بازار؛ گروه انرژی: دوازدهمین مرحله بنزین یارانه ای دیشب واریز شد. اما در حالی حدود یک سال از طرح سهمیه بندی بنزین در کشور سپری می‌شود که بسیاری از کارشناسان نظام فعلی توزیع یارانه سوخت را فاقد عدالت اجتماعی می‌دانند. یک حساب کتاب ساده نشان می‌دهد که خودروهای شخصی تا حالا ۷۲۰ لیتر و موتور سیکلت‌ها حدود ۳۰۰ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی دریافت کردند. در واقع اگر متوسط قیمت بنزین( بر مبنای متوسط قیمت ۱۸ هزار تومانی دلار در یک سال گذشته ) در منطقه را حدود ۶ هزار تومان در نظر بگیریم می‌توان گفت که دارندگان خودرو دست کم ماهانه تنها ۴۵۰ هزار تومان یارانه انرژی دریافت کرده است.
یک حساب کتاب ساده نشان می‌دهد که دارنده یک خودرو ماهانه حدود ۲۷۰ هزار تومان و سالانه حدود ۳ میلیون و ۲۴۰ هزار تومان یارانه بابت بنزین دولتی دریافت می‌کند. این در حالی است که کسانی که خودرویی ندارند، عملا هیچ نفعی از این یارانه پرداختی ندارند. آرش نجفی کارشناس انرژی در اینباره به بازار می‌گوید: در شرایط فعلی عملا اقشار کم درآمد جامعه که خودرویی ندارند، هیچ یارانه ای دریافت نمی کنند این در حالی است که اقشار پر درآمد جامعه که معمولا تعداد خودروهای بیشتری دارند، یارانه بیشتری دریافت می‌کنند. به عبارت دیگر نحوه توزیع یارانه بنزین در کشور ما کاملا مغایر با عدالت بوده و عملا هیچ نقشی هم در مدیریت مصرف سوخت نمی‌تواند داشته باشد.
او می‌گوید: تنها در دو ماه ابتدای اجرای طرح سهمیه بندی کاهش مصرف بودیم. از ماه سوم میزان مصرف روند افزایشی به خود گرفت و هیچ پاندمی کرونا در کشور رخ نمی داد شاید حالا میزان مصرف به همان مقدار قبل از سهمیه بندی رسیده بود.
در یک سال چقدر بنزین یارانه ای عرضه شد؟
مطابق ماه‌های گذشته، ۶۰ لیتر سهمیه بنزین به کارت هوشمند سوخت خودروهای شخصی بنزین سوز ، ۳۰ لیتر بنزین سهمیه به کارت سوخت خودروهای دوگانه سوز و ۲۵ لیتر بنزین به کارت سوخت موتورسیکلت‌ها با نرخ ۱۵۰۰ تومان واریز شد. بر اساس آنچه فاطمه کاهی سخنگوی شرکت پخش و پالایش به بازار اعلام کرده حدود ۱۲ میلیون خودروی شخصی تک سوز و ۴ میلیون خودروی دو گانه سوز داریم. با این اوصاف می‌توان سهمیه در نظر گرفته شده برای خودروهای شخصی را ماهانه ۸۴۰ میلیون لیتر و روزانه ۲۸ میلیون لیتر تخمین زد. از طرفی آمارهای اعلامی از طرف راهور هم از تردد بیش از ۱۱ میلیون موتور سیکلت در کشور حکایت می‌کند که طبق قانون ماهانه ۲۵ لیتر بنزین یارانه ای دریافت می‌کنند. یک حساب کتاب ساده نشان می‌دهد که موتور سیکلت‌ها ماهانه چیزی حدود ۲۷۵ میلیون لیتر بنزین یارانه ای دریافت می‌کنند.
به عبارت دیگر می‌توان ادعا در یک سال گذشته دولت حدود ۱۳ میلیارد و ۳۸۰ میلیون لیتر بنزین یارانه ای به خودروهای شخصی و موتور سیکلت‌ها اختصاص داده است. در واقع اگر حداقل اختلاف بنزین یارانه ای و متوسط قیمت بنزین در منطقه را حدود ۴ هزار و ۵۰۰ تومان در نظر بگیریم، می‌توان ادعا کرد که دولت در یک سال گذشته ۶۰ هزار و ۲۱۰ میلیارد تومان یارانه بنزین توزیع کرده است. ( البته در این آمار سهمیه بنزین خودروهای عمومی و قایق‌ها ) در نظر گرفته نشده است.
در واقع اگر دولت تصمیم داشت یارانه انرژی که در قالب بنزین توزیع کرده را به صورت نقدی در اختیار مردم قرار می‌داد، به هر ایرانی چیزی حدود ۷۵۲ هزار تومان یارانه نقدی دریافت می کرد.
حداقل قیمت بنزین در منطقه ۳۵ سنت
ساعت ۲۴ روز جمعه، ۲۴ آبان‌ماه سال ۱۳۹۸ بود که براساس مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران سه قوه، برای همه وسایل نقلیه بنزین‌سوز ، طرح سهمیه بندی بنزین آغاز شد. اما در حالی طرح سهمیه بندی بنزین تقریبا یک ساله شده ( ۱۲ مرحله واریز بنزین سهمیه ای ) که این روزها بهارستان نشین‌ها از طرحی می‌گویند که با اجرایی شدن آنها دیگر یارانه بنزین نه بر اساس خودرو که مطابق با کد ملی توزیع خواهد شد.
در حالی قیمت بنزین یارانه ای در ایران ۱۵۰۰ تومان و بنزین آزاد ۳ هزار تومان تعیین شده که حداقل بهای این سوخت در بازار کشورهای همسایه حدود ۳۵ سنت است. البته در برخی از کشورها همچون ترکیه قیمت‌ها به مراتب بیش از اینها بوده و هر لیتر بنزین بعضا به قیمت ۱.۲ دلار عرضه می‌شود. یک حساب کتاب ساده نشان می‌دهد که اگر متوسط قیمت دلار در یک سال گذشته را حدود ۱۸ هزار تومان و حداقل قیمت بنزین را در منطقه را ۰.۳ دلار در نظر بگیریم، می‌توان بهای واقعی بنزین در کشور را حدود ۶ هزار تومان دانست. به عبارت دیگر هم اکنون دولت به ازای هر لیتر بنزین یارانه ای حداقل ۴ هزار و ۵۰۰ تومان و به ازای بنزین آزاد ۳ هزار تومان یارانه پرداخت می‌کند.
قاچاق سوخت دوباره رونق گرفت
آمارهای اعلامی از طرف شرکت پخش و پالایش از تولید حداکثر ۱۱۵ میلیون لیتر بنزین در سال گذشته خبر می‌داد. در حالی شاهد این حجم از تولید بنزین در کشور بودیم که مصرف روزانه در داخل کشور به ۹۸ میلیون لیتر رسیده بود. برخی منابع خبری همچنین از قاچاق ۱۲ تا ۱۵ میلیون لیتر قاچاق به کشورهای همسایه خبر می‌دادند. پیش از اجرای طرح سهمیه بندی بنزین و افزایش قیمت‌ها، تفاوت فاحش قیمت داخلی بنزین با قیمت جهانی دلیل اصلی قاچاق اعلام می‌شد. با رشد قیمت دلار حالا اختلاف قیمت بنزین در داخل و خارج از مرزهای ایرانی حسابی زیاد شده است.
آرش نجفی کارشناس انرژی در اینباره به بازار می‌گوید :آمار دقیقی در خصوص میزان قاچاق سوخت اعلام نشده است. اما در حال حاضر متوسط قیمت بنزین در کشورهای همسایه حدود ۰.۵ دلار است. در واقع اگر قیمت دلار را ۲۷ هزار تومان هم در نظر بگیریم، می‌توان گفت که هر قاچاق هر لیتر بنزین چیزی حدود ۱۰ هزار و ۵۰۰ تومان برای قاچاقچی درآمد دارد. به عبارت دیگر یک مرز نشین با قاچاق ۳۰۰ لیتر بنزین می‌تواند معادل دستمزد یک ماه کارگر درآمد کسب کند.
نظر شما