ناهید عنصری؛ بازار: مشکلات معیشتی و گله‌ها بابت گرانی کالاهای اساسی مشکلات را به دامداری و کشاورزی نیز کشانده است اکنون در شرایطی هستیم که از سویی تحریم‌ها و افزایش قیمت ارز و از دیگر سو، خرید نهاده‌های دامی با قیمت آزاد، گرانی ماشین‌آلات کشاورزی و افزایش قیمت سموم و کودهای کشاورزی امان کشاوران و دامداران یزدی را بریده است.
این مشکل تنها مربوط به دامدار و کشاورز یزدی برای تأمین نهاده‌هایشان نیست، بلکه مربوط به تک تک آحاد جامعه است که باید از این پس، با قیمتی گران‌تر محصولات دامی و کشاورزی را در سبد خانوار خود جای دهند.
مگر اینکه مسئولان چاره‌ای بیندیشند و با اختصاص ارز رایگان و یا یارانه، مرهمی بر زخم‌های فعلی مردم و قشر دامدار و کشاورز بگذارند و البته تصمیماتی اتخاذ کنند که نقش دلالان بیش از اندازه واقعی خود فراتر نرود و قشر زحمتکش جامعه نیز بتواند نهاده‌های بخور و نمیری مطابق با دسترنج‌هایش به دست آورند.
برای بررسی بخش زراعت و دامداری استان یزد با سید جمال سجادی‌پور، رئیس سازمان جهاد کشاورزی این استان به گفتگو نشستیم.
* عملکرد یزد در بخش زراعت را چگونه می‌بینید؟
باید در نظر داشت که در استان یزد امکان توسعه کشت افقی وجود ندارد و نمی‌توان سطح زیر کشت را اضافه کرد. بنابراین استان باید سیاست اصلاح الگوی کشت در پیش گیرد؛ به این طریق که محصولاتی را که دارای مزیت اقتصادی بالاتری هستند در ترکیب کشت استان قرار داد و کشت محصولات کم‌آبخواه با محصولات پرآبخواه جایگزین شود.
البته هر دو رویکرد در سیاست‌های استان قرار گرفته است؛ هفت هزار هکتار از سطوح محصولات پرآبخواه در قالب اصلاح الگوی کشت با محصولات کم آبخواه جایگزین شده است و اکنون در حوزه تولیدات زراعی حدود ۴۰ درصد افزایش تولید اتفاق افتاده است.
* ضعف استان در حوزه کشاورزی چیست؟
مهمترین ضعف استان محدودیت اقلیم است. میزان بارندگی در استان کم است و ۸۴ درصد منابع آب بخش کشاورزی شور است و متأسفانه آبی که در سایر بخش‌ها اعم از صنعت قابل استفاده نیست در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد.
* با توجه به قرارگیری دولت در آخرین سال فعالیت خود، می‌توان به بهبود کشاورزی امیدوار بود؟
استان یزد علی‌رغم اینکه در حوزه کشاورزی، از لحاظ سطح زیر کشت و زراعت در رتبه آخر کشوری قرار دارد، به لحاظ باغبانی رتبه ۱۳ کشور را دارد. در واقع با وجود محدودیت‌هایی که در بخش کشاورزی وجود دارد، استان حرفی برای گفتن دارد؛ به عبارتی استان یزد واقعیت‌های مربوط به کم‌آبی و عدم امکان گسترش سطح زیر کشت را پذیرفته و به همین دلیل بر روی کشت‌های متراکم مثل کشت گلخانه‌ای متمرکز شده است.
تا سال آینده ۱۵۰ هکتار توسعه کشت‌های گلخانه‌ای در دستورکار قرار دارد و همچنین کشاورزی استان بیشتر به سمت کشت‌های نشایی هدایت شده که سبب صرفه‌جویی به میزان ۱۵ تا ۲۰ درصد در منابع آبی و انرژی استان است. در حال حاضر نیز ۱۰۰ میلیون نشا در استان تولید می‌شود.
* می‌توان امیدی به افزایش محصولات با توجه به عدم اختصاص ارز در بخش زراعی داشت؟
تغییر نرخ ارز مسلمأ در بخش تولید اثرگذار است و توان خرید تولیدکننده را کاهش می‌دهد؛ بنابراین دولت باید راهکارهایی برای حمایت از تولیدکنندگان در نظر بگیرد، اما زمانی که یارانه بذر حذف شد نسبت به زمانی که سهمیه تعلق می‌گرفت وضعیت بهتری به وجود آمد و به نظر می‌رسد این وضعیت، دورنمای بهتری ایجاد می‌کند؛ زیرا تولید و صادرات آزادتر شده و در صورت حمایت دولت، وضعیت تولیدکنندگان بهتر خواهد شد و چون تولیدکننده ارز ترجیحی دریافت نکرده محدودیتی ندارد.
* پتانسیل‌ها و نقاط ضعف حوزه دامی کجاست؟
در حوزه دامی مسئله‌ای که هم نقطه قوتی برای استان محسوب شده و هم مشکلاتی را به وجود آورده این است که هر چند در استان یزد، دو برابر سرانه مصرف، تولید صورت می‌گیرد و استان در خصوص تولید اقلام اساسی به طور مستقیم خودکفا است، اما در حوزه نهاده‌ها دچار وابستگی است.
* با توجه به وابسته بودن استان به نهاده‌های دامی، می‌توان به توسعه صنعت دامداری در استان امیدوار بود؟
در حال حاضر در حوزه دامپروی از آب مجازی استفاده می‌شود زیرا استان نمی‌خواهد بر منابع آبی فشار وارد کند و از این دید فعالیت دامپروری استان مثبت است. ما ذرت را وارد استان می‌کنیم و صنعت دامپروری را شکل می‌دهیم. به این ترتیب در ازای هر کیلو ذرت هزار و ۴۰۰ تا هزار و ۵۰۰ لیتر در مصرف آب صرفه‌جویی می‌شود.
استان در حوزه نهاده‌های دامی وابستگی دارد اما وقتی یک میلیون نهاده وارد می‌شود، حدود یک میلیارد مترمکعب آب مجازی وارد استان می‌شود. گذشته از این، یزد جزو استان‌های پیشتاز در زمینه داشتن دام‌های سبک و پر تولید است که نرخ تولیدمثل این دام‌ها در حدود ۱۸۰ تا ۲۲۰ درصد است؛ در حالی‌که نرخ تولیدمثل دام‌های معمولی ۷۰ درصد است. این دام‌ها هشت ماه یکبار زایمان داشته و چندقلو زا هستند و ضریب افزایش بالاتری نیز دارند و این تغییر رویکرد نوید تحولات خوبی را در استان می‌دهد.
در حوزه دامپروری، دولت در بخش نهاده‌ها علی‌رغم تحریم‌هایی که وجود داشته، ارز یارانه‌ای در نظر گرفته است. هنوز درباره حذف یارانه نهاده‌های دامی تصمیم قطعی گرفته نشده است.
* در صورتی که یارانه نهاده‌های دامی قطع شود چه تمهیداتی برای حمایت از دامداران اندیشیده شده است؟
تصمیم نهایی در این حوزه بر عهده مجلس است و نیز این موضوع که تصویب لایحه بودجه به چه صورت انجام شود. کشور ما از یک طرف تولیدکننده و از طرف دیگر مصرف‌کننده است و این ویژگی، روی قیمت محصولات نهایی تولیدی اثر می‌گذارد و تصمیم‌گیری در مورد اقلام اساسی تولید را دشوار می‌کند.
در صورتی که تصمیم به قطع یارانه نهاده‌های دامی گرفته شود باید حتمأ از تولیدکننده حمایت شود. در آن شرایط، دو راهکار را می‌توان در نظر گرفت: اول اینکه اعطای یارانه در حلقه آخر زنجیره انجام شود و تولیدکننده در قبال تولیدات دامی که تحویل می‌دهد یارانه را با نرخ‌های مصوب دریافت کند و دوم اینکه یارانه در مورد خرید اقلام اساسی به مصرف کننده تعلق گیرد.
* در شرایط فعلی، جهاد کشاورزی چه تسهیلاتی برای دامداران و کشاورزان در نظر گرفته است؟
افرادی که تمایل به فعالیت در بخش کشاورزی دارند می‌توانند در سامانه سیتا به منظور درخواست سرمایه ثبت‌نام کنند. پرداخت تسهیلات نیز به دو شکل انجام خواهد گرفت. بخشی از تسهیلات تحت عنوان بند الف تبصره ۱۸ بوده که از یارانه بیشتری برخوردار است و بخش دیگری از تسهیلات نیز تحت عنوان تسهیلات تلفیقی پرداخت می‌شود.
تسهیلات تلفیقی از منابع صندوق توسعه ملی و منابع داخلی بانک‌ها بوده و با شرایطی مناسب در اختیار تولیدکنندگان در حوزه گلخانه‌ها، دامپروری و صنایع تبدیلی قرار می‌گیرد. همچنین تسهیلات جداگانه‌ای در زمینه مکانیزاسیون در نظر گرفته شده است که برای قرار گرفتن در اختیار واحدهایی که به بهره‌برداری رسیده و هدف توسعه و رونق تولید دارند، محدودیت ندارد.
* به طورکلی، چه محصولاتی در استان یزد مازاد بر مصرف، تولید می‌شوند؟
استان یزد در حوزه تولید گوشت مرغ، تخم‌مرغ و شیر مازاد بر مصرف داشته و می‌تواند این محصولات را به خارج از کشور صادر کند اما چون استان‌های دیگر در زمینه تولید این اقلام کسری تولید دارند، صادرات این محصولات بیشتر به آن استانها صورت می‌گیرد و در یزد دو برابر سرانه مصرف، تولید صورت می‌گیرد.
* بیشترین محصولات صادراتی سال گذشته چه بوده است؟
محصول پسته با ۶۵ درصد صادرات، محصولات گلخانه‌ای با ۶۰ درصد صادرات، محصول انار با ۳۰ درصد و زعفران با ۲۵ درصد به ترتیب بیشترین میزان صادرات را به خود اختصاص داده‌اند.
محصولی مانند انار بیشتر به سایر استانها صادر می‌شود اما صادرات پسته و محصولات گلخانه‌ای به خارج از کشور نیز می‌باشد. صادرات پسته بیشتر به کشورهای عضو اتحادیه اروپا و آسیای میانه، روسیه و ترکیه انجام می‌شده و محصولات گلخانه‌ای به روسیه و در سال‌های اخیر به قطر و عراق نیز صادر شده است.
نظر شما