خدیجه ستارزاده؛ البرز: شرکت های تعاونی نمادی از مشارکت مردم با بخش اقتصادی و اجتماعی جامعه هستند که در حوزه های مختلف تولیدی، مصرف، مسکن و اعتبار تشکیل می شوند و نظارت بر فعالیت این شرکت ها توسط دولت انجام می شود.
در البرز نیز حدود سه هزار تعاونی ثبت شده که گفته می شود هزار و ۸۰ شرکت دارای فعالیت هستند. برای اطلاع از وضعیت شرکت های تعاونی و امور مربوط به آنها با «محمد علی محمد» مدیر امور تعاون اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان البرز گفتگو کردیم.
*در استان چند شرکت تعاونی داریم؟
بالغ بر سه هزار تعاونی ثبت شده در استان داریم که از بین اینها هزار و ۸۰ تعاونی فعال هستند، مابقی تعاونی ها یا غیر فعالند یا به عنوان تعاونی های منحل شده یا راکد هستند اما در مجموع جامعه هدف فعلی ما ۱۰۸۰ تعاونی است.
*تکلیف این تعاونی های فاقد فعالیت چیست؟
تعاونی های غیرفعال ما در لیست برنامه ها قرار دارد در سه سال گذشته با یک طرح فوریتی حدود هزار تعاونی را تعیین تکلیف کردیم. در برنامه های جاری هم رسیدگی به این موضوع قرار دارد و کارشناسان ما مرتب به این تعاونی ها اخطاریه می دهند. طبق قانونی که وجود دارد اخطاریه ها باید در فواصل زمانی معینی در طول یکسال صادر و ابلاغ شود. در این یکسال تعاونی یا خود را احیاء می کند و به فعالیت می افتد یا منحل می شود که در این صورت از نظر ما تعیین تکلیف می شود و ما مسئولیت و وظیفه ای در قبال تعاونی منحل شده نداریم.
*نحوه نظارت شما بر فعالیت تعاونی ها به چه صورت است؟
کارشناسان ما بازدیدهای دوره ای از تعاونی ها دارند. بخشی از این بازدیدها از دفاتر مالی شرکت های تعاونی است و حساب های مالی آنها بررسی می شود. تعاونی ها موظف هستند قبل از برگزاری مجمع ترازهای مالی خود را به ما ارائه دهند کارشناسان مالی ما ترازها را قبل از اینکه در مجمع تصویب یا رد شود اعلام وضعیت می کنند. در واقع نظر اداره تعاون باید قبل از مجمع لحاظ شود.
زمانی هم که تعاونی ها با مشکل یا مسئله ای مواجه شوند، حضور کارشناسان ما در برخی از مجامع تعاونی های الزامی است و با حضور در مجمع آنها را هدایت می کنند.
برخی از تعاونی ها که تن به تشکیل مجمع نمی دهند ما خودمان مجمع را برای تعاونی و اعضاء برگزار می کنیم.
علاوه بر این دو مورد، اتاق تعاون هم به عنوان بازوی اجرایی ما در کنار ما به رفع مشکلات تعاونی ها کمک می کند و با برگزاری جلسات مستمر با شرکت های تعاونی مشکل دار در حل مشکلات آنها اقدام می کند. در واقع اتاق داوری که در اتاق تعاون است با صدور رای به بخش تعاون کمک می کند.
*به تخلفاتی که در برخی شرکت های تعاونی انجام می شود چطور رسیدگی می شود؟
ابتدا اعضا شکایات خود را به ما ارائه می دهند. سامانه های شکایتی داریم که شکایت ها از طریق سازمان بازرسی، وزارت کار و یا از طریق استانداری به طور مرتب در این سامانه ها بارگذاری می شود و ما به طور مرتب با توجه به استعلام از شرکت هایی که مورد شکایت قرار گرفتند پاسخ می دهیم و مرتب در سامانه اطلاع رسانی می کنیم.
علاوه بر این در اتاق تعاون اتاق داوری داریم که مرجع رسمی حقوقی هستند و رای صادر می کنند و رای آنها هم در مراجع قضایی قابلیت اجرایی دارد. اینها هم با تعاونی های متخلفی که به نوعی حق و حقوق اعضا را پایمال می کنند، برخورد می کنند.
مورد بعد برگزاری جلسات متعدد با تعاونی های مشکل دار در اداره کل یا شهرستان های استان است. برای بررسی موضوعات مطرحه تعاونی های مربوطه که به نوعی مشکل دارند و مورد شکایت اعضا هستند مرتب جلسه برگزار و تصمیم گیری می شود. برخی تصمیمات ما موجب حل مشکل مربوطه در تعاونی می شود بعضی هم حل نشده و مشمول مروز زمان شده که مجبور می شویم اعضا را به مراجع قضایی و هیات داوری اتاق تعاون هدایت کنیم.
