بازار؛ گروه ایران: لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ با سقف ۴۸۰ هزار میلیارد تومان در آذر ماه سال ۱۳۹۸ برای بررسی و تصویب به مجلس شورای اسلامی تقدیم شد و در نهایت این لایحه به تصویب مجلس نرسید و فرآیند جدید و شگرفی را طی کرد و به دولت ابلاغ شد.
با توجه به این که حسن روحانی رئیس جمهور در سفر سال گذشته خود به کرمان، نسبت به بودجه سال ۱۳۹۹ دغدغه و نگرانی داشتند و در روزهای اخیر، نسبت به عملکرد بودجه امسال، رضایت نشان داده اند، «بازار» با سیدمحمد حسینی، عضو کمیسیون تلفیق و نماینده تفرش و آشتیان در مجلس دهم گفت و گو کرده است.
مجلس دهم از سال ۱۳۹۵ شروع شد و تا خرداد ۱۳۹۹ فعالیت داشت و در این میان لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ را مورد بررسی قرار داد. در گفت و گو با حسینی ( عضو کمیسیون تلفیق بودجه و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس دهم)، وقایع و تغییرات و تحولات لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ و عملکرد این بودجه را در حال حاضر مورد نقد و کند و کاو قرار دادیم.
*در آبان سال ۱۳۹۶ آقای روحانی رئیس جمهور در سفر به استان کرمان گفتند که ما ۴۵۰ هزار میلیارد تومان بودجه سالیانه داریم و اگر ۱۵۰ هزار میلیارد تومان از طریق مالیات تامین کنیم آن ۳۰۰ هزار میلیارد تومان را از کجا بیاوریم.
چند هفته بعد از آن اظهارات، دولت لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ را با سقف ۴۸۴ هزار میلیارد تومان به مجلس تقدیم کرد و سقف بودجه در مجلس افزایش داده شد. البته بحث های زیادی درباره میزان کسری بودجه امسال هم مطرح شده. با توجه به این که جنابعالی عضو کمیسیون تلفیق بودجه بودید، به نظر شما چرا بودجه سال ۱۳۹۹ فرآیند متفاوتی را طی کرد و بودجه خاصی شد؟
با توجه به قوانین بالادستی، دولت مکلف است لایحه بودجه را که شامل پیش بینی درآمدها و همچنین برآورد هزینه های سالیانه است، با رعایت قوانین تهیه کند و تا ۱۵ آذر ماه هر سال به مجلس شورای اسلامی تقدیم کند.
مجلس هم با توجه شرایطی که دارد باید این لایحه را بررسی کرده و تا پایان سال مصوب کند و برای تایید به شورای نگهبان بفرستد. بعد از تایید شورای نگهبان، مجلس آن را برای اجرا به دولت ارسال می کند. البته در آذر ماه سال ۱۳۹۸، دولت لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ را در زمان مقرر به مجلس تقدیم کرد.
در لایحه بودجه که دولت تقدیم کرد، مبلغ بودجه عمومی حدود ۴۸۰ هزار میلیارد تومان بود یعنی خارج از بودجه شرکت های دولتی. این لایحه در کمیسیون برنامه و بودجه و کمیسیون تلفیق، بررسی شد. چون سال انتخابات بود، انتخابات در اوایل اسفند ۱۳۹۹ برگزار شد و بعد بحث شیوع کرونا پیش آمد.
در نتیجه تشکیل جلسات مجلس، با مشکل مواجه شد و امکان برگزاری جلسات صحن علنی مجلس برای بررسی مصوبه کمیسیون تلفیق فراهم نبود. از آن طرف، به دلیل این که باید بودجه سال ۱۳۹۹ تصویب می شد، در نهایت با تایید مقام معظم رهبری، مصوبه کمیسیون تلفیق به عنوان مصوبه مجلس قلمداد شد و برای اجرا به دولت ارسال شد.
لایحه بودجه سال ۱۳۹۹، در کمیسیون تلفیق دچار تغییراتی شد و سقف بودجه از ۴۸۰ هزار میلیارد تومان به ۵۷۰ هزار میلیارد تومان افزایش داده شد یعنی حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرد. حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان از این ۹۰ هزار میلیارد تومان افزایش، به خاطر شفاف شدن لایحه بودجه بود.
