بازار-گروه استان ها: یکی از نعمت‌های خدادادی در کوه‌های زاگرس، وجود گونه‌های درختی متنوع، گونه‌های گیاهی و فرآورده‌های کوهی است که ارزش غذایی بالایی دارند، از این رو طبیعت و جنگل‌های استان ایلام هم به عنوان یکی از مناطق زاگرس نشین در ایام و فواصل مختلف دارای گونه‌های خوراکی متعددی است که نه تنها جایگاه بالایی در نزد مردم استان و حتی دیگر نقاط کشور دارند، بلکه از خواص طبیعی و دارویی بسیاری نیز برخوردارند.
پسته کوهی یا ونوشک هم از دیگر گیاهان طبیعی این دیار است که هر ساله در فصل پاییز از دل طبیعت می‌روید، در واقع ونوشک میوه درخت بنه، یکی از فرآورده‌های کوهی خوش طعم و مفید در استان ایلام بوده که امسال نیز فصل برداشت آن آغاز شده و طرفداران زیادی دارد. شایان ذکر است میوه ونوشک به شکل خام، مغز و شیره سقز است.
از میوه خام در خت بنه برای مصارف ترشیجات و مربا استفاده می‌شود و مغز آن نیز به دلیل مقوی بودن و فواید درمانی در بین مردم بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بررسی ها نشان داده برداشت ونوشک از طبیعت استان ایلام علاوه بر خواص گیاهی و دارویی و طعم لذیذ و دلچسب، همواره دارای مزیت اقتصادی بی‌نظیری نیز هست چرا که هر ساله متقاضیان بسیاری در سراسر کشور مشتاق خرید این میوه معروف و خوش طعم هستند که همین امر در نهایت منجر به رونق اقتصادی و اشتغال‌زایی برای عموم مردم استان می‌شود.
البته برداشتن بنه از درختان استان جدای از مزیت‌های بسیار خود آسیب‌هایی نیز به همراه دارد، متاسفانه برخی افراد با بی دقتی و برداشت غیر اصولی این گیاه موجب می‌شوند آسیب جدی و غیر قابل جبرانی به درختان کهن استان وارد گردد.
مزیت های درختان بنه و ونوشک
پیمان ناصری کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار بازار اظهار داشت: بنه درختی مقاوم و دیر زیست بوده و در شرایط مناسب تا ۳۰۰ سال و یا حتی بیشتر عمر می‌کند و منبع تولید میوه ونوشک به شکل خام، مغز و شیره سقز است.
وی افزود: این میوه وحشی که بیش از ۶۰ هزار هکتار از اراضی جنگلی استان را فرا گرفته به نام‌های مختلفی، چون کولن، کولنگ، چاتلانقوش، گونُشک نیز شناخته شده و خواص بسیاری به همراه دارد.
مدیرکل منابع طبیعی استان ایلام: با توجه به اینکه برداشت محصولات درختان بنه از جمله ونوشک و حتی صمغ آن به صورت سنتی و محلی و بدون رعایت اصول فنی صورت می‌گیرد، عموماً آسیب‌هایی جدی به این درختان زده می‌شود، آسیبی که جان این درخت را تهدید به مرگ می‌کند و سال‌ها طول می‌کشد تا شاید ترمیم شود
ناصری با بیان اینکه پسته کوهی یا بنه در طب سنتی «حبه‌الخضرا» نامیده می‌شود، تصریح کرد: این میوه کوچک با طبع گرم و خشک به دلیل ترکیبات و ویتامین‌های مؤثری که دارد، برای درمان انواع بیماری‌ها به خصوص بیماری‌های التهابی مانند روماتوئید و دردهای مفصلی، مرهمی برای زخم‌ها به کار می‌رود؛ همچنین دانه این میوه روغنی ارگانیک و سرشار از اسیدهای آمینه مقوی است.
برداشت غیر اصولی ونوشک در ایلام
این کارشناس ادامه داد: متأسفانه به دلیل عدم اطلاع بومیان از شیوه‌های بهره‌برداری و عدم ایجاد صنایع تبدیلی، بیشتر توسط افراد غیربومی برداشت می‌شود و معمولاً این روش بهره برداری با رویکردی سودجویانه و غیر علمی انجام می‌شود که در مواردی سبب آسیب‌های غیرقابل جبران به این درختان ارزشمند می‌شود و باعث ضعیف شدن و حتی شیوع بیماری در میان این درختان خواهد شد.
وی گفت: برنامه‌ریزی اصولی جهت بهره‌برداری صحیح از این منابع ارزشمند زمینه حفظ و ماندگاری و حتی احیاء درختان بنه را فراهم می‌کند، از این رو حفاظت از درختان بنه در استان از ضرورت بالایی برخوردار بوده و باید مورد توجه قرار گیرد.
برداشت بنه از سطح جنگل‌های استان
یاسم خانمحمدیان مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام در گفت‌وگو با خبرنگار بازار اظهار داشت: درخت بنه برای رشد در مناطق کم آب تطابق پیدا کرده و صمغ بدست آمده از آنکه به نام سقز شناخته می‌شود ارزش تجاری بالایی در صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی دارد، از سوی دیگر نیز به علت اینکه ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در این گیاه بی نظیر است جزو یکی از گیاهان دارویی به حساب می‌آید.
وی افزود: سطح جنگل‌های استان ۶۴۱ هزار هکتار است که ۲۰۵ هکتار از این میزان به درختان بنه اختصاص دارد.
خانمحمدیان با اشاره به اینکه کار برداشت ونوشک از شهریور ماه آغاز شده و تاپایان مهرماه ادامه خواهد داشت، گفت: با توجه به اینکه برداشت محصولات درختان بنه از جمله ونوشک و حتی صمغ آن به صورت سنتی و محلی و بدون رعایت اصول فنی صورت می‌گیرد، عموماً آسیب‌هایی جدی به این درختان زده می‌شود، آسیبی که جان این درخت را تهدید به مرگ می‌کند و سال‌ها طول می‌کشد تا شاید ترمیم شود.
وی در پایان گفت: نظارت برجنگل های استان و جلوگیری از آسیب به درختان توسط گشت‌های نظارتی ما در حال انجام است، اما با این حال حفاظت از درختان از جمله درختان بنه در استان یک بحث فراگیر بوده و نیازمند تلاش عموم مردم استان است.
یکی از روش‌های رسیدن به توسعه محصولات ارگانیک، استفاده از ظرفیت‌های موجود در طبیعت است، بنابراین بهره برداری صحیح و حفاظت از منابع و مصرف محصولات جنگلی از جمله میوه و دانه درختان بنه (پسته وحشی) نه تنها می‌تواند به ما را در عرصه رسیدن به تصمیم برای مصرف محصولات غذایی سالم‌تر کمک کند بلکه مزیت‌های اقتصادی فراوانی نیز به همراه دارد. از این رو حفاظت از این جنگل‌ها از ضرورت بالایی برخوردار بوده و باید به طور ویژه مورد توجه مسئولان و مردم قرار گیرد.
نظر شما