*تعدادی از تعاونی مسکن ها زمین هایی را خریداری کردند اما روند واگذاری زمین و یا ساخت آپارتمان توسط آنها بلاتکلیف مانده، رسیدگی به این موضوع بر عهده چه نهادی است؟
بله متاسفانه در دهه های گذشته این اتفاق افتاده و تعاونی هایی داریم که در دهه ۶۰ زمینی گرفته و هنوز مشکل آن حل نشده است. این تعاونی ها به دلیل کوتاهی یا قصوری که هیات مدیره های قبلی انجام دادند باید در مراجع قضایی پاسخگو باشند. تعاونی مسکنی که زمین را می گیرد و خرد و واگذار می کند، اگر در چارچوب مقررات زمین را خریداری کرده و خرد کردن طبق تکالیف قانونی تعاونی اقدام کرده که زمین را به صورت خام یا ساخت واحد مسکونی تحویل اعضاء می دهد.
*مشکل اصلی این شرکت های تعاونی چیست؟
تعاونی مسکن باید زمینی دارای کاربری مسکونی خریداری کند. تعاونی هایی هستند که زمین های فاقد کاربری مسکونی خریداری کردند به این امید که در آینده کابری تغییر کند در نتیجه اعضاء بلاتکلیف مانده اند. برخی از این زمین ها با هدایت بخش فنی که در اتاق تعاون راه اندازی شده تعیین تکلیف شد و توانستند مشکلات حقوقی و فنی زمین را برطرف کنند. مواردی هم هستند که زمین کشاورزی بوده و به هیچ عنوان قابل تغییر کاربری نیستند که در این موارد هم باید تعاونی زمین را بفروشد و حق اعضاء را پرداخت کند. در این مسیر اتاق تعاون و دفتر فنی تلاش خود را می کنند که در صورت امکان تغییر کاربری انجام شود و شرکت تعاونی از بلاتکلیفی درآمده و به تعهدات خود ادامه دهد.
*آیا آماری از این تعاونی مسکن ها دارید؟
«تعاونی های ۴۲ گانه» ۴۲ شرکت تعاونی که عمدتا" تعاونی های تهران هستند از دهه ۶۰ زمین خریداری کردند. با توجه به اینکه البرز هم در گذشته در حوزه استان تهران بود و این تعاونی ها در دل یک مجموعه زمین را خریداری کردند هنوز هم مشکل آنها حل نشده است. بخشی از این زمین ها در مسیر بزرگراه همت قرار گرفت و توانستند با فروش زمین به وزارت راه و شهرسازی مبالغ پولی به اعضاء برگردانند و بخشی نیز باقیمانده که در شرف تعامل برای واگذاری زمین و پرداخت به اعضا هستند.
«تعاونی های هفت گانه در محدوده فرودگاه پیام هم از این موارد است که در حال تعیین تکلیف است. مقرر است با واگذاری زمین به مجموعه اقتصادی و بخش نمایشگاهی بتوانند زمین را از بلاتکلیفی خارج و در قالب کاربری جدید به اعضا برگردانند. این زمین ها نیز به نیت مسکونی خریداری شد اما تا این لحظه کاربری مسکونی آن محقق نشده اما در اشکال دیگر قابل واگذاری است که بتوانند حقوق اعضا را پرداخت کنند.
*فعالیت این تعاونی های مسکن مستمر و همیشگی است؟
خیر، تعاونی ها بنگاه نیستند و کارشان این نیست که مرتب زمین بگیرند، خرد کنند و به دست اعضاء دهند. عضوی که یک بار از تعاونی منتفع می شود از لیست امتیازات باید خارج شود و نباید آنجا بماند و انتظار واگذاری مجدد داشته باشد و باید عضو جدیدی در تعاونی وارد شود.
ما در نظارت ها بر این مسئله رسیدگی می کنیم و با بررسی لیست اعضاء چنانچه یک بار زمین یا واحد مسکونی گرفته چه عضو عادی وچه عضو هیات مدیره باشد، باید از عضویت خارج شود.
وقتی به این نتیجه برسیم تعاونی کل اعضا را منتفع کرده تعاونی را به سمت انحلال می بریم.
*گاهی اعضاء هیات مدیره یا مدیرعامل باعث ایجاد اختلال یا توقف فعالیت و آسیب اعضا می شود در چنین مواردی تعاون چه طور رسیدگی می کند؟
در چنین شرایطی با برگزاری جلسه بین اعضا و هیات مدیره سعی می کنیم مشکلات را در حیطه کاری خود حل کنیم. اتاق تعاون هم به موازات کار ما برخی از این جلسات و رسیدگی را در اتاق های داوری و غیرداوری برگزار و به نوعی برای رفع مشکلات کمک می کند. اگر چنانچه از این طریق حل نشد اعضا به مراجع قضایی هدایت می شوند تا طرح شکایت کنند.