در لایحه ای که دولت برای مجلس ارسال کرده بود، نزدیک به دو میلیارد و ۷۵۰ میلیون دلار برداشت از صندوق توسعه ملی مطرح شده بود که در جمع ارقام بودجه نبود. در کمیسیون تلفیق مجلس، این مبلغ دلاری، به ریال تبدیل شد و در لایحه بودجه به طور شفاف ذکر شد.
لذا اگر شما می بینید که در زمان بررسی لایحه بودجه در مجلس، افزایش ناگهانی حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان را داریم حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان آن، به خاطر همین شفاف سازی بود و مابقی هم در رابطه با مولّد سازی دارایی های دولت و مالیات بود. در کمیسیون تلفیق، اصلاحاتی در حوزه مالیات بر ارزش افزوده ایجاد شد و رقم بودجه به این صورت رشد کرد.
درلایحه بودجه سال ۱۳۹۹، سقف بودجه از ۴۸۰ هزار میلیارد تومان به ۵۷۰ هزار میلیارد تومان افزایش داده شد یعنی حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرد که حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان از ان، به خاطر شفاف شدن لایحه بودجه بود!
*رقم های مختلفی درباره میزان کسری بودجه ارائه شده و در اسفند سال ۱۳۹۸ مرکز پژوهش های مجلس، کسری بودجه سال ۱۳۹۹ را بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرد. از طرف دیگر، آقای پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی، در خرداد ۱۳۹۹ رقم کسری بودجه امسال را ۱۵۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرد.
جنابعالی فکر می کنید نسبت به سقف بودجه ای که تصویب شده چقدر کسری خواهیم داشت؟
امروزه و در سال ۱۳۹۹ و با هدفی که ما بر اساس ۵۷۰ هزار میلیارد تومان قانون بودجه امسال داریم، پیش بینی ما کسری حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان است. علت آن هم، دقیقاً مشخص است. ما یک عدد ۶۰ هزار میلیارد تومانی برای درآمد نفت پیش بینی کردیم. این مبلغ، بر اساس بررسی هایی که الان انجام شده، تحقق پیدا نمی کند و برای ما نیز روشن بود که قابلیت دستیابی به این درآمد وجود ندارد.
نزدیک ۲۰۰ هزار میلیارد تومان هم، مالیات پیش بینی کرده بودیم که تحقق این بخش هم، با توجه به شرایط رکودی که در کشور داشتیم جای اگر و اما داشت. ما چیزی حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان، فروش دارایی پیش بینی کرده بودیم. با توجه به این که دولت در سال ۱۳۹۸، در این زمینه وصولی نداشت، در این مورد نیز ما کسری بودجه را پیش بینی می کنیم.
چیزی که امروز اتفاق افتاده و شاید مردم متضرر شده اند، این است که در لایحه بودجه سال ۱۳۹۹، حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان فروش سهام دولتی را در نظر گرفتیم که بر اساسا گزارش خزانه کشور، بالغ بر ۱۵ هزار میلیارد تومان در شش ماه اول سال ۱۳۹۹ وصولی داشته ایم. این مبلغ از طریق فروش سهام در بورس محقق شده و دولت سعی می کند کسری بودجه خودش را از این محل تامین کند.
در شرایط فعلی پیش بینی ما این است که همان ۲۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه داریم. البته دولت در شش ماهه اول سال ۱۳۹۹ نزدیک ۶۰ هزار میلیارد تومان هم اوراق بدهی فروخته است. اوراق بدهی یعنی انتقال بدهی از امسال به سال های آینده. شرایطی که الان کشور ما دارد، شرایط مناسبی نیست. پیش بینی ما این است که تا پایان سال ۱۳۹۹ با مشکلاتی در حوزه کسری بودجه روبرو خواهیم شد.
