بازار؛ گروه استانها: بسیاری از پارامترهای دنیا حول محور انرژی شکل می‌گیرد، سیاست‌گذاری‌ها، تصمیمات کلان و تعاملات بین‌المللی بر پایه انرژی بنا گذاشته‌شده است بنابراین انرژی چه به لحاظ توسعه و ایجاد امنیت و چه به لحاظ خلق ثروت بسیار مهم است و به‌نوعی برای استفاده از آن در دنیا رقابت وجود دارد.
افغانستان یکی از همسایگان جمهوری اسلامی ایران و هم‌مرز با استان خراسان رضوی از جمله بازارهای صادراتی است که نیاز شدید این کشور به انرژی برق در بازه میان‌مدت تا زمانی که سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته آن‌ها در ایجاد ظرفیت‌های جدید منتهی به نتیجه شود، منجر به حفظ بازار بالقوه مناسبی برای صادرات ایران شده است.
اگرچه این کشور در مقایسه با آمار متوسط مصرف برق بر اساس میانگین جهانی که ۳۰۶۰ کیلووات ساعت است با مصرف ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلووات ساعت در رتبه‌بندی جهانی در زمره کمترین کشورها محسوب می‌شود اما بنا بر گفته بسیاری از کارشناسان اقتصادی این کشور یکی از بازارهای بالقوه صادرات برق ایران و استان خراسان رضوی شناخته می‌شود.
دنیای رقابت
در همین راستا ابوالفضل پور حسینی کارشناس حوزه انرژی در گفت‌وگو با بازار عنوان می‌کند: در برنامه‌های بالادستی کشورها به‌ویژه کشورهایی که از منابع سوخت‌های فسیلی چندان بهره‌مند نیستند، به سمت انرژی هسته‌ای و یا تجدید پذیر حرکت می‌کنند، اما به‌هرحال با توجه به بالا بودن ریسک انرژی هسته‌ای تجدیدپذیرها روند رو به رشد سریع‌تری دارند.
وی با تأکید بر این موضوع که ما در کشور ظرفیت‌های مناسبی برای انرژی‌های تجدید پذیر داریم، ابراز می‌کند: در استان خراسان رضوی و هم‌چنین سیستان و بلوچستان مناطق بسیاری وجود دارد که از انرژی باد در طول سال برخوردار هستند که می‌توانیم به منطقه «دیزباد» در نیشابور و هم‌چنین بادهای ۱۲۰ روزه در منطقه سیستان اشاره کنیم.
این کارشناس انرژی بیان می‌کند: افغانستان تقریباً ۸۱ درصد از انرژی برق موردنیاز خود را از کشورهای همسایه وارد می‌کند که از این میزان سهم ازبکستان از تمامی کشورها بیشتر است.
وی با اشاره به اینکه با این وجود سهم ایران از این بازار صادراتی بستگی زیادی به رفتار سایر رقبا و کار آیی صنعت برق ایران در تصاحب این بازار بالقوه دارد، می‌افزاید: کشورهای ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان رقبای ایران در بازار برق افغانستان هستند و لذا نباید این فرصت را برای صادرات و کمک به کشور به همین سادگی از دست داد.
صادرات برق به افغانستان
مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای خراسان در این راستا با بیان اینکه ایجاد خط ۵۰۰ کیلوولت صادرات برق از تایباد به هرات به همین منظور در دستور کار قرار دارد به بازار گفت: ویژگی خراسان رضوی برخورداری از مرز مشترک با افغانستان است که برای استفاده از این بستر صادراتی سرمایه‌گذاری لازم در حال انجام است.
کشورهای ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان رقبای ایران در بازار برق افغانستان هستند و لذا نباید این فرصت را برای صادرات و کمک به کشور به همین سادگی از دست داد
رضا ریاحی با اشاره به این موضوع که افغانستان نیاز شدیدی به برق دارد ادامه داد: این نیاز فرصت قابل‌تأملی را برای توسعه صنعت برق و فروش آن و در نهایت ارزآوری برای کشور به همراه دارد.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر صادرات برق به افغانستان از طریق پست تربت‌جام خط ۱۳۲ ولت متصل به هرات انجام می‌شود، عنوان کرد: در طول سال ۷۰ مگاوات به‌طور متوسط برق به افغانستان صادر می‌شود که این توان برای استان تا میزان ۱۴۰ مگاوات برق نیز میسر است.
مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای خراسان در پاسخ به این سؤال که آیا صادرات برق تأثیری بر مصرف داخلی دارد یا خیر بیان کرد: بیشترین نیاز و حجم مصرف برق در افغانستان متعلق به فصل زمستان است و این در حالی است که نیروگاه‌های ما در این فصل جای خالی داشته و با کمتر از نصف ظرفیت کار می‌کنند لذا هیچ مشکلی برای تأمین برق صادراتی پیش نمی‌آید.
