آرش میرزاپور؛ بازار: بافت فرش در اردبیل سابقه طولانی دارد و در این میان ظرافت، تنوع در نقش و رنگ و زیبایی‌های برآمده از شرایط محیطی و اقلیمی، هر نظاره‌گری را مات و مبهوت خلاقیت به کار گرفته‌شده در این فرش‌ها می‌کند.
صنعتی پرسود و منفعت که علی رغم سبقه طولانی در اردبیل هنوز نتوانسته جایگاه واقعی خود را در بازارهای ملی و بین‌المللی پیدا کند.
البته باید اذعان کرد که در طول سال‌های گذشته اقدامات و برنامه‌ریزی‌های مناسبی برای اعتلای جایگاه صنعت فرش دستباف در اردبیل انجام‌شده و بی‌شک باید برای روزهای خوش فعالان صنعت فرش در آینده ای نزدیک، امیدوار بود.
در همین خصوص خبرنگار بازار گفتگویی داشته با مالک اژدر حسنی رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف اردبیل که معتقد است سال ۱۴۰۰ سال شکوفایی صنعت فرش در اردبیل خواهد بود.
گفتگوی خبرنگار بازار با رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف اردبیل در ذیل آمده است.
*وضعیت صنعت فرش دستباف در استان اردبیل چگونه است؟
در حوزه فرش، ۵۵ هزار نفر در رسته‌های مختلف بافندگی و رنگرزی و دیگر رسته‌ها در استان اردبیل فعالیت دارند.
متأسفانه با توجه به عدم تحقق شعارها و وعده‌های حمایتی دولت از فرش‌بافان، ازجمله در بحث بیمه و ارائه خدمات بانکی، ازنظر کمیت و متراژ، تولید فرش در اردبیل با افت همراه بوده است. اما به لحاظ کیفیت، تولیدات شرایط فوق‌العاده‌ای را دارد.
در حال حاضر در استان اردبیل با توجه به تنوع طرح و رنگ، فرش‌های تمام ابریشمی با رج شمار ۷۰ _ ۸۰ که صادراتی هستند و نیز فرش‌های گل‌ابریشم که از نقشه‌های تبریز است، تولید می‌شود.
همچنین فرش‌هایی با رج ۳۰_۴۰ نیز به‌عنوان زیرانداز و یا تابلو فرش باکیفیت بالا، توسط فرش‌بافان اردبیلی تولید می‌شود.
*استان اردبیل به لحاظ تولید فرش دستباف در کشور چه جایگاهی دارد؟
میزان تولید فرش دستباف در اردبیل متغیر است. در حال حاضر در حدود ۹۰ الی ۱۲۵ هزار مترمربع فرش در طول سال در اردبیل تولید می‌شود.
با توجه به اینکه میزان درآمد روزانه قشر فعال در تولید فرش بسیار پایین‌تر از مشاغل دیگر است، میزان کمی تولیدات نسب به سال‌های گذشته کاهش محسوسی داشته است.
*صادرات فرش دستباف اردبیل در چه شرایطی است؟ مقصد این فرش‌ها بیشتر کدام کشورها هستند؟
با توجه به ارزیابی معاونت توسعه تجارت خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت در سال ۹۱_۹۲، استان اردبیل در رتبه هفتم کشوری قرار داشت.
از سال مذکور به بعد، فرش اردبیل به کشورهای مختلف صادر می‌شود اما نه بانام فرش اردبیل. چراکه اکثر فرش‌های تولیدی در استانها، به نام تٌجاری که فرش را خریداری می‌کنند، صادر می‌شود.
فرش اردبیل به کشورهای مختلف عربی همچون لبنان و عمان صادر می‌شود. این فرش ها در کشور ایتالیا نیز خواهان زیادی دارد. با توجه به اینکه تعدادی از تُجار اردبیلی در ایتالیا فعالیت دارند، این کشور مقصد خوبی برای عرضه فرش‌های تولیدی استان است.
البته قرار است در این کشور اتحادیه فرش نیز توسط این افراد تشکیل شود، که قطعاً برای فرش اردبیل بازار بسیار خوبی خواهد بود.
