تهمینه غمخوار؛ بازار: عراق دارای پنج بندر تجاری می باشد که همگی در بصره مستقر هستند، اما بندر بزرگ فاو با موقعیت استراتژیک خود بر فراز خلیج فارس از همه این بنادر امتیازات بیشتری دارد که به یک رویای بزرگ برای عراقی ها تبدیل شده است.
بر اساس گزارش المونیتور، اگرچه ۱۰ سال از آغاز کار دولت عراق برای آماده سازی و راه اندازی بندر بزرگ فاو در جنوب عراق می گذرد، اما این پروژه هنوز به پایان نرسیده و به دلیل مشکلات متعدد از جمله فشار و تهدیدات خارجی، مشکلات مالی و عدم جدیت لازم از سوی مقامات عراقی به تاخیر افتاده است.
در همین راستا، وزیر حمل و نقل عراق ناصر حسین بندر درپانزدهم ماه جاری اعلام کرد که وزارتخانه وی در نظر دارد برای از سرگیری پروژه بندر الفاو قراردادی با شرکت کره جنوبی هانوا امضا کند.
(هانوا در سال ۲۰۱۵ با ساخت شهرک بزرگ بسمایه در ۱۰ کیلومتری جنوب شرقی بغداد، در طرح های راهبردی و اقتصادی عراق مشارکت خود را آغاز کرده بود که در سال جاری تصمیم گرفت که کار را در بزرگترین بندر عراق در خلیج فارس آغاز کند.)
ناصر حسین بندر در گفت‌وگو با روزنامه دولتی الصباح گفته بود: «مذاکرات با شرکت هانوا تاکنون خوب پیش رفته و اکنون این شرکت طرح های کوچکی مانند کانال کشی و خاکریزی را در بندر بزرگ فاو آغاز کرده است.»
بندر همچنین اظهار کرده که این مرحله شامل ساخت پنج اسکله و تعمیق کانال های کشتیرانی برای بندر است که درخواست ما از ۱۹ تا ۲۱ متر [۵۲ تا ۶۹ فوت] و ایجاد زیرساخت ها برای پنج اسکله می باشد. همچنین مرحله نخست، شامل ساخت تونل برای اتصال با بندر خور الزبیر و یک جاده استراتژیک است که مرز عراق را با کویت پیوند می دهد.
این طرح بزرگ با هزینه ای بالغ بر چهار میلیارد و ۶۰۰ میلیون یورو قرار است با ظرفیت ۹۹ میلیون تن بار در سال به عنوان بزرگترین بندر در خلیج فارس و دهمین بندر بزرگ جهان در نظر گرفته شده که می تواند تحولی در اقتصاد عراق و دست کم ۷۰ هزار فرصت شغلی ایجاد کند و بر اهمیت استراتژیک شهر بصره بیفزاید.
بر اساس اعلام اسد الرشید، مدیر این پروژه بزرگ، بندر الفاو به رشد اقتصادی عراق و افزایش ترافیک تجاری کمک می کند که چهار برابر آنچه که عراق از طریق سایر بنادر جمع آوری و سودآوری مالی کرده است، حاصل خواهد شد.
الرشید در گفتگو با المونیتور اینگونه مطرح کرده که برنامه اولیه ما این بوده که مرحله اول بندر را تا سال ۲۰۲۴ در صورتی که همه چیز به خوبی و روان پیش رود، تکمیل کنیم زیرا ما کمبودهای مالی به میزان سه تا چهار میلیارد دلار مواجه بوده ایم.
این طرح بزرگ با هزینه ای بالغ چهار میلیارد و ۶۰۰ میلیون یورو قرار است با ظرفیت ۹۹ میلیون تن بار در سال به عنوان بزرگترین بندر در خلیج فارس و دهمین بندر بزرگ جهان در نظر گرفته شده که می تواند تحولی در اقتصاد عراق و دست کم ۷۰ هزار فرصت شغلی ایجاد کند و بر اهمیت استراتژیک شهر بصره بیفزاید
در همین راستا خبرنگار بازار تحلیل و دیدگاه دکتر صباح زنگنه، سفیر و نماینده سابق ایران در سازمان همکاری های اسلامی را در رابطه با راهبردی ترین طرح اقتصادی عراق جویا شد که در ادامه مرور می کنیم:
صباح زنگنه در ابتدا عنوان کرد که بخش محدودی از عراق دارای فضا یا مرکز آبی به سمت خلیج فارس می باشد. این مرکز آبی در نتیجه عوامل مختلفی از جمله جنگ با ایران در زمان صدام و حمله صدام به کویت تشکیل شده که بخش‌های زیادی از راه‌ها، آبراهها و حتی جزایر و خورها دچار مشکلاتی در طول این سال‌ها شده که در نتیجه دسترسی عراق به خلیج فارس محدودتر شده است.
