ترکیه با کشف میدان گازی از واردات ایران بی‌نیاز نمی‌شود/ احتمال درگیری نظامی برای منابع انرژی مدیترانه

بازار؛ گروه جهان: «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه روز جمعه طی سخنانی گفت: ترکیه بزرگترین منبع گازی تاریخ ترکیه را در دریای سیاه کشف کرده است. این میدان ۳۲۰ میلیارد متر مکعب گاز دارد و در سال ۲۰۲۳ برداشت از آن آغاز خواهد شد.

وی افزود: شبیه این کشف را در دریای مدیترانه نیز خواهیم دید. نه تنها در دریا بلکه در خشکی نیز فعالیت برای کشف منابع انرژی را با سرعت و دقت بیشتری دنبال خواهیم کرد. در کنار کشتی فاتح که شادی امروز را برای ما رقم زده است، با کشتی‌های حفاری «یاووز» و «قانونی» به یکی از کشورهای پیشرو جهان در زمینه اکتشاف انرژی تبدیل شده‌ایم.

در خصوص اهمیت این کشف، خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور «حسین عسکری» مشاور نفتی کشورهای حاشیه خلیج فارس و مشاور پادشاه پییشین عربستان داشته که در ادامه می آید.

حسین عسکری مشاور وزیر دارایی (۱۹۷۸ میلادی) بوده و از او به عنوان معمار اقتصاد عربستان نیز یاد می کنند. عسکری استاد تجارت بین الملل و امور بین الملل دانشگاه جورج واشنگتن آمریکا و رئیس موسسه تحقیقات و مدیریت جهانی و رئیس پیشین دپارتمان تجارت بین الملل دانشگاه جورج واشنگتن بوده است. زمینه تخصصی و بحث های او در دانشگاه جورج واشنگتن بر اقتصاد، توسعه سیاسی و انسانی در خاورمیانه، اختلافات و جنگ ها در خاورمیانه، اقتصاد سیاسی نفت و اقتصاد اسلامی متمرکز است.

از سوابق اجرایی وی می توان به دو و نیم سال فعالیت در هیئت اجرایی صندوق بین‌المللی پول اشاره کرد. او در زمینه‌ سیاست‌توسعه اقتصادی، سیاست‌های نفتی و اقتصاد و تجارت بین‌الملل مشاور وزیران دارایی، روسای بانک‌های مرکزی، وزیران نفت و دیگر مقامات در خلیج فارس بوده است. در گذشته مشاور نهادها و شرکت‌هایی نظیر سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD)، بانک جهانی، صندوق سرمایه‌داری کشورهای در حال توسعه (IFU)، سازمان ملل متحد و... بوده است.

حسین عسکری ۲۰ کتاب، شش رساله، بیش از ۱۰۰ مقاله‌ و... درباره‌ تحولات اقتصادی در خاورمیانه، اقتصاد اسلامی، تجارت و اقتصاد بین‌الملل، اقتصاد کشاورزی، اقتصاد نفت و تحریم‌های اقتصادی منتشر کرده است. وی سابقه تدریس در دانشگاه‌های تگزاس در آستین، دانشگاه تافتس آمریکا، دانشگاه MIT، دانشگاه جانز هاپکینز و دانشگاه کلارک را دارد. «جهانی شدن و مالیه اسلامی» (انتشارات جان ویلی اند سانز)، «ثبات مالیه اسلامی» (انتشارات جان ویلی اند سانز)، «اسلام و راه بشر و توسعه اقتصادی» (انتشارت پلگریو مک میلان) از جمله آثار او به شمار می‌روند.

*ترکیه از کشف یک میدان گازی با حجم ۳۲۰ میلیارد متر مکعب خبر داده وآنرا «بزرگ‌ترین میدان گازی» ترکیه در دریای سیاه یاد کرده است. کشف این میدان گازی چه نقشی در آینده اقتصادی و سیاسی ترکیه خواهد داشت؟
در ابتدا، توجه داشته باشید که این یک کشف جدید با ذخایر قابل بازیافت نیست. حتی اگر ذخایر ۳۲۰ میلیارد مترمکعب باشد، ممکن است بخشی از این قابل بهره برداری باشد. با توجه به این موضوع، می توان کشف این میدان گازی را عامل مهمی برای اقتصاد ترکیه در نظر گرفت که می تواند اقتصاد این کشور را تقویت کند.

