بازار؛ گروه استانها: فرش یکی از مهم‌ترین محصولات صادراتی است که از سالیان دور به‌عنوان نماد معرفی کشور و یکی از شاخص‌های شناخت فرهنگ ملی ایران به شمار می‌رود و توسعه و رونق این صنعت، آثار مثبتی بر اقتصاد کشور خواهد داشت در استان خراسان شمالی نیز اینگونه است با حضور اقوامی چون ترکمن، کرمانج و تات و ... دست باف های هنرمندان این مرز و بوم هر یک گره ای به وسعت تاریخ دارند و از دل آن گل و بوته هایی از فرهنگ ایرانی بر می آورند.
فرش دستباف اگرچه بافرهنگ و هنر ایرانی عجین شده اما امروزه این هنر و صنعت با بی‌مهری مواجه شده است و در کمتر خانه‌ای فرش دستباف دیده می‌شود چراکه نوع ماشینی آن گوی سبقت را ربوده است. اهمیت صنعت قالیبافی در ارزآوری برای خراسان شمالی بر کسی پوشیده نیست و دست‌اندرکاران این حوزه به‌خوبی واقف‌اند که این هنر چه تأثیری بر اقتصاد دارد، اما سال‌هاست گرهی کور بر این هنر افتاده است.
دستمزدها پاسخگوی نیاز بافندگان فرش نیست
یزدانی یکی از بافندگان فرش دستبافت در خراسان شمالی می‌گوید: اکنون بیش از ۳۰ سال است که مشغول بافندگی فرش هستم و با قالیبافی هزینه خود و خانواده را تأمین می‌کنم با توجه به زحمات فراوان و اتمام یک قالی شش متری طی دو ماه و ۱۲ متری طی چهار ماه، متأسفانه دستمزدها بسیار پایین بوده و پاسخگوی نیاز ما نیست.
بعد از چند ماه که بافت قالی تمام و آماده تحویل می‌شود متأسفانه کارمزد ما را با چک‌های مدت‌دار چندماهه پرداخت می‌کنند
یزدانی با بیان اینکه بعد از چند ماه که بافت قالی تمام و آماده تحویل می‌شود متأسفانه کارمزد ما را با چک‌های مدت‌دار چندماهه پرداخت می‌کنند، می گوید: باوجود برخی دلالان و واسطه گران، فروش این صنعت باقیمت واقعی صورت نمی‌گیرد . ما بافندگان سال‌ها نور چشم خود و تمام توان زندگی‌مان را صرف کار بافندگی کرده‌ایم و درنهایت سود این صنعت را کسانی می‌برند که حتی یک گرده از قالی را نزده‌اند.
وی نبود بیمه بافندگان، نبود بازار فروش فرش را از دیگر مشکلات این قشر عنوان می‌کند و خواستار توجه بیشتر مسئولان به رفع مشکلات بافندگان است.
طرح‌های کپی شده و تقلیدی
جهانی یکی دیگر از بافندگان فرش نیز مهم‌ترین معضلات فرش خراسان شمالی را دور شدن از بافت اصیل این استان و روی آوردن به طرح‌های تقلیدی و کپی شده از سایر استانها می‌داند و به خبرنگار بازار می گوید: نبود بیمه بافندگان، نبود بازار فروش فرش، عدم‌حمایت دولت و مسئولان، عدم وجود بنگاه‌های تولید نخ و رنگ ریزی در استان از مشکلات بافندگان است.
وی می افزاید: مهم‌ترین مشکل حوزه فرش استان نبود مرکز تهیه مواد اولیه است و ما همیشه برای تهیه مواد اولیه و خام برای تولیدات دستباف با مشکل مواجه هستیم.
نبود مواد اولیه تولید فرش
رئیس اتحادیه صنفی قالیبافان در خراسان شمالی نیز می‌گوید: در حال حاضر مواد اولیه تولید فرش در استان وجود ندارد و از خارج از استان تأمین می‌شود که عرضه مواد اولیه فرش باقیمت‌های مختلف یکی از معضلات جدی در این حوزه است که بی‌ثبات بودن قیمت سبب می‌شود تا بافندگان با ضرر مواجه شوند.
ابوالقاسم محمدی عدم پوشش بیمه قالیبافی برخی بافندگان فرش استان را یکی دیگر از معضلات جدی این حوزه عنوان می‌کند و می‌افزاید: در حال حاضر بیش از ۲۶ هزار نفر بافنده در استان وجود دارد که بیش از نیمی از این افراد به‌صورت فعال به این فعالیت مشغول هستند، و متأسفانه از این تعداد تنها حدود سه هزار نفر بیمه هستند.
سهم خراسان شمالی از تولید کشور چهار درصد است همچنین باید گفت تاکنون هزار و ۴۱۳ نفر برای دریافت تسهیلات مشاغل خانگی به بانک‌های عامل معرفی و ۹۱۶ نفر موفق به دریافت تسهیلات از محل اعتبارات مشاغل خانگی شده‌اند
وی در خصوص وضعیت بازار فرش در استان می‌گوید: با توجه به اینکه دستبافتِ‌های این استان به کشورهای اروپایی و... صادر می‌شود ولی متأسفانه اکنون باوجود تحریم‌ها و بیماری کرونا بازار در شرایط مناسبی نیست و مشکلاتی را برای بافندگان درفروش فرش به وجود آورده است و نیاز است مسئولان به رونق این هنر اصیل ایرانی توجه ویژه‌ای داشته باشند از سوی دیگر باید گفت در حال حاضر دستمزد قالیبافان در استان بسیار پایین است و این دستمزد بسیار پایین و برای آنان صرفه اقتصادی ندارد.