*در البرز چند درصد از سهم اقتصادی تعاونی ها محقق شده است؟
طبق برنامه پنجم و ششم ۲۵ درصد سهم تعاون در اقتصاد کشور است. آمار جامع و دقیقی نداریم اما طبق برنامه سهم و میانگین کشوری ۵ درصد و در خوشبینانه ترین حالت ۷ درصد سهم اقتصادی تعاون محقق شده است.
*اداره تعاون برای تشویق و هدایت تعاونی ها چه برنامه هایی داشته یا در دستور کار دارد؟
۲۵ درصد «تخفیف مالیاتی» که قانون برای تشکیل شرکت های تعاونی پیش بینی کرده یا «اهرم های حمایتی» مانند بانک توسعه تعاون و صندوق های ضمانت توسعه بخش تعاون کمک می کنند به اینکه افرادی که قرار است در قالب حقوقی کار کنند تعاونی را به سایربخش های تشکل های حقوقی ترجیح دهند.
ضمن اینکه قانون تعاون هم پیش بینی کرده که در برون سپاری دستگاه ها اولویت با بخش تعاون است و هر جا که قرار است دستگاهی کاری را واگذار کند یا در مناقصه ها شرکت کنند، قطعا شرکت های تعاونی در شرایط مساوی نسبت به سایر تشکل ها اولویت دارند.
ما هم دوره و کلاس های آموزشی مجازی و دوره های آموزشی حضوری برگزار می کنیم و موضوعات بخش تعاون را اطلاع رسانی می کنیم.
این ساختار و حمایت هایی که وزارت رفاه و اجتماعی به عنوان پشتوانه تشکل حقوقی دارد طرح های تشویقی برای شرکت های تعاونی است.
تقریبا همه دستگاه ها هم در جریان تشکیلات تعاونی با توجه به مزیت هایی که در بخش تعاونی وجود دارد هستند. و می توان گفت، در هر دستگاهی حداقل یک تعاونی شامل «تعاونی مسکن، مصرف یا اعتبار» داریم. همه اینها مواردی هستند که دستگاه های ما در نظر گرفته و همکاران را به سمت تشکیل تعاونی هدایت می کنند.
در آحاد مردم هم در بخش تولیدی و سایر امور خدماتی با توجه به فرهنگ سازی که در کلاس های آموزشی و از طریق رسانه ها انجام می شود اقدام می کنیم.
*در سالجاری چه تعداد تعاونی راه اندازی و چه مقدار تسهیلات پرداخت شده است؟
سال گذشته تعهد ما حدود ۱۰۳ تعاونی بوده که ما حدود ۱۳۰ شرکت تعاونی را تشکیل دادیم اما امسال به دلیل شرایط اقتصادی و خاص کرونا برنامه های خود را کاهش دادیم چرا که مراجعه کننده های ما نسبت به سال قبل کمتر شده و امسال تعهد ما بالغ بر تشکیل ۵۵ شرکت تعاونی است که نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد کاهش داشته است.
قطعا در روند تشکیل شرکت تعاونی در ۶ ماهه اول سال تعهدات انجام شده و با توجه به اینکه عمده فعالیت ما در ۶ ماهه دوم سال است، پیش بینی بر این است که شرکت های تعاونی تعهد شده تشکیل داده خواهد شد.
در هفت ماهه امسال در قالب تسهیلات تولیدی لوازم بهداشتی برای مبارزه با بیماری کرونا برای تعاونی هایی که خط تولید خود را از پوشاک به سمت تولید ماسک و مواد ضد عفونی تغییر دادند و همچنین تعاونی هایی که از کرونا آسیب دیدند و دیگر تعاونی ها مجموعا حدود ۲۲ میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کردیم.
*در خصوص استفاده از شرکت های دانش بنیان اداره تعاون چه اقداماتی انجاتم داده است؟
تعاونی های دانش بنیان از تعاونی های نسل جدید ماست که مورد حمایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار گرفته و تسهیلات کم بهره در این حوزه در نظر گرفته شده است. در بخش های دیگر تعاونی ها تسهیلات ۱۵ یا ۱۶ درصد پرداخت می شود در این بخش تسهیلات زیر ۱۰ درصد داریم.
بانک توسعه تعاون و صندوق نوآوری که در حوزه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است نیز برای کمک به تعاونی و شرکت های دانش بنیان تسهیلات و نگاه ویژه ای دارند.
در استان یک مرکز نوآوری برای حمایت از این شرکت های دانش بنیان و شناسایی استارت آپ ها راه اندازی کردیم که مجموعه اینها شرکت های دانش بنیان را تشکیل دهند. در واقع هدف از این کار راه اندازی شرکت های تعاونی دانش بنیان است. در ۱۱ استان کشور این مرکز راه اندازی شده و البرز هم یکی از آنهاست.
آیا آماری از تعداد شرکت هایی که وارد این مرکز شدند دارید؟
در همین هفته حداقل ۵ شرکت مراجعه کرده و در شرف تشکیل پرونده هستند پیش بینی می کنیم تا پایان سال حدود ۱۲ شرکت به عنوان خروجی این مرکز فعال شوند.
نظر شما