بازار؛ گروه انرژی: در جریان هفته دولت بود که رئیس دولت از طرح برق امید خبر داد و آن را تحقق وعده ۴۲ ساله انقلاب خواند. طرحی که بر اساس آن برق مصرفی ۳۰ درصد از جمعیت ۸۳ میلیون نفری ایران از امسال رایگان خواهد شد. بر اساس آنچه مصطفی رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق ایران اعلام کرده ۳۶ میلیون مشترک برق در کشور وجود دارد که نزدیک به ۳۰ میلیون از آنها مشترک خانگی هستند. آنگونه که آمارهای اعلامی از طرف توانیر نشان می‌دهد ۸.۵ میلیون مشترک خانگی در گروه کم مصرف‌ها و ۴.۵ میلیون نیز جزو مشترکان پرمصرف قرار دارند و الباقی مشترکانی هستند که در گروه خوش مصرف‌ها تقسیم‌بندی می‌شوند.
در حالی مسئولان وزارت نیرو از توزیع برق رایگان بین ۳۰ میلیون نفر از مردم کشور سخن می‌گوید، که طبق گفته محمد پارسا رئیس فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته، این وزارتخانه حدود ۲۵ هزار میلیارد تومان به پیمانکاران صنعت برق بدهکار است. بدهی که خود مردان ساختمان نیایش دلیل آن را غیر واقعی بودن قیمت برق می‌دانستند. این فعالان صنعت برق می‌گوید: اگر دولت در نظر دارد که برق مجانی بین دهک‌های درآمدی پایین و البته کم مصرف‌ها توزیع کند از آن طرف باید قیمت برق سایر مشترکان را بر مبنای قیمت واقعی دریافت کند در غیر این صورت شاهد افزایش حجم بدهی‌های وزارت نیرو و البته زمین گیر شدن صنعت برق در کشور خواهیم بود. به گفته حمیدرضا صالحی نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران میزان سرمایه گذاری در صنعت برق طی سال‌های گذشته به شدت کاهش یافته است.
البته مصطفی رجبی مشهدی، معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی توانیر و سخنگوی صنعت برق همچنان معتقد است که این طرح موجب کاهش مصرف برق می‌شود و حتی این طرح فرصت مناسبی برای همه مشترکان ایجاد می‌کند که مصرفشان را کم کنند و از تخفیف ۱۰۰ درصدی بهای برق برخوردار شوند.
اگر دولت در نظر دارد که برق مجانی بین دهک‌های درآمدی پایین و البته کم مصرف‌ها توزیع کند از آن طرف باید قیمت برق سایر مشترکان را بر مبنای قیمت واقعی دریافت کند در غیر این صورت شاهد افزایش حجم بدهی‌های وزارت نیرو و البته زمین گیر شدن صنعت برق در کشور خواهیم بود
نا امیدی فعالان صنعت برق از امید
طرح امید اگرچه ۵ میلیون و ۹۰۰ هزار مشترک برق را خرسند و خوشحال کرده؛ اما بسیاری از فعالان این صنعت را با دغدغه افزایش مشکلات برقی وزارت نیرو مواجه کرده است. دغدغه‌ای که از ترس افزایش بار تعهدات مالی معوق این وزارتخانه به پیمانکاران و افت سرمایه گذاری در این صنعت ناشی می‌شود.
حمیدرضا صالحی نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران از دیگر مخالفان توزیع رایگان برق است. او می‌گوید: غیر واقعی بودن قیمت برق سرمایه‌گذاری در صنعت برق را نزولی کرده از ۳.۴ میلیارد دلار در سال ۱۳۸۶ به ۱.۶ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۶رسیده است.
شرایط در دو سال گذشته حتی بدتر هم شده است. این افت به خوبی نشان می‌دهد که بخش خصوصی دیگر تمایلی به ورود به این حوزه ندارد.
به گفته صالحی، برای رفع نیازهای مصرف برق، به طور متوسط باید سالانه چهار تا پنج میلیارد یورو سرمایه‌گذاری جدید در صنعت برق انجام دهیم. این سرمایه‌گذاری در سال‌های گذشته به دلیل شرایطی که متأثر از اقتصاد برق است، محقق نشده است.
غیر واقعی بودن قیمت برق سرمایه‌گذاری در صنعت برق را نزولی کرده از ۳.۴ میلیارد دلار در سال ۱۳۸۶ به ۱.۶ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۶رسیده است. شرایط در دو سال گذشته حتی بدتر هم شده است. این افت به خوبی نشان می‌دهد که بخش خصوصی دیگر تمایلی به ورود به این حوزه ندارد
مخالف ارزانی، مدافع آن شد
اما در حالی دولت تصمیم به توزیع برق مجانی در بین مشترکان کم مصرف کرده که وزیر نیرو خود همواره یکی از مخالفان سرسخت غیر واقعی بودن این انرژی در کشور بوده است. خرداد امسال بود که رضا اردکانیان در صحن علنی مجلس شورای اسلامی از حجم بالای یارانه پرداختی در این حوزه گله کرد و گفت که تعرفه برق دریافتی از مشترکان نصف قیمت واقعی است. این عضو کابینه حسن روحانی همچنین پیشتر خود را طرفدار واقعی کردن قیمت برق اعلام کرده و گفته بود که اگر ارزانی یک کالا موجب مصرف بی رویه شود این کار درستی نیست و خود مردم بعدا هزینه بیشتری پرداخت خواهند کرد. اگر قیمت برق واقعی نشود و موجب شود در فصل تابستان با مصرف بی رویه مواجه شویم و با این کار کشور وارد چرخه خاموشی شود هزینه‌ای که تک تک مردم برای تحمل آن پرداخت خواهند کرد؛ به مراتب بیشتر از اصلاح آن است.