در شرایط فعلی پیش بینی ما این است که همان ۲۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه داریم. البته دولت در شش ماهه اول سال ۱۳۹۹ نزدیک ۶۰ هزار میلیارد تومان هم اوراق بدهی فروخته است. اوراق بدهی یعنی انتقال بدهی از امسال به سال های آینده
*چگونه دولت آن ۲.۷ میلیارد دلار را در لابلای لایحه بودجه گنجانده بود ولی رقم آن جزو بودجه حساب نمی شد و سقف بودجه کمتر نشان داده می شد؟
ما هر ساله از صندوق توسعه ملی، برای آبرسانی، آبیاری تحت فشار، بنیه دفاعی و جاهای دیگر، بودجه در نظر می گرفتیم. در چند سال گذشته، این رقم را در سر جمع بودجه نمی آوردیم ولی در سال ۱۳۹۸ کمیسیون تلفیق مجلس تصمیم گرفت که این رقم در سر جمع بودجه قرار بگیرد.
*آقای روحانی در همان سفر سال ۱۳۹۸ به استان کرمان گفته بودند که ما حداکثر می توانیم در سال آینده ۱۵۰ هزار میلیارد تومان مالیات بگیریم ولی وزارت اقتصاد، نظرش روی ۱۴۰ هزار میلیارد تومان است. با این حال، شما در کمیسیون تلفیق مجلس چگونه رقم پیشنهادی ۱۵۰ هزار میلیارد تومان دولت را به ۱۹۰ هزار میلیارد تومان رساندید؟
دولت رقم ۱۵۰ هزار میلیارد تومان را برای مالیات پیش بینی کرده بود و در کمیسیون تلفیق نزدیک ۱۹۰ هزار میلیارد تومان شد. بخشی از این ۴۰ هزار میلیارد تومانی که اضافه شد، مربوط به مالیات بر ارزش افزوده است و قسمتی هم مربوط بر مالیات عایدی بر سرمایه و مالیات برخانه های خالی است که پیش بینی شد.
یک بخش آن هم، از محل مالیات بر واردات در نظر گرفته شد. این ارقام، در کمیسیون تلفیق به جمع مالیات ها و بودجه اضافه شد و اعضای کمیسیون، این عدد را به ۱۹۰ هزار میلیارد تومان افزایش دادند.
*آن ۲ میلیارد دلار را بر حسب چه نرخ دلاری در بودجه آوردید؟
فکر می کنم و اگر اشتباه نکرده باشم آن دو میلیارد و ۷۵۰ میلیون دلار را با نرخ نیمایی که آن موقع ۱۱ هزار تومان بود به طور شفاف در بودجه مشخص کردیم.
*الان نرخ دلار افزایش پیدا کرده است.
بله؛ الان نرخ دلار نیمایی ۲۰ هزار تومان است.
*این افزایش نرخ دلار هم، یک درآمد برای دولت است.
البته ما در بودجه، رقم ریالی آن را نوشتیم و الان درآمد نفت کاهش پیدا کرده است. با توجه به افزایش نرخ دلار، به جای برداشت دو میلیارد و ۷۵۰ میلیون دلار از صندوق، مثلاً ۲ میلیارد دلار برداشت می شود و عدد مشخص شده در بودجه، تامین می شود. این هم یک بحث است و افزایش نرخ دلار، می تواند به کسری بودجه دولت کمک کند.
*بالاخره این ۲ میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برداشت می شود یا نه؟
تا جایی که من اطلاع دارم، در شش ماهه اول سال ۱۳۹۶، دولت یک میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برداشت کرده است.
یک تورم ۴۰ درصدی در کشور اتفاق افتاده و البته تورم کالاهای اساسی بیش از ۱۰۰ درصد است. از یک طرف هم، تعطیلی برخی واحدها به خاطر شیوع ویروس کرونا اتفاق افتاده و این تعطیلی، آثار مستقیم منفی در معیشت مردم و خیلی از مشاغل دارد
*آقای روحانی در جلسه روز دوشنبه ۳۱ شهریور شورای سران قوا گفتند که سرفصل های بودجه به گونه ای تدوین شده که در کنار تامین کالاهای اساسی و مواد اولیه تولید، پروژه های اولویت دار نیز طبق برنامه زمان بندی شده اجرا شود. همچنین گفتند که اقدامات واقع بینانه انجام می شود و اهداف بودجه سال ۱۳۹۹ در زمینه رونق تولید و فقر زدایی تحقق پیدا می کند. کمتر از یک سال از سخنان آقای روحانی در کرمان تا صحبت های اخیر ایشان در جلسه سران قوا می گذرد. در این مدت چه اتفاق خاصی افتاده که آقای روحانی در آبان سال گذشته می گفت ۳۰۰ هزار میلیارد تومان را از کجا تامین کنیم و الان از عملکرد و اجرای بودجه راضی هستند؟
در مورد تامین کالاهای اساسی باید گفت که این موضوع در تبصره ۱۴ بودجه مطرح شده و نزدیک ۲۵۸ هزار میلیارد از منابع فروش بنزین، گازوئیل و گاز بهره برداری می کنیم وگرنه با کمبود مواجه هستیم. البته آقای روحانی، همیشه این طور به ملت مژده می دهد و مشکل ما فقط این یک موضوع نیست. برای پروژه های اولویت دار نیز، تا الان ۶۰ هزار میلیارد تومان اسناد فروخته ایم یعنی آینده فروشی کرده و به پروژه های اولویت دار یا طرح های عمرانی ابلاغ کرده ایم.
