محمدرضا بیک وردی؛ بازار: در دهه‌های اخیر، صنایع نوظهور مانند فناوری اطلاعات، بیوتکنولوژی، انرژی‌های تجدیدپذیر و استارتاپ‌های فناورانه، نقش بسزایی در توسعه اقتصادی کشورهای پیشرفته ایفا کرده‌اند. این صنایع با نوآوری و خلق ارزش افزوده، توانسته‌اند سرمایه‌گذاری‌های کلانی جذب کرده و به موتور محرکه اقتصاد تبدیل شوند. بااین‌حال، در ایران، حضور این صنایع در بورس اوراق بهادار کمرنگ بوده و نتوانسته‌اند جایگاه شایسته‌ای در بازار سرمایه به دست آورند. این وضعیت نشان‌دهنده وجود موانع و چالش‌هایی است که سد راه رشد و توسعه این صنایع در بورس کشور شده است. شناسایی و رفع این موانع می‌تواند به تقویت تنوع صنعتی، افزایش رقابت‌پذیری و توسعه پایدار اقتصادی منجر شود.
عدم وجود زیرساخت‌های قانونی و مقرراتی مناسب
یکی از بزرگترین موانع پیش روی صنایع نوظهور در بورس ایران، نبود زیرساخت‌های قانونی و مقرراتی مناسب است. قوانین و مقررات بورس ایران عمدتاً برای شرکت‌های سنتی و صنایع بزرگ طراحی شده‌اند و به صنایع نوظهور و استارتاپ‌ها توجه کافی نمی‌شود. برای مثال، در حالی که بازار نوآفرین فرابورس به عنوان یک بخش اختصاصی برای پذیرش شرکت‌های نوآور و داشن بنیان طراحی شده، هنوز هم این بازار با چالش‌هایی در زمینه پذیرش و تنظیم مقررات مواجه است. برای ایجاد یک محیط حمایتی و مناسب برای شرکت‌های نوآور، لازم است که قوانین و مقررات جدید و به‌روز در راستای پشتیبانی از این صنایع وضع شود. این امر شامل تدوین آیین‌نامه‌های اجرایی پذیرش دارایی‌های نامشهود، که نقش مهمی در صنایع نوظهور دارد، می‌شود.
قوانین بورس ایران برای صنایع سنتی طراحی شده‌اند و چالش‌های قانونی، سد راه استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در بازار سرمایه‌اند
ضعف در تأمین مالی
بازار سرمایه ایران به طور کلی برای جذب سرمایه در صنایع نوظهور توسعه نیافته است. تأمین مالی یکی از چالش‌های بزرگ شرکت‌های نوآور و استارتاپ‌ها است. این شرکت‌ها برای رشد و توسعه نیازمند منابع مالی قابل‌اعتماد هستند، اما بسیاری از نهادهای سرمایه‌گذاری تمایلی به سرمایه‌گذاری در این صنایع نوآور ندارند. ایجاد بازار نوآفرین در فرابورس ایران می‌تواند به این معضل پاسخ دهد. با این حال، نبود ابزارهای مالی جدید و شاخص‌های ویژه برای شرکت‌های نوآور همچنان یکی از چالش‌ها است که باید به آن توجه شود. علاوه بر این، پذیرش سهام شرکت‌ها در تابلوی «دانش‌بنیان» و «رشد»، که به طور خاص برای صنایع نوظهور در نظر گرفته شده، باید تسهیل شود.
کمبود شفافیت و اطلاعات مالی
شفافیت اطلاعاتی در صنایع نوظهور یکی از مشکلات اصلی است. مدل‌های کسب‌وکار این شرکت‌ها معمولاً پیچیده و نوآورانه هستند، و این ممکن است باعث شود سرمایه‌گذاران نتوانند به‌خوبی ریسک‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها را ارزیابی کنند. در این راستا، بازار نوآفرین می‌تواند به بهبود این مشکل کمک کند. با ایجاد شرایط خاص برای ارائه اطلاعات مالی شفاف و دقیق، این بازار می‌تواند به افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران کمک کند. حضور در بازار نوآفرین می‌تواند شرکت‌های نوآور را ملزم به رعایت شفافیت بیشتر کند و به طور کلی شفافیت اطلاعاتی در بورس ایران را ارتقا دهد.
