تحریم ها صورت های مالی را بی کیفیت می کند

سمیه شوریابی؛ بازار: سعید امیرشاهکرمی مدرس و کارشناس بازار سرمایه طی یادداشتی به بررسی تحریم های اقتصادی و اثرات آن بر سودآوری شرکت‌ها، پرداخت وی اظهار داشت: طبق نظریه اقتصاد سیاسی، کنش‌های اقتصادی و سیاسی می‌تواند رفتار مدیران، حسابرسان و سرمایه‌گذاران را نسبت به گزارشگری مالی تحت تأثیر قرار دهند.

یکی از مصادیق کنش‌های سیاسی و اقتصادی کلان در سال‌های اخیر، اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه ایران است، تحریم اقتصادی عبارت است از تدابیر قهر آمیز که توسط گروهی از کشورها علیه کشوری دیگر اعمال می‌شود.

در شرایط بعد از تحریم‌ها به دلیل بهبود وضعیت اقتصادی، شرکت‌ها تمایل چندانی به کتمان درآمد و یا دستکاری سود به منظور اجتناب مالیاتی نمی کنند و درآمد مالیاتی به موقع افشا و گزارش می‌شوند که باعث افزایش محتوای اطلاعاتی و کیفیت سود می‌شود

مجازات یا تحریم های اقتصادی عمدتاً از دو طریق اعمال می شوند؛ تحریم تجاری و تحریم مالی که تحریم تجاری با محدود کردن یا قطع کردن انواع روابط وارداتی و صادراتی همراه است، این تحریم منجر به قطع رابطه تجاری با کشور تحت تحریم و محروم کردن او از بعضی منافع ناشی از تجارت میگردد، همچنین استفاده نکردن از سود تجاری برای کشور تحریم شونده، سیاست‌های تبعیض آمیز تعرفه ای، تعلیق و لغو موافقت نامه‌های تجاری پروژه‌های مشترک، کمک‌های فنی و برنامه‌های آموزشی از دیگر نتایج این تحریم است که رفاه کشور هدف را کاهش می‌دهد، در حالیکه در تحریم مالی، محدودیت و فشارهایی بر روابط مالی کشور هدف اعمال می شود؛ بدین معنی که سرمایه گذاری، تأمین مالی و معاملات مالی کشور تحت فشار قرار می‌گیرد، از جمله ابزارهای تحریم مالی، محروم نمودن کشور تحریم شده برای تأمین مالی از نهادهای بین المللی مانند بانک جهانی صندوق بین المللی پول، ممنوعیت بیمه‌ها و سایر خدمات مالی، مالیات بر صادرات، تحریم نقل و انتقال مالی، مسدود کردن دارایی‌های خارج از کشور، ایجاد ممنوعیت در فروش نفت خام و واردات و فرآورده‌های نفتی، ایجاد اختلال در گشایش اعتبار اسنادی برای تجار کشور و ایجاد موانع در جذب سرمایه‌گذاری خارجی می‌باشد.

یکی از دلایل مهمی که ممکن است سبب تغییر در کیفیت سود شرکت‌ها شود، تحریم‌های اقتصادی و بحران مالی است که با توجه به تحریم‌های اقتصادی بر علیه کشور ما؛ گریبان گیر شرکت‌های بسیاری شده و مشکلات فراوانی را برای آنها فراهم کرده است، در این شرایط اغلب شرکت‌ها اقدام به مدیریت سود خود نموده تا با دستکاری ارقام سود وضعیت شرکت را بهتر نشان دهند

بر طبق توضیحات فوق تحریم اقتصادی نوعی تنبیه در عرصه روابط بین الملل است که به عنوان ابزاری اقتصادی برای ایجاد تغییر در رفتار یک کشور توسط کشورهای دیگر استفاده می‌شود، از آنجا که تحریم‌های اقتصادی هزینه‌ای کمتر از راه اندازی جنگ دارند، برای کشورهایی که به دنبال تغییر رفتار کشور دیگری هستند، به صرفه است تا حد امکان با استفاده از اهرم‌های اقتصادی به هدف خود دست پیدا کنند، از سویی دیگر یکی از دلایل مهمی که ممکن است سبب تغییر در کیفیت سود شرکت‌ها شود، تحریم‌های اقتصادی و بحران مالی است که با توجه به تحریم‌های اقتصادی بر علیه کشور ما؛ گریبان گیر شرکت‌های بسیاری شده و مشکلات فراوانی را برای آنها فراهم کرده است، در این شرایط اغلب شرکت‌ها اقدام به مدیریت سود خود نموده تا با دستکاری ارقام سود وضعیت شرکت را بهتر نشان دهند تا از این طریق به اهداف خود دست یابند، در چنین شرایطی محتوای اطلاعاتی اقلام حسابداری از قابلیت اتکا و اطمینان بالایی برخوردار نخواهد بود و وجود تحریم‌های اقتصادی باعث کاهش محتوای اطلاعاتی ارقام حسابداری می شود.

قابلیت اتکا به اطلاعات صورت‌های مالی و سود ارائه شده از سوی سهامـداران در اثر بحران‌های مالی و اقتصادی مانند تحریم‌های گسترده بین المللی کاهش می‌یابد، این در حالی است که محتوای اطلاعاتی صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی و کیفیت سود آنها در دوره بعد از تحریم‌ها (پسابرجام) بیشتر از دوره تشدید تحریم‌های اقتصادی است

به عبارت دیگر قابلیت اتکا به اطلاعات صورت‌های مالی و سود ارائه شده از سوی سهامـداران در اثر بحران‌های مالی و اقتصادی مانند تحریم‌های گسترده بین المللی کاهش می‌یابد، این در حالی است که محتوای اطلاعاتی صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی و کیفیت سود آنها در دوره بعد از تحریم‌ها (پسابرجام) بیشتر از دوره تشدید تحریم‌های اقتصادی است، علاوه بر این در شرایط بعد از تحریم‌ها نسبت به دوره تشدید تحریم‌ها درآمدهای مالیاتی باعث افزایش محتوای اطلاعاتی صورت‌های مالی و کیفیت سود می‌شوند و حاکی از این موضوع است که شرکت‌ها در شرایط تحریم اقدام به مدیریت سود (کاهش کیفیت سود) به منظور عدم پرداخت مالیات و یا مدیریت مالیات به منظور حفظ وجوه نقد شرکت می‌نمایند تا بتوانند در این شرایط بحرانی از حداکثر منابع استفاده لازم را ببرند ولی در شرایط بعد از تحریم‌ها به دلیل بهبود وضعیت اقتصادی، شرکت‌ها تمایل چندانی به کتمان درآمد و یا دستکاری سود به منظور اجتناب مالیاتی نمی کنند و درآمد مالیاتی به موقع افشا و گزارش می‌شوند که باعث افزایش محتوای اطلاعاتی و کیفیت سود می‌شود.