*صادرات فرش دستباف چرا به نام خود اردبیل انجام نمی‌شود؟
فرش تولیدی تولیدکنندگان اردبیلی و البته سایر استانها، توسط تجار خریداری می‌شود و این تجار به نام خود این فرش‌ها را صادر می‌کنند.
البته در این خصوص برنامه‌ریزی‌هایی انجام داده‌ایم که امیدواریم فرش‌های تولیدی به نام خود استان اردبیل صادر و به فروش برسد.
*چه تعداد فرش‌باف در استان اردبیل از مزایای بیمه بهره‌مند هستند؟
در دهه ۸۰ که بیمه قالیبافان و صنایع‌دستی شناسه دار، شروع شد، متأسفانه علی‌رغم اطلاع‌رسانی، استقبال از این طرح بسیار کم بود.
تقریباً ۱۵ هزار نفر از فعالان این صنعت را بیمه کردیم. در این مقطع با توجه به اینکه حساسیت و محدودیت خاصی برای بیمه شدن نبود شرایط بسیار مناسب بود. اما به‌مرورزمان و با توجه به محدودیت‌های ایجادشده و نیز به جهت ناتوانی برخی فعالان برای پرداخت حق بیمه، تعداد بیمه‌شدگان در استان اردبیل به زیر ۷ هزار ۵۰۰ نفر رسیده است.
با توجه به اینکه فرش‌بافان سه ماه مهلت پرداخت حق بیمه دارند، در صورت عدم پرداخت در مهلت مقرر، بیمه شخص حذف می‌شود و دوباره بیمه شدن فرد، پروسه طولانی دارد.
البته طی جلساتی که با نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی داشته‌ایم تلاش بر این است تا سهمیه جدیدی برای استان اردبیل در نظر گرفته شود.
آقای علی نیکزاد نائب رئیس مجلس شورای اسلامی نیز برای پیگیری مشکلات بیمه‌ای فرش‌بافان قول مساعد داده‌اند.
یکی از موضوعات مطروحه این بود که افرادی که بتوانند زمینه اشتغال ۲۰ نفر فرش‌باف را فراهم کنند؛ لیست جداگانه برای بیمه یارانه‌ای داشته باشند.
در کنار آن بیمه روستایی و عشایری راداریم که اعضای آن با دوسوم حقوق بازنشسته می‌شوند که در شرایط فعلی جایگزین نسبتاً خوبی برای بیمه فرش‌بافان است.
*آیا محدودیت و سهمیه‌بندی خاصی برای بیمه‌شدگان در اردبیل وجود دارد؟
با توجه به اینکه دولت نتوانست اعتبار موردنیاز برای بیمه قالیبافان را تأمین کند؛ مصوبه‌ای از مجلس برای کاهش ۵۰ درصدی بیمه‌شدگان گرفت که علی‌رغم اعتراض صنف، اما درنهایت این قانون اجرایی شد.
البته این محدودیت‌ها نه‌تنها برای اردبیل بلکه در کل کشور اعمال‌شده است.
*یکی از دغدغه‌های اصلی فرش‌بافان، بحث حمایتی است. عدم‌حمایت از فعالان این حِرَف باعث شده تا نقش دلالان در بحث فروش محصولات بیشتر شود. چه اقداماتی در این خصوص انجام‌شده است؟
باید قبول داشته باشیم که وجود واسطه در هر فعالیت و کاری تسهیل‌کننده برخی امور است؛ هرچند به اذعان بسیاری وجود دلال و واسطه در صنعت فرش بیشتر به چشم می‌آید.
یکی از عوامل اصلی در به وجود آمدن چنین شرایطی، حمایت نشدن فعالان صنعت فرش به لحاظ مادی و معنوی است.
البته در روزهای گذشته جلسه‌ای با نمایندگان موسسه خیریه وفاق سبز علوی، کمیته امداد، صندوق کارآفرینی امید و اتحادیه فرش برگزار شد که قطعاً نتایج خوبی به همراه خواهد داشت.
در این نشست تفاهم‌نامه‌ای منعقد شد تا موسسه وفاق سبز علوی در راستای حمایت از فعالان صنایع‌دستی، به‌صورت نامحدود تسهیلاتی در قالب طرح محرومیت‌زدایی در اختیار فعالان مشاغل خانگی قرار دهد که این مسئله می‌تواند نقش پررنگی در کوتاه کردن دست دلالان داشته باشد.
مبلغ تسهیلات اعطایی بین ۱۵ تا ۳۰ میلیون تومان خواهد بود. البته کسانی که به‌عنوان پشتیبان طرحی ارائه دهند و به‌صورت متمرکز یا غیرمتمرکز در روستاها و حاشیه شهرها، اقدام به راه‌اندازی کارگاه کنند، می‌توانند از ۳۰۰ میلیون‌تا یک میلیارد تومان نیز تسهیلات دریافت کنند.
*دلیل کاهش سرمایه‌گذاری در صنعت فرش اردبیل چیست؟
ببینید سرمایه‌گذار در اردبیل وجود دارد اما متأسفانه مشاوره خوبی به آن‌ها داده نمی‌شود. عدم مشاوره درست باعث متضرر شدن سرمایه‌گذار می‌شود.
ما بارها اعلام کردیم که هرکس تمایل به سرمایه‌گذاری در صنعت فرش دارد حتماً از طریق اتحادیه اقدام کند.
البته اقدامات خوبی در جهت جذب سرمایه‌گذار در استان انجام‌شده است. در همین راستا شرکت امداد آفرین زیر نظر کمیته امداد حمایت‌های خوبی از فرش‌بافان داشته است.
با اقدامات انجام‌شده بدون شک باید سال ۱۴۰۰ را سال شکوفایی فرش اردبیل بدانیم.
*حمایت دولت از فرش‌بافان به چه نحوی است؟
متأسفانه موازی کاری در کار دولت زیاد است. وزارت صمت، اتحادیه‌های فرش‌بافی، اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی و...، نهادهایی هستند که هرکدام در حیطه خود در صنعت فرش تأثیرگذار است. فعالیت جزیره‌ای در این خصوص قطعاً نتیجه‌بخش نخواهد بود.
در حال حاضر اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی تسهیلاتی به تعاونی‌هایی که در حوزه فرش فعالیت دارند می‌دهند که خروجی آن‌ها صفر است.
این نهاد و دستگاه‌های اجرایی دیگر مرتبط لازم است در ارائه تسهیلات، استعلامی از اتحادیه داشته باشد.
در حال حاضر در استان اردبیل، ۷ هزار نفر تک‌باف خانگی در نوبت دریافت تسهیلات هستند.
البته ما در راستای حمایت از فعالان صنف، بازارچه‌ای برای فروش و عرضه فرش‌های دستباف راه‌اندازی کردیم تا فرش‌بافان دغدغه فروش محصول را نداشته باشند.
در این بازارچه، تلاش کردیم تا بهترین مواد اولیه در اختیار فرش‌بافان قرار بگیرد. این بازارچه دائمی است.
البته باید اذعان کرد اگر حمایت‌های سپاه استان، به‌ویژه سازمان بسیج سازندگی سپاه، نبود شاید بسیاری از فعالان این صنعت کار خود را رها می‌کردند.
*در سال‌های گذشته راه‌اندازی شهرک تخصصی فرش مطرح بود در این خصوص چه اقداماتی انجام‌شده است؟
ایجاد شهرک تخصصی نیاز استان است. ما از سال‌های گذشته درخواست ایجاد شهرک تخصصی فرش را داشته‌ایم. حتی زمین موردنیاز هم وجود دارد اما نیازمند حمایت جدی مسئولان است.
البته در نشستی که با آقای نیکزاد داشتیم، قولی مبنی بر در اختیار گذاشتن زمین برای راه‌اندازی شهرک تخصصی صنایع دست داده‌شده است که امیدوارم محقق شود.
*صحبت‌های پایانی؟
در طول سال‌های گذشته علی‌رغم برخی مشکلات و محدودیت‌ها، اقدامات مناسبی در جهت رونق بخشی به صنعت فرش در اردبیل انجام‌شده است.
قطعاً تلاش ما بیش از این نیز خواهد بود. البته انتظار داریم دولتمردان، مسئولان استانی و البته خود فرش‌بافان نیز در رونق این صنعت همکاری لازم را داشته باشند.
قطعاً تولید محصول بی‌کیفیت به نام استان ضربه می‌زند؛ انتظار داریم تولیدکنندگان برای تولید محصول از مواد اولیه باکیفیت استفاده کنند.
نظر شما