با گذشت زمان، این می تواند واردات سالانه نفت و گاز ترکیه را به صفر برساند و حتی ترکیه را قادر سازد که در صورت کشف سایر ذخایر موجود در دریای سیاه یا دریای مدیترانه، تبدیل به صادرکننده انرژی شود. اگر این اتفاق بیفتد، ترکیه می تواند منابع خود را به مناطقی که نیازمند آموزش و بهداشت و درمان، رونق رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی هستند اختصاص دهد.

*بر اساس آمارها، ترکیه سالیانه حدود ۴۰ میلیارد دلار نفت و گاز از روسیه، ایران، آمریکا و چند کشور منطقه جهت رفع نیازهای داخلی خریداری می کند. کشف این میدان گازی چه استقلال عملی به ترکیه در تحولات منطقه ای و بین المللی خواهد داد؟
کشف این میدان گازی می تواند نقش ترکیه را در منطقه و به ویژه در اروپا به میزان قابل توجهی تقویت کند. همانطور که می دانید اروپا به گازهای لوله کشی شده از روسیه و LNG از الجزایر و خلیج فارس بسیار وابسته است.

اگر اکتشاف ترکیه به بهره برداری برسد، به ویژه اگر ذخایر بیشتر از این میزان اعلامی باشد و ذخایر قابل بازیافت زیاد باشند، ترکیه می تواند از روسیه، کشورهای خلیج فارس و از اتحادیه اروپا امتیازاتی بگیرد.

واردت گاز از ترکیه با ارزش تر است زیرا به بازار بزرگ اروپا نزدیک تر است و گاز ترکیه مجبور به عبور از کشورهای بی ثبات یا در معرض فشارهای سیاسی خارجی نیست. این می تواند منبع قابل اطمینان تری برای اتحادیه اروپا باشد. همه اینها به میزان و حجم اکتشافات جدید و ذخایر قابل بازیافت بستگی دارد.

* کشف این میدان گازی چه تأثیری بر واردات گاز این کشور از ایران و به طور کلی بر روابط ترکیه با ایران خواهد گذاشت؟
در این سطح از ذخایر، تأثیر بسیار کوتاه مدت خواهد بود. به عبارت دیگر میزان این ذخائر خیلی قابل ملاحظه نیست. در سال ۲۰۱۹، ترکیه اندکی بیش از ۳۰ میلیارد متر مکعب گاز لوله کشی و حدود ۱۳ میلیارد متر مکعب LNG وارد کرد.

بنابراین، اگر ذخایر قابل بازیافت، در حالت خوش بینانه ۳۰۰ میلیارد متر مکعب باشد، این ذخایر حتی اگر تقاضا افزایش نیابد، تنها ۷ سال نیاز ترکیه را تأمین می کنند. اما با افزایش تقاضا، حتی می تواند کمتر از ۷ سال دوام آورد.

بنابراین این ذخائر خیلی قابل اتکا برای ترکیه نخواهد بود که بخواهد صرفاً به آن تکیه کند. در نتیجه، من فکر نمی کنم که ترکیه بتواند از روابط خود با ایران غفلت کند و به آن بی توجه باشد. ترکیه برای استقلال پیدا کردن در زمینه انرژی، نیاز به کشفیات دیگری در دریای سیاه و دریای مدیترانه است تا از این رهگذر بتواند از واردات انرژی بی نیاز باشد و بتواند حتی صادرکننده نیز باشد.

* کشف این میدان گازی بر اهمیت تحولات دریای مدیترانه برای ترکیه خواهد افزود. ارزیابی شما چیست؟
بله، ترکیه برای تبدیل شدن به یک بازیگر مهم در انرژی اروپا به منابع بسیار بزرگتری احتیاج دارد. اما هرچه بیشتر و بیشتر وارد دریای مدیترانه شود، با موانع سیاسی از سوی یونان و احتمالاً ناتو روبرو خواهد شد. اگر میادین انرژی مشترک هم باشد این می تواند منجر به درگیری با مصر و اسرائیل نیز بشود.