در رابطه با بحث فقر زدایی هم باید بگویم، منابعی که در تبصره ۱۴ بودجه و در بخش در هدفمند سازی یارانه ها آمده، پرداخت شده. پرداخت یارانه نقدی اتفاق می افتد ولی به خاطر افزایش قیمت ها در بازار و گرانی ها، مشکلات معیشتی برای مردم ایجاد شده و آقای روحانی، این مشکلات را کمتر می بیند و فکر می کند با یارانه نقدی که به هر فرد داده می شود مشکلی وجود ندارد.
در صورتی که یک تورم ۴۰ درصدی در کشور اتفاق افتاده و البته تورم کالاهای اساسی بیش از ۱۰۰ درصد است. از یک طرف هم، تعطیلی برخی واحدها به خاطر شیوع ویروس کرونا اتفاق افتاده و این تعطیلی، آثار مستقیم منفی در معیشت مردم و خیلی از مشاغل دارد. متاسفانه این مشکلات را به آقای روحانی گزارش نمی دهند یا این که آقای روحانی، هنوز یاد نگرفته است چگونه اظهار نظر کند.
*با وقوع این تورم و افزایش هزینه های دولت، سقف بودجه افزایش پیدا خواهد کرد؟
آثار این تورم و گرانی ها به مردم برمی گردد. برای مثال، تا الان برای واردات گوشت ارز ۴۲۰۰ تومانی تخصیص می دادیم و الان تخصیص نمی دهیم. برای کره هم این نوع ارزش تخصیص داده می شد ولی الان تخصیص نمی دهیم. همچنین برای واردات نهاده های دامی این نوع ارز را می دادیم و الان نمی دهیم.
وقتی چنین ارزی تخصیص پیدا نمی کند آثارش دقیقاً به قیمت تمام شده تولید برمی گردد و از ان طرف هم رکود و گرانی را به بار می آورد.
دولت در سال ۱۳۹۸ هم از منابع صندوق توسعه ملی استفاده کرد. احتمالاً دولت عدد ۵۷۰ هزار میلیارد تومان بودجه سال ۱۳۹۹ را تا حد ۴۳۰ هزار میلیارد تومان کاهش می دهد و بعد بودجه را با درآمدهایی که امکان وصول آن برای دولت وجود دارد، بالانس می کند
*آقای نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، در جلسه اخیر سران قوا گزارشی درباره مصارف و هزینه های دولت ارائه کرده اند. در عین حال اعلام شده که در این جلسه، تصمیماتی برای تحقق منابع درآمدی بودجه با رعایت صرفه جویی های لازم اتخاذ شد. به نظر شما، آیا ممکن است صرفه جویی انجام شود و منابع بودجه بتواند در نهایت محقق شود؟
دولت، همیشه در زمان کسری بودجه، سه کار انجام می دهد یعنی یک مکانیسم عادی است. یک کار این است که دولت، مثلا ۵۰ درصد بودجه عمرانی را کاهش می دهد. یک کار دیگر این است که یک مقدار از بودجه جاری کم می کند و مثلا ۱۰ درصد آن را کاهش می دهد. یک مقدار هم از ردیف های متفرقه بودجه کم می کند.