ریاحی با بیان اینکه یک خط ۲۰ کیلوولت نیز در دوغارون به‌منظور صادرات برق به میزان ۱۰ تا ۱۵ مگاوات فعال است، افزود: با ایجاد خط ۵۰۰ کیلوولت از تایباد به هرات ظرفیت صادراتی به افغانستان افزایش چشمگیری خواهد یافت.
تکلیف نیروگاه‌های خراسان
مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای خراسان افغانستان را مشتری قدیم و البته خوش‌حساب یاد و عنوان کرد: افزون بر ۱۶ سال است که با افغانستان مراودات صادرات برق داشته و اگرچه این مراودات با سایر کشورهای همسایه نیز وجود داشته است اما افغانستان را باید در زمره مشتریان خوش‌حساب دانست زیرا در بدترین شرایط پول برق صادراتی را پرداخت کرده است.
ریاحی با اشاره به اینکه ما در سه استان خراسان جنوبی، شمالی و رضوی تعداد ۹ نیروگاه داریم که عمده آن‌ها به بخش خصوصی واگذارشده است، تصریح کرد: بر اساس آنچه در قانون اصل ۴۴ آمده، یکی از تکالیف این قانون که در خصوص شبکه برق کشور به وزارت نیرو تکلیف شده این است که باید در بخش تولید ۸۰ درصد نیروگاه‌ها به بخش خصوصی واگذار شود و ۲۰ درصد دست دولت بماند.
افزون بر ۱۶ سال است که با افغانستان مراودات صادرات برق داشته و اگرچه این مراودات با سایر کشورهای همسایه نیز وجود داشته است اما افغانستان را باید درزمره مشتریان خوش‌حساب دانست زیرا در بدترین شرایط پول برق صادراتی را پرداخت کرده است
ریاحی اظهار کرد: از همین رو در خراسان نیز غیر از دو نیروگاه، مابقی به بخش خصوصی واگذارشده است.
غفلت از انرژی‌های تجدید پذیر
مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای خراسان با تأکید بر روی سرمایه‌گذاری برای تولید برق از طریق نیروگاه‌های تجدید پذیر افزود: خراسان جنوبی و جنوب خراسان رضوی منطقه بسیار مناسبی برای انرژی‌های تجدید پذیر است.
ریاحی با بیان اینکه ما در جنوب خراسان ظرفیت بسیار زیادی برای تولید نیروگاه‌های تجدید پذیر اعم از باد و خورشید داریم، یادآور شد: بیش از ۱۰ هزار مگاوات پتانسیل تولید برق از انرژی‌های تجدید پذیر در جنوب خراسان وجود دارد.
ریاحی با اشاره به اینکه یک‌ششم برق کشور که اکنون در شرایط پیک ۶۰ هزار مگاوات بوده، با استفاده از ظرفیت انرژی تجدید پذیر امکان‌پذیر است، ادامه داد: ظرفیت نصب‌شده در انرژی‌های خورشیدی و بادی در استان ۷۴ مگاوات بوده و میزان تولید انرژی‌های تجدید پذیر ما ۱۲۹ میلیون کیلووات ساعت در سال است.
وی گفت: خوشبختانه چند اتفاق خوب در این زمینه رخ‌داده، یکی اینکه پژوهشکده باد و خورشید در دانشگاه فردوسی مشهد توانسته توربین بادی ۲۵۰ کیلووات را بسازد و نصب کند و دو اینکه شرکت مپنا نیز توربین‌های ۲.۵ مگاواتی را ساخته و درحال‌توسعه آن است.
فرصتی که باید غنیمت شمرد
کشورهای همسایه ایران به دلایل مختلف با کمبود برق و انرژی روبرو هستند و لذا از طرفی ایران به دلیل بهره مندی از دانش لازم توان تولید برق مازاد و صادرات آن را دارد لذا از آن جا که در کشور ما انرژی های پاک نیز به فراوانی وجود داشته و قابل تبدیل به برق است لذا از این فرصت برای درآمد زایی می توان به خوبی استفاده برد.
گفتنی است بیشترین نیاز و حجم مصرف برق در افغانستان متعلق به فصل زمستان است و این در حالی است که نیروگاه‌های ما در این فصل جای خالی داشته و با کمتر از نصف ظرفیت کار می‌کنند لذا هیچ مشکلی برای تأمین برق صادراتی پیش نمی‌آید و لذا می بایست در شرایط تحریم و در راستای تجلی اقتصاد بدون نفت این بازار را از دست نداد و از این فرصت به نحو احسن استفاده کرد.
نظر شما