نبود شفافیت اطلاعاتی و ابزارهای مالی پیشرفته، مانع اعتماد سرمایه‌گذاران به صنایع نوظهور در بورس ایران شده است
محدودیت در فرهنگ سرمایه‌گذاری
در ایران، فرهنگ سرمایه‌گذاری به سمت صنایع سنتی و کارخانجات بزرگ متمایل است و سرمایه‌گذاران تمایل بیشتری به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های ثابت و مطمئن دارند تا در استارتاپ‌ها و صنایع نوظهور. این موضوع یکی از عوامل اصلی عدم رشد صنایع نوظهور در بورس ایران است. بازار نوآفرین به‌ویژه برای جذب سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به استارتاپ‌ها و صنایع نوآور طراحی شده است، اما هنوز هم سرمایه‌گذاران کمتری به این بازار توجه دارند. این امر به دلیل کمبود آگاهی و درک دقیق از مدل‌های کسب‌وکار نوآورانه و ریسک‌های موجود در این صنعت است. آموزش و ترویج فرهنگ سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها و شرکت‌های نوآور باید در دستور کار قرار گیرد.
نوسانات شدید بازار و ریسک‌های کلان اقتصادی
بازار سرمایه ایران به دلیل نوسانات شدید و ریسک‌های کلان اقتصادی با چالش‌های فراوانی روبرو است. صنایع نوظهور به دلیل ویژگی‌های خاص خود (نوآوری، عدم قطعیت، و ریسک‌های بالاتر) در برابر نوسانات بازار آسیب‌پذیرتر هستند. برای کاهش این ریسک‌ها، بازار نوآفرین می‌تواند بستری برای جذب سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر باشد، ولی از آنجا که نوسانات بازار بورس ایران همچنان بالاست، بسیاری از سرمایه‌گذاران به‌دنبال فرصت‌های سرمایه‌گذاری با ریسک پایین‌تر هستند. این نوسانات می‌تواند مانعی برای جذب سرمایه‌های لازم برای رشد صنایع نوظهور باشد.
تغییر فرهنگ سرمایه‌گذاری سنتی به سمت صنایع فناورانه و نوآور، کلید توسعه اقتصادی و رشد پایدار بورس ایران است
کمبود حمایت‌های دولتی و مالی
حمایت‌های دولتی و مالی از صنایع نوظهور در ایران محدود است. دولت‌ها به طور عمده توجه خود را به صنایع بزرگ و سنتی معطوف کرده‌اند و برای صنایع نوآور، برنامه‌های حمایتی کافی ارائه نکرده‌اند. در حالی که بازار نوآفرین می‌تواند بستری برای حمایت از شرکت‌های نوآور باشد، هنوز هم نیاز به حمایت‌های بیشتر دولتی وجود دارد. ایجاد آیین‌نامه اجرایی پذیرش دارایی‌های نامشهود از سوی وزارت اقتصاد و ارتباطات، که طبق برنامه هفتم توسعه کشور مقرر شده است، می‌تواند نقش مهمی در تسهیل فرایندهای مالی و قانونی برای این صنایع ایفا کند.
سخن پایانی
صنایع نوظهور در بورس ایران با موانع متعددی روبرو هستند که رشد و توسعه آن‌ها را محدود کرده است. با این حال، بازار نوآفرین در فرابورس ایران به عنوان یک قدم مثبت در جهت پشتیبانی از شرکت‌های نوآور و استارتاپ‌ها شناخته می‌شود. این بازار به‌ویژه با توجه به سیاست‌های حمایتی مانند پذیرش سهام شرکت‌ها در تابلوی «دانش‌بنیان» و «رشد»، می‌تواند به رشد و توسعه صنایع نوظهور کمک کند. رفع موانع قانونی، تسهیل تأمین مالی، افزایش شفافیت اطلاعاتی، و ایجاد فرهنگ سرمایه‌گذاری مناسب، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به ارتقای وضعیت این صنایع در بورس ایران منجر شود. تنها در صورتی که این اقدامات به درستی انجام شوند، می‌توان انتظار داشت که صنایع نوظهور جایگاه خود را در بازار سرمایه ایران پیدا کنند و به رشد اقتصادی کشور کمک کنند.
نظر شما