بازار، گروه آب و انرژی: بر اساس آنچه مرتضی شاهمیرزایی معاون وزیر نفت اعلام کرده ایران در تولید دانش فنی محصولات آمونیاک اوره به خودکفایی کامل رسیده است. او همچنین وعده داده که با اجرای طرح آمونیاک شرکت نفت ستاره خلیج‌فارس ضمن جلوگیری از هدررفت ۹۵ هزار تن هیدروژن، ۴۵۰ هزار تن به ظرفیت تولید آمونیاک کشور افزوده خواهد شد. در این میان برخی دیگر از کارشناسان این حوزه بر این باورند که ایران می تواند در زمینه تولید آمونیاک به هاب تولیدی منطقه تبدیل شود. اما مشکل اینجاست که کارکرد این محصول پتروشیمی در صنعت کشاورزی مانع واقعی سازی قیمت آن در کشور ما شده و معمولا قیمت گذاری آن به صورت دستوری انجام می شود. حالا تولید کنندگان این محصول امیدوارند که بعد از تغییر قیمت اوره، قیمت این محصول هم در بازار روند صعودی به خود بگیرد. لازم به یادآوری است که عمده آمونیاک تولید شده در کشور، صرف تولید اوره می‌شود و طرح‌های توسعه زنجیره آمونیاک هم بر مبنای تولید اوره برنامه‌ریزی شده‌اند. در حال حاضر میزان تولید اوره کشور، بیش از نیاز داخلی است و بخش زیادی از آن صادر می‌شود.
ظرفیت آمونیاک کشور از ۶.۲ میلیون تن در سال ۱۳۹۹ به ۶.۵ میلیون تن در سال ۱۴۰۲ افزایش یافته است. با توجه به نرخ عملیاتی ۷۶ درصد در سال ۱۴۰۲، میزان تولید آمونیاک کشور حدود ۵ میلیون تن ارزیابی شده است. با درنظر گرفتن میزان طرح‌های قابل بهره‌برداری در کشور تا سال ۱۴۰۸ پیش‌بینی می‌شود که ظرفیت آمونیاک به حدود ۸ میلیون تن خواهد رسید
ظرفیت تولید آمونیاک ایران چقدر است؟
بر اساس بررسی‌های انجام گرفته ظرفیت آمونیاک کشور از ۶.۲ میلیون تن در سال ۱۳۹۹ به ۶.۵ میلیون تن در سال ۱۴۰۲ افزایش یافته است. با توجه به نرخ عملیاتی ۷۶ درصد در سال ۱۴۰۲، میزان تولید آمونیاک کشور حدود ۵ میلیون تن ارزیابی شده است. با درنظر گرفتن میزان طرح‌های قابل بهره‌برداری در کشور تا سال ۱۴۰۸ پیش‌بینی می‌شود که ظرفیت آمونیاک به حدود ۸ میلیون تن خواهد رسید.
آمونیاک تولیدی در کشور حدود ۸۷درصد به منظور تامین تقاضا در داخل کشور مصرف شده و ۱۳درصد آن نیز صادر می‌شود. با بررسی‌های صورت گرفته عمده تولید آمونیاک کشور در شرکت پتروشیمی پردیس و شیراز است به طوری که ۶۲درصد از آمونیاک تولید شده در سال ۱۴۰۲ متعلق به این دو شرکت است. در حال حاضر ۷ واحد تولید آمونیاک در کشور با مجموع ظرفیت ۶.۵ میلیون تن در حال فعالیت هستند که پتروشیمی مسجد سلیمان هم یکی از آنهاست. طبق گفته های مدیرعامل این مجتمع و ۵۳ هزار و ۱۶۹ تن آمونیاک توسط پتروشیمی مسجد سلیمان در تیر ماه تولید شده که رکوردی بی سابقه محسوب می شود. مجموع تولید آمونیاک کشور در سال ۱۴۰۲ در حدود ۵ میلیون تن بوده است که نسبت به سال‌های گذشته روند افزایشی داشته است.
با توجه به پیش‌بینی روند کاهش قیمت جهانی آمونیاک و اوره و تجربه سال های گذشته، ضروری است تا شرکت‌های تولیدکننده اوره و آمونیاک کشور، به دنبال توسعه زنجیره ارزش این محصولات و تولید محصولات با ارزش افزوده بالایی همچون آمونیوم نیترات و انواع کودهای نیتراته و فسفاته باشند
در این میان اما کارشناسان بر این باورند که با توجه به پیش‌بینی روند کاهش قیمت جهانی آمونیاک و اوره و تجربه سال های گذشته، ضروری است تا شرکت‌های تولیدکننده اوره و آمونیاک کشور، به دنبال توسعه زنجیره ارزش این محصولات و تولید محصولات با ارزش افزوده بالایی همچون آمونیوم نیترات و انواع کودهای نیتراته و فسفاته باشند.
افزایش تولید آمونیاک در خاورمیانه
میزان ظرفیت آمونیاک خاورمیانه طی سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳ شاهد رشد ۲.۱ درصدی بوده است و پیش‌بینی می‌شود طی سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۳ با نرخ رشد ۶.۵درصد از ۱۹.۳ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ به ۲۶.۵ میلیون تن در سال ۲۰۲۸ افزایش یابد.
عربستان سعودی و ایران بزرگترین تولیدکنندگان آمونیاک در خاورمیانه به شمار می‌روند که به ترتیب حدود ۳۰ و ۲۸درصد از مجموع ظرفیت جهانی متعلق به این دو کشور است و پس از آن قطر و عمان به ترتیب با ۱۵.۳ و ۹.۸درصد در جایگاه سوم و چهارم قرار گرفته‌اند
عربستان سعودی و ایران بزرگترین تولیدکنندگان آمونیاک در خاورمیانه به شمار می‌روند که به ترتیب حدود ۳۰ و ۲۸درصد از مجموع ظرفیت جهانی متعلق به این دو کشور است و پس از آن قطر و عمان به ترتیب با ۱۵.۳ و ۹.۸درصد در جایگاه سوم و چهارم قرار گرفته‌اند.
پیش‌بینی می‌شود میزان تولید آمونیاک از ۱۷ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ به حدود ۲۶ میلیون تن در سال ۲۰۲۸ برسد. صادرات آمونیاک خاورمیانه از حدود ۲.۲ میلیون تن در سال ۲۰۱۳ به حدود ۴ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۸ میزان آمونیاک صادراتی از خاورمیانه به ۹.۳ میلیون تن افزایش یابد. همچنین میزان واردات آمونیاک در این منطقه نیز از۷۷۹هزار تن در سال ۲۰۱۳ به ۱.۴ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است و پیش‌بینی می‌شود که میزان واردات این محصول تا سال ۲۰۲۸ به حدود ۱.۶ میلیون تن افزایش یابد.
افزایش مصرف کودهای نیتروژن دار در بازار جهانی
میزان استفاده از آمونیاک در صنایع کشاورزی، نساجی و داروسازی، مواد منفجره و تبرید رو به افزایش است و تا سال ۲۰۳۰، بازار آمونیاک بر این صنایع متمرکز خواهد شد. صنعت کشاورزی و کودهای شیمیایی بزرگترین بازار مصرف آمونیاک است. در سال ۲۰۲۱، بیش از ۶۲ درصد از بازار جهانی آمونیاک صرف صنعت کود و کشاورزی شد. با توجه به عملکرد محصول و افزایش بهره‌وری کشاورزی، استفاده از کودهای نیتروژن‌دار در صنعت کشاورزی رو به افزایش است.
بر اساس گزارش سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو)، کل تولید کودهای نیتروژن دار در سال ۲۰۲۰ به ۱۱۲.۳۶ میلیون تن رسید و انتظار می‌رود با توجه به افزایش مصرف آن توسط کشاورزان، تا سال ۲۰۲۵ به ۱۳۶.۷۱ میلیون تن برسد. پیش‌بینی می‌شود که فروش کود در نتیجه افزایش جمعیت جهان و افزایش مصرف مواد غذایی افزایش یابد و تا سال ۲۰۳۰، در حدود ۲۰۰ میلیون تن از آمونیاک تولید شده در جهان به صنعت کود و کشاورزی اختصاص یابد.
اهمیت بالای کودهای نیتروژن دار در صنایع کشاورزی، موجب شده است تا کشورهای جهان مخصوصا چین و هند، برای افزایش تولید آمونیاک از روش‌های متفاوت همچون تولید آمونیاک سبز، اقدام کنند و به خودکفایی در تولید این محصول پایه پتروشیمی برسند. این موضوع سبب شده است که تجارت آمونیاک جذابیت خود را از دست بدهد و قیمت جهانی آمونیاک در سال‌های آتی کاهش داشته باشد.
نظر شما