زنان در چرخه نان؛ کسب و کارهای خرد ناجی سیستان و بلوچستان می شود؟

بازار: بانوان به عنوان نیمی از جمعیت فعال روستاها  سهم مهمی در توسعه و پیشرفت روستاها دارند. آنها دوشادوش مردان به دامپروری و کشاوری می پردازند و علاوه بر تامین مایحتاج روزانه از طریق فروش محصولات خانگی درآمدی نیز عاید خانواده می کنند.

 اما این روزها به دلیل خشکسالی های چندین ساله در سیستان و بلوچستان و کمرنگ شدن دامداری و کشاورزی بانوان روستایی هم با معضل بیکاری روبرو هستند و تعداد بانوان روستایی که به فعالیت های سابق در روستاها مشغول باشند، محدود و انگشت شمار شده است.

در این میان کارشناسان معتقدند، مهمترین راهکار برای پیشرفت جامعه زنان خود اتکایی و خود اشتغالی از طریق احیا مشاغل سابق از جمله دامداری، صنایع دستی و ... و همچنین مشاغل جدید در روستاها است از همین رو حمایت های مالی در قالب تسهیلات اشتغال و کمک به تولید و ایجاد اشتغال از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

 در نگاهی گذرا به زندگی روستاییان در منطقه سیستان در بیست ساله اخیر متوجه می شویم که جامعه روستایی دست خوش تغییر و دگرگونی شده و بسیاری از کارکردهای خود را از دست داده است و روستاییان نیز  همانند شهرنشینان به مصرف کننده تبدیل شده اند و خشکسالی و تکنولوژی زندگی روستایی را که روزگاری کارگاه تولید و درآمد زایی بود را دگرگون ساخته است.

در گفتگو با جمعی از روستاییان متوجه می شویم که خشکسالی های دو دهه اخیر چگونه پرورش دام، تولیدات دامی و محصولات کشاورزی را از چرخه تولید خارج کرده است. 

علی سیاسر یکی از روستاییان منطقه سیستان در گفت و گو با بازار، اظهار می کند: قبل از خشکسالی سیستان تامین گننده گندم کشور بود و در کنار گندم عدس، ماش، گوجه، لوبیا و انواع سبزیجات و صیفی جات در منطقه به مرحله تولید می رسید و روانه بازار مصرف می گردید.

وی می افزاید: دامداری و دامپروری و پرورش طیور هر خانه سیستانی را تبدیل به کارگاه تولید کرده بود و ماست، شیر، تخم مرغ و گوشت مورد نیاز خانواده در محل زندگی روستاییان وجود داشت.

وی تصریح می کند: در این برهه هم زنان و هم مردان در مزرعه و خانه مشغول به کار بودند و بیکاری در روستاها معنا نداشت اما بعد از خشکسالی و از بین رفتن دام ها و عدم امکان کشت محصولات کشاورزی همانند سابق و همچنین میل به تحصیل علم و نپرداختن جوانان به کشاورزی بساط تولید در زندگی روستایی برچیده شده است.

به عبارتی زنان که نیمی از جمعیت روستایی را تشکیل می دهند در این کارگاه های تولیدی محلی و  خانگی دو شادوش مردان کار می کردند اما اکنون آنها نیز بیکار شده اند و شغل خود را از دست داده اند. 

قالی بافی، تولید ماست، شیر و لبنیات، تولید حبوبات، پارچه بافی، نمد بافی از جمله فعالیت های زنان روستایی در دوران طلایی و پرآبی منطقه سیستان بوده است.

فاطمه فاضلی، کارشناس امور زنان در گفت و گو با بازار، می گوید: با توجه به افزایش سریع و گسترده جمعیت، از جمله جمعیت روستایی ایران، و ناتوانی بخش کشاورزی در اشتغال زایی کافی برای نیروی کار حجیم و فزآینده روستایی، توسعة اشتغال غیرکشاورزی در مواجهه با خشکسالی ها  اهمیت بسزایی دارد. یکی از کسب وکارهایی که در سال های اخیر درخصوص زنان روستایی به آن توجه شده، مشاغل خانگی است. امامتاسفانه در کشورهای جهان سوم درصد کمی از زنان روستایی در این زمینه مشغول به کار هستند.