وی همچنین افزود: بر اثر مذاکراتی که در رابطه با راه اندازی این پروژه بزرگ میان عراق و کویت تحت نظر سازمان ملل و آمریکا انجام گرفت، عراق بخش‌های دیگری از مرزهای آبی خود را از دست داد و در مراحل بعدی با احداث بندر بزرگ مبارک کویت عملاً رفت و آمد و حرکت تجاری کشتی‌ها و نفتکش‌ها بازهم محدودتر شد.
سفیر پیشین ایرانی در ادامه گفت: در منطقه انتهای خلیج فارس چندین بندر سرویس و خدماتی را ارائه می دهند که یکی از این بنادر جبل علی و سایر بنادر اماراتی است که عمدتاً در دوران جنگ تحمیلی علیه ایران توسعه زیادی پیدا کرده است. بعد از این بنادر، بنادر نفتی به راه افتاد و در برخی از عمارت ها ازجمله بحرین، قطر و جنوب ایران (هم بندر نفتی و هم تجاری) توسعه یافت.
دکتر زنگنه افزود: عراق در این دوره‌ها عملاً عقب افتاد و با به راه افتادن بندر بزرگ مبارک در کویت، متحمل فشارهای بیشتر شد. حدود ده تا یازده سال پیش، دولت عراق تلاش کرد که بندر بزرگ فاو را راه اندازی کند و شرکت‌های زیاد بزرگی از آسیا، اروپا و امریکا طرح هایی ارائه داده و پیشنهاداتی را مطرح کردند. حتی برخی از شرکت‌های کره‌ای، ژاپنی، یونانی و ایتالیایی با جدیت برای سرمایه گذاری در این پروژه ابراز آمادگی کردند.
این دیپلمات پیشین در پاسخ به سوال خبرنگار بازار مبنی برعلت تاخیر در این پروژه تصریح کرد که به نظر می‌آید که علت اصلی این تاخیر ناتوانی دولت‌های عراق در اتحاد تصمیم، نظارت بر کار و نتیجه فساد مالی و اقتصادی بوده که مسئولین عراقی در سطوح مختلف داشته اند زیرا بسیاری از شرکت‌های خارجی هنگامی که قصد داشتند تا عملیات اجرایی این پروژه را راه اندازی کنند، با مطالبات رشوه و باج خواهی های مسئولین عراقی مواجه شده اند.
کارشناس مسائل غرب آسیا یادآور شد: حال اگر دولت عراق و استانداری بصره به طور جدی وارد کار شوند و پروژه را به یک شرکت صاحب تجربه واگذار کنند، به اقتصاد، ایجاد اشتغال و تجارت بین شرق آسیا و اروپا هم کمک خواهد کرد.
کارشناس مسائل غرب آسیا یادآور شد: اگر دولت عراق و استانداری بصره به طور جدی وارد کار پروژه بزرگ فاو شوند و پروژه را به یک شرکت صاحب تجربه واگذار کنند، به اقتصاد، ایجاد اشتغال و تجارت بین شرق آسیا و اروپا هم کمک خواهد کرد
صباح زنگنه در پایان گفت: با اقدامات جدی و آغاز به کار راه اندازی این بندر بزرگ، بنادری از جمله بندر مبارک کبیر و حتی برخی از بنادر در ایران مانند مناطق آزاد خرمشهر، آبادان و بوشهر به لحاظ اقتصادی متضرر خواهند شد، اما با هماهنگ کردن این حرکت و تفاهمات تجاری، می‌توان بسیاری از این ضررها را کاهش داد تا به یک همکاری منطقه‌ای منجر شود. بدون این همکاری های تجاری منطقه‌ای طبعاً ما شاهد تنش هایی خواهیم بود.
نظر شما