دولت، با این کارها جمعاً یک مقدار هزینه ها را کاهش می دهد و از آن طرف با توجه با کسری منابع، برخی منابع جدید را با دست درازی به صندوق توسعه ملی، تامین می کند. دولت در سال ۱۳۹۸ هم از منابع صندوق توسعه ملی استفاده کرد. احتمالاً دولت عدد ۵۷۰ هزار میلیارد تومان بودجه سال ۱۳۹۹ را تا حد ۴۳۰ هزار میلیارد تومان کاهش می دهد و بعد بودجه را با درآمدهایی که امکان وصول آن برای دولت وجود دارد، تراز می کند.
*آیا رقم های مشخص و دقیقی در مورد هزینه جاری و هزینه عمرانی دولت برای سال ۱۳۹۹ وجود دارد و چند درصد از منابع به هر کدام تعلق می گیرد؟
هم رقم پیش بینی آنها وجود دارد و هم عملکرد بودجه در سال های گذشته.
*در سال ۱۳۹۹ چقدر برای هزینه های جاری و عمرانی در نظر گرفتید؟
برای سال ۱۳۹۹ جمع هزینه های جاری و عمرانی ۵۷۰ هزار میلیارد تومان است. از این مبلغ، در حد ۷۰ هزار میلیارد تومان برای بودجه عمرانی در نظر گرفتیم و نزدیک ۶۰ هزار میلیارد تومان تملک دارایی های مالی است. مابقی آن هزینه های جاری است که ۴۴۰ هزار میلیارد تومان می شود.
*اگر فرضاً کل ۵۷۰ هزار میلیارد تومان محقق شود و ۷۰ هزار میلیارد تومان به پروژه های عمرانی تزریق شود، در مجموع ۱۲ درصد از بودجه به پروژه های عمرانی تعلق می گیرد.
بله. چیزی که من خبر دارم این است که از آن ۷۰ هزار میلیارد تومان بودجه عمرانی، نزدیک ۳۰ هزار میلیارد تومان تا حالا پرداخت شده.
*به نظرتان برای کشور شایسته است که نزدیک ۹۰ درصد بودجه به بودجه جاری اختصاص پیدا کند؟
خیر ولی چاره دیگری نداریم. اکثر هزینه جاری هم، حقوق و مزایای کارمندان دولت است.
دولت، همیشه در زمان کسری بودجه، سه کار انجام می دهد یعنی یک مکانیسم عادی است. یک کار این است که دولت، مثلا ۵۰ درصد بودجه عمرانی را کاهش می دهد
*این که می گویید دولت برای پایین آوردن میزان کسری بودجه، می تواند هزینه جاری را به میزان ۱۰ درصد کم کند یا هزینه های متفرقه را کاهش بدهد، شامل چه بخش های می شوند؟
ما برخی اعتبارات متفرقه برای کارهای خاص داریم و می گوییم در مقابل وصول فلان درآمد، باید فلان هزینه انجام شود. اعتبارات متفرقه، بیش تر در حوزه های فرهنگی هستند و در جاهایی هم کارکرد آموزشی دارند. همه این اعتبارات را حذف می کنند یا بودجه را به آنها تخصیص نمی دهند یعنی با مکانیسم تخصیص، آن را کنترل می کند.
*در آمدهای مالیاتی را برای بودجه سال ۱۳۹۹ در حد ۱۹۰ هزار میلیارد تومان تصویب کرده اید. با وضعیتی که کرونا در کشور ایجاد کرده و تعطیلی برخی واحدهای تجاری اتفاق افتاده است، آیا ممکن است این مقدار تحقق پیدا کند؟
این مقدار مالیات محقق نمی شود. دولت، پیش بینی کرده که اگر خیلی زیاد بتواند وصول کند ۷۰ درصد است.
*در سال ۱۳۹۸ دولت، از طریق جلسه سران قوا و بدون مجوز گرفتن از مجلس، سقف بودجه را کاهش داد. در نهایت و با توجه به کسری بودجه امسال، فکر می کنید بودجه سال ۱۳۹۹ چه وضعیتی پیدا می کند و آیا مانند سال گذشته، دولت این موضوع را به جلسه سران قوا می برد و سقف بودجه را کم می کند یا نه؟
احتمال انجام این کار زیاد است.
*اگر سقف بودجه کاهش پیدا کند چه تبعاتی دارد؟
طرح های عمرانی کشور، کلاً تعطیل می شوند. در حوزه هزینه های جاری هم، عمدتاً حقوق و مزایای کارمندان دولت پرداخت می شود.
نظر شما