وزیر نیرو خود همواره یکی از مخالفان سرسخت غیر واقعی بودن این انرژی در کشور بوده است. به گفته او، تعرفه برق دریافتی از مشترکان نصف قیمت واقعی است
خبری از واقعی کردن قیمت برق نیست
اما وزارت نیرو در حالی از مجانی شدن برق مشترکان کم مصرف سخن گفته که هنوز از جریمه مشترکان پر مصرف یا حتی واقعی کردن تعرفه برق پرداختی آنها خبری نیست. البته سخنگوی صنعت برق مدعی است که تعرفه برق در حال حاضر به صورت پلکانی بوده و مشترکان پر مصرف هم اکنون هم پول بیشتری برای برق مصرفی خود پرداخت می‌کنند. البته با وجود جرایمی که رجبی مشهدی از آن سخن می‌گوید: تعرفه برق در ایران حتی یک چهارم کشورهایی همچون عراق و افغانستان است.
طبق بررسی‌های انجام شده در حال حاضر دهک‌های پرمصرف بیش از ۱۰ برابر دهک‌های کم مصرف از یارانه پرداختی وزارت نیرو بهره‌مند می‌شوند که اصلی‌ترین دلیل آن نیز ارزان بودن برق برای گروه‌های پرمصرف است.
رئیس فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته می‌گوید: در حال حاضر میزان یارانه پرداختی دولت حدود ۴ برابر بودجه کشور است. یارانه ای که به صورت ناعادلانه توزیع می‌شود. در واقع در شرایط فعلی کسانی که بیشتر مصرف می‌کنند یارانه بیشتری دریافت می‌کنند. در حالیکه اگر می‌خواهیم عدالت اجتماعی را در کشور اجرا کنیم باید توزیع یارانه به صورت مساوی صورت بگیرد.
حقوق یک کارگر ایرانی ماهانه حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان و ساعتی حدود ۱۵ هزار و ۹۰۰ تومان یا همان ۶ سنت (بر مبنای دلار ۲۴ هزار تومانی) است. در حالیکه در کشوری همچون ترکیه حداقل دریافتی کارگران به ازای هر ساعت کارکرد بالای ۲ دلار است. با این اوصاف خیلی نمی توان قیمت برق در سایر کشورها را ملاک ارزیابی ارزانی یا گرانی این انرژی در کشور قرار داد
توزیع برق مجانی برای اولین بار در ایران
شاید ایران جز اولین کشورهایی است که قرار است برق مجانی در کشور عرضه کند. پارسا البته با توجه به شرایط بد معیشتی مردم می‌گوید این طرح در صورتی که به درستی اجرایی شود و متناسب با توزیع رایگان بین مشترکان کم مصرف، مشترکان پر مصرف برق را به قیمت واقعی دریافت کنند، می‌تواند نوعی کمک به اقشار کم درآمد جامعه محسوب شود. او با اشاره به افت درآمد سرانه خانوار می‌گوید: شما هیچ کشوری را سراغ ندارید که در آن سطح حقوق و دستمزد از ۷۰۰ دلار به ۱۰۰ دلار کاهش یابد. بنابر این نمی توان بر اساس الگوهایی اقتصادی که در سایر کشورها وجود دارد برای کشور یک نسخه بپیچیم. اقتصاد ما شرایط خاص خود را دارد و متناسب با آن باید تصمیم گیری شود.
این فعال صنعت برق ادامه داد: به عنوان مثال قیمت عمده فروشی برق در ترکیه حدود ۸ سنت و خرده فروشی آن حدود ۱۵ سنت است. حتی در کشورهایی همچون عراق، افغانستان و پاکستان که دولت برای برق یارانه پرداخت می‌کند، قیمت هر کیلو وات ساعت برق حدود ۸ سنت است در حالی که قیمت برق در ایران حدود ۱.۵ سنت است. اما از آن طرف سطح دستمزد در این کشورها به مراتب بهتر از ایران است.
بر اساس مصوبه شورای عالی دستمزد حداقل حقوق دریافتی یک کارگر در امسال حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است. حال اگر قرار باشد این میزان را بر ۱۷۶ ساعت کاری(مصوب قانون) تقسیم کنیم متوجه می‌شویم که هر کارگر ایرانی به ازای هر ساعت کارکرد حدود ۱۵ هزار و ۹۰۰ تومان یا همان ۶ سنت (بر مبنای دلار ۲۴ هزار تومانی) دریافت می‌کند. در حالیکه در کشوری همچون ترکیه حداقل دریافتی کارگران به ازای هر ساعت کارکرد بالای ۲ دلار است.
طبق گفته های سخنگوی صنعت برق، سقف مصرف برای دریافت برق رایگان در ماه های گرم برای مناطق عادی ۱۰۰ کیلووات و برای ماه های غیر گرم الگو ۸۰ کیلووات ساعت خواهد بود. این رقم البته در مناطق گرم الگو ۴۰۰ کیلووات ساعت خواهد بود. صرف نظر از انتقادهای مطرح شده در رابطه با تبعات اقتصادی و اجتماعی این طرح بهتر است در شرایطی که کمتر از یک سال به پایان عمر دولت مانده، دولت از اقدامات خاص و غیرمتعارف پرهیز کند و تلاش کند اقتصاد را در وضعیت متعارف حفظ کند و نهایتا به دولت بعد تحویل دهد.
نظر شما