وی می افزاید: اشتغال قادر است با ایجاد توانمندی اقتصادی برای زنان روستایی، سبب ارتقا جایگاه آنان در جامعه نیز شود.

وی ادامه می دهد: یکی از راهکارهای ایجاد اشتغال در روستاها تشکیل صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی است که  می تواند سبب  بهبود وضعیت اقتصادی کشور، کاهش بیکاری، عدالت اجتماعی و کاهش فقر در مناطق روستایی شود.

وی با اشاره به اینکه زنان با تشکیل این صندوق ها می توانند به ایجاد کسب و کار اقدام کنند، بیان می کند: با وجود اینکه صندوق های اعتباری خرد زنان چندین سال است که در استان راه اندازی شده است اما افزایش سرمایه برای صندوق های خرد یک ضرورت است، از سویی دیگر طرح های ویژه اشتغالزایی زنان در بانک ها هم باید به گونه ای پرداخت شود که  شاهد رشد اشتغال دربخش  بانوان باشیم.

این کارشناس در ادامه می گوید: از طرفی،مهارت آموزی هم نخستین گام برای اشتغال زایی است و موجب توسعه ی کسب و کار می شود و در واقع کسب و کار خرد ناجی زنان سیستان وبلوچستان بویژه زنان سرپرست خانوار است.

راه اندازی ۸۸ صندوق اعتباری زنان روستایی در سیستان و بلوچستان

فریبا برنایی بجد، مدیر کل امور بانوان استانداری سیستان و بلوچستان هم می گوید: تاکنون ۸۸ صندوق  اعتباری خرد زنان در روستاهای استان راه اندازی شده است.

وی می افزاید:  اشتغالزایی برای چهل نفر در روستای ارباب، اشتغالزایی برای ۳۰نفر در شهرک پالیز و  اشتغالزایی برای ده نفر در روستای رودبان از جمله طرح های اجرایی توسط صندوق های خرد  اعتباری در روستاهای منطقه سیستان است.

وی با اشاره به اینکه  هم اکنون بیش از ۲۰۰۰نفر عضو در شهرستان‌های استان مشغول فعالیت هستند، تصریح می کند: ایجاد فرصتهای شغلی جدید، توانمندسازی زنان و تقویت اقتصاد محلی و روستایی  از مهمترین دستاوردهای ایجاد صندوق‌های اعتباری خرد زنان روستایی است که سبب  تأمین مالی و توسعه جوامع محلی  می شود.

مدیر کل امور بانوان استانداری سیستان و بلوچستان می گوید: در راستای توانمند سازی زنان روستایی بطور متوسط سالیانه ۱۰ هزار نفر روز آموزش‌های کوتاه مدت و بلند مدت در زمینه های مختلف بخش کشاورزی برنامه‌ ریزی واجرا می‌شود.

وی با اشاره به تدوین سند ارتقا وضعیت زنان می افزاید : مطابق  با این سند وضعیت کسب و کار زنان و عدالت جنسی و راهکارهای توسعه جایگاه  زنان مورد بررسی قرار می گیرد و موضوع اقتصاد، اشتغال، سرمایه گذاری بانوان از جمله اولویت های این سند است.

برنایی تصریح می کند: تاکنون وضعیت عدالت جنسی در حوزه بهداشت، کسب و کار، اشتغال، بیمه روستایی مورد بررسی قرار گرفته است و وضعیت کسب و کار زنان از مهمترین سر فصل های سند ارتقا وضعیت زنان است. 

وی ادامه می دهد: بهبود وضعیت زنان از طریق آموزش، پژوهش، ترویج، راهنمایی با همکاری کارشناسان این حوزه امکانپذیر است، همچنین در تلاش هستیم تا به موجب این سند برنامه ریزی های  مطلوبی در این بخش  انجام شود، این سند پس از تدوین جهت اجرا به دستگاههای مختلف ابلاغ می شود.