصیل که قصه وارونگی هوا، افزایش آلودگی و خودروهای فرسوده هر سال تکرار می شود، باید پرسید چرا مسئولان به فکر رفع این معضل به صورت اساسی نیستند؟ چرا راه حلی نیندیشیدند؟ چرا بر اساس مصوبات نا صحیح از اسقاط خودرو توسط خودرو سازان داخلی جلوگیری شد؟ مگر مصوبه ۳۳۸۸ دولت خودرورسازان را موظف نکرده بود که ۳۰ درصد تولیداتشان به اسقاط خودروها اختصاص دهند؟ پاسخ تمام این سوالات چیزی جز وجود رانت خودرو سازان نیست. مگر ۲/۴/۹۵ خودرو سازان مکلف نشدند به ازای هر دستگاه خودرو یک دستگاه خودرو فرسوده اسقاط کنند؟ لغوش کردند و به این هم می گوییم رانت.
همچنین مگر ۲۴/۵/۹۶ دولت دوباره مصوبه نداد که خودروسازان مکلف هستند به ازای تولید هر خودرو با مصرف بیش از ۸ و نیم لیتر سوخت یک دستگاه خودرو فرسوده را اسقاط کنند که باز لغوش کردند؟ اسمش را هم جلوگیری از افزایش قیمت خودرو گذاشتند. حالا هم مردم خودشان قضاوت کنند قیمت‌ها ثابت ماند یا ۱۰ برابر افزایش یافته است؟ نمی خواهند کمکی در کاهش آلایندگی هوا و مصرف سوخت کنند، نمی خواهند به وظیفه اجتماعی‌شان عمل کنند، بعد وقتی ما چنین موضوعاتی را عنوان می کنیم ناراحت می شوند. تمام مواردی که عنوان شد بر اساس قانون بوده است، آدرس و تاریخ آن ها را دادم. متاسفانه نمی خواهند زیر بار قانون بروند و می خواهند با زور کارشان را انجام دهند که تاکنون هم موفق بوده اند.
خودرو نا ایمن، آلاینده تولید می کنند و می خواهند وارد بازار کنند، تا سال گذشته هم ادعا داشتند که ارزان است امسال که ارزانی هم ندارد و قیمت آن ۱۰ برابر شده است؛ پس چرا باز هم اصرار به این دارند که واردات خودرو نباشد و نمی گذارند مردم یک خودرو ایمن و کم مصرف با بهترین قیمت تهیه کنند؟
* به عنوان یک فعال صنعت و بازار خودرو به نظرتان دلیل اینکه خودرو سازان به هرچه اراده کنند می رسند، چیست؟
دلیل اینکه به هرچه می خواهند می رسند این است که مالک اصلی این دو خودرو سازی دولت است. کدام بخش خصوصی می تواند جلوی خودرو سازی ایستادگی کند؟ در هر صنعتی، خودرو، لبنیات، رسانه و غیره کسی می تواند جلوی دولت ایستادگی کند؟ عملا هیچ کسی چنین توانایی را ندارد.
متاسفانه شاهد این هستیم که دولت همه را زیر و رو می کند تا به اهدافش برسد، با این حال درخواستی که داریم این است که کمی رفتار مردمی تر داشته باشند. مقداری هم به ذائقه، زندگی و جان مردم احترام بگذارند.
خودرو نا ایمن، آلاینده تولید می کنند و می خواهند وارد بازار کنند و تا سال گذشته هم ادعا داشتند که ارزان است امسال که ارزانی هم ندارد و قیمت آن ۱۰ برابر شده است. پس چرا باز هم اصرار به این دارند که واردات خودرو نباشد و نمی گذارند مردم یک خودرو ایمن و کم مصرف با بهترین قیمت تهیه کنند؟ وقتی نسبت به افزایش قیمت خودرو انتقاد می کنیم سریع یک لیست ارائه می دهند که از درصد افزایش قیمت مس، آلومینیوم و غیره صحبت می کنند. وقتی این ها را به کیلو و تن عنوان می کنند، خب آن موقع از آن‌ها سوال پرسیده می شود که خودرو کیلو چند؟
بعد هم نسبت به واردات خودرو انتقاد می کنند و می گویند ارز نیست. ارز به تولیدکننده چه ربطی دارد؟ تو یک صنعت گر هستی و در مورد ارز بانک مرکزی است که باید صحبت کند. هرچند برای تامین ارز نیز ۱۱ راهکار پیدا کردیم. نخست، ارزهای موجود ایرانیان خارج از کشور را با تبدیل تهدیدها به فرصت مورد استفاده قرار دهیم. یعنی اجازه دهیم ایرانیانی که تمایل دارند پولشان را به شکل خودرو وارد کشور کنند با تایید سفارت خانه در مبدا از وجود چنین نقدینگی اجازه دهند که خودرو وارد شود.
الان قیمت سانتافه ۲۰۱۸ به ۳ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان رسیده، مگر این خودرو ۳ میلیارد تومان است؟ با ارز ۴۰ هزار تومانی هم حساب کنی به ۲ میلیارد تومان نمی رسد، چه خبر است؟ چرا نقش بازی می کنیم و خودمان را به بیهوشی و مدهوشی زده ایم؟ این چه شکل بازار گردانی است؟ حالا با همه این شرایط اعتراض هم می کنند. به چه چیزی اعتراض دارند؟ به اینکه اگر واردات آزاد شود، قیمت بازار از کمر می شکند.
بعد آن موقع این ها نمی توانند هایما را یک میلیارد تومان بدهند. مگر هایما یک میلیارد تومان است؟ با یک میلیارد تومان مشتری سوار خودرو لاکچری می شود نه این خودروها. در خارج از کشور مردم با این رقم ها سوار خودروهای خاص می شوند. مصرف سوخت بالا، ایمنی پایین، ادعا بالا و قیمت هم بالا است. چه چیزی از جان مردم می خواهند؟ حالا هم باز رسیدیم به فصول سرد سال بحث اسقاط خودرو مطرح شده است؟ هرچند رسانه ها در این زمینه تلاش می کنند تا شنیده شود اما این مورد را هم نمی خواهند بشنوند.
آنچه البته به جایی نرسد فریاد است
خودرو سازان چون زور و قدرت دستشان است، هر چیزی تاکنون خواسته اند شده و آخرین خواسته شان نیز آزاد سازی قیمت است که آن را هم انجام خواهند داد. فضا بازار هم همراه با انحصار مطلق است، برای مثال اگر واردکننده ای یک دستگاه خودرو توانست بیاورد؟ دیوار تعرفه را بالا کشیده اند، دیوار افزایش نرخ ارز را بالا کشیده اند، دیوار اسقاط را کشیده اند، دیوار عوارض گمرکی را کشیده اند، دیوار افزایش استانداردهای ۸۵ گانه و زیست محیطی را هم که کشیده اند. دیوار مالیات ۹ درصد بر ارزش افزوده را هم کشیده اند، دیوار مالیات بر درآمد را بالا کشیده اند؛ همه این دردسرها را درست کرده اند چرا؟ برای اینکه خودرو خارجی نتواند ارزان به دست مردم برسد.
در پایان باید بگویم که تمام انتقاداتی که انجام دادم همگی بر اساس قانون بوده و سال و ماده را هم عنوان کردم بنابراین اگر این خودروسازان نقدی به این حوزه دارند باید به قانون گذار انتقاد کنند.
نظر شما