۲۶ هزار بافنده فرش
معاونت حوزه فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی نیز بابیان اینکه در حال حاضر ۲۶ هزار و ۲۰۰ بافنده در اتحادیه‌های صنفی عضو هستند، می‌گوید: از این تعداد دو هزار و ۹۰۰ نفر بیمه هستند ۸۴۹ نفر هم موفق به کسب پروانه کسب صنفی علاوه بر کارت قالیبافی شده‌اند.
ساناز عباس پور که در گفتگو با خبرنگار بازار صحبت می کرد بابیان اینکه سالانه چندین هزار مترمربع فرش دستباف در استان تولید و به نقاط مختلف جهان صادر می‌شود، می‌افزاید: متأسفانه آمار دقیقی از صادرات فرش دستباف از استان وجود ندارد زیرا تولیدات استان، از باقی گمرکات کشور و باکارت بازرگانی سایر تجار انجام می‌شود از سوی دیگر باید گفت قیمت تولید فرش ۱۲ متری ۱۵ میلیون تومان و فروش آن قریب ۲۰ میلیون تومان است.
وی در پاسخ به سؤال اینکه فرش دستبافت استان چند درصد تولید کشور را اختصاص می‌دهد، می‌گوید: سهم استان از تولید کشور چهار درصد است همچنین باید گفت تاکنون هزار و ۴۱۳ نفر برای دریافت تسهیلات مشاغل خانگی به بانک‌های عامل معرفی و ۹۱۶ نفر موفق به دریافت تسهیلات از محل اعتبارات مشاغل خانگی شده‌اند.
فقدان زیرساخت مناسب
رئیس فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی نبود زیرساخت‌های اصلی در زنجیره تأمین، تولید و تکمیل فرش در استان همانند: واحدهای رنگرزی، ریسندگی، طراحی، مرمت و پرداخت، عدم وفاق و همدلی بین فعالان بخش خصوصی استان، عدم وجود شورای مزد در استان جهت تعیین دستمزد بافندگان فرش دستباف و حمایت از این قشر زحمتکش، نبود بیمه و عدم نظارت کافی تولیدکنندگان در حین بافت فرش را ازجمله مشکلات و چالش‌های موجود در بخش فرش استان عنوان می‌کند.
عباس پور همچنین کپی‌برداری از نقوش سایر استانها و عدم استفاده از نقوش اصیل بروز شده استان را از دیگر مشکلات می‌داند و می‌گوید: مرتفع شدن این مشکل نیازمند همکاری دانش‌آموختگان و تولیدکنندگان فرش دستباف استان و ارائه تسهیلات جهت طراحی نقوش با بهره‌مندی از موتید های فرش استان و به‌روزرسانی آن با توجه به نیاز بازار است.
وی ادامه می‌دهد: همچنین عدم وجود واحد فروش و تأمین مواد اولیه، عدم وجود فروشگاه دائمی فرش دستباف ازجمله کمبودها در استان هستند که مرتفع شدن این مشکل نیازمند همکاری فعالان فرش دستباف استان و ارائه تسهیلات است.
عباس پور در خصوص استفاده بی‌رویه از رنگ‌های شیمیایی می‌گوید: استفاده از رنگ‌زاهای شیمیایی در رنگرزی نخ خامه، سلامت انسان و همین‌طور طبیعت را به مخاطره می‌اندازد و ترجیح بر استفاده از رنگ‌زاهای طبیعی در فرایند رنگرزی نخ خامه است.
توجه به فرش دستباف
رئیس فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی در پاسخ به چگونگی فرش دستبافت استان برای موردتوجه قرار گرفتن به‌عنوان یک ظرفیت و شاخص نیز می‌گوید: حمایت از بخش بازاریابی و فروش فرش دستباف، کمک به ایجاد برند ملی و جهانی برای فرش استان،کمک به ایجاد مراکز ثابت نمایشگاهی، کمک به تأمین و توزیع مواد اولیه باکیفیت از طریق ظرفیت‌های موجود و شناسایی ظرفیت‌های بالقوه و برنامه‌ریزی جهت فراهم کردن زمینه‌های لازم برای جلب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی ازجمله این راهکارها هستند.
عباس پور ادامه می‌دهد: برنامه‌ریزی و اجرای دوره‌های آموزشی-ترویجی مبنی بر ارتقاء بهره‌وری عوامل و نهادهای تولید و نیروهای شاغل در سراسر زنجیره ارزش فرش دستباف، کمک به ارتقاء شاخص‌های بهره‌وری بخش اقتصادی و عوامل تولید در هنر- صنعت فرش دستباف، کمک به ایجاد زمینه‌های اشتغال در هنر-صنعت فرش دستباف در راستای امنیت اقتصادی خانوار،برنامه‌ریزی و اصلاح فرآیند قیمت‌گذاری فرش دستباف، برنامه‌ریزی در جهت ایجاد و گسترش پوشش بیمه قالیبافان و شاغلان صنایع‌دستی شناسه دار برای فعالان این عرصه از دیگر این راه‌ها است.
در نهایت باید گفت توجه به قالیبافی در خراسان شمالی می تواند یکی از راه های اشاعه اشتغال به خصوص در روستاها و توانمند سازی اقتصادی خانوار باشد حال آنکه خراسان شمالی به ویژه در حوزه قالی و فرش یدی طولا در بین استان های کشور دارد به نظر می رسد نیاز است تا مسئولان بیشتر به این موضوع دقت داشته باشند.
نظر شما