بازار؛ گروه بین الملل: همزمان با اعلام نصف شدن تولید گاز ایران از پارس جنوبی تا «چند سال دیگر»، قطر اعلام کرده است که تا «چند سال دیگر» تولید گاز خود را از این میدان مشترک با ایران، حدودا دو برابر می‌کند.
کشف مخازن جدید گازی در میدان شمالی قطر که معادل برداشت حدود ۲۵ سال ایران از پارس جنوبی است. قطر صادرات LNG خود را به ۱۴۲ میلیون تن در سال می رساند. قطر قصد دارد، صادرات گاز مایع را گسترش دهد. الکعبی، وزیر انرژی گفته است که این گسترش به دنبال کشف حدود ۲۵۰ تریلیون فوت مکعب ذخایر جدید گاز در میدان شمالی صورت می گیرد، که ذخایر کلی را به حدود ۲۰۰۰ تریلیون فوت مکعب می رساند. این کشور همچنان در حال ارزیابی چاه های جدید در این میدان است و در صورت یافتن گاز اضافی، بیشتر تولید خواهد کرد، با این حال قطر هنوز تصمیم نگرفته است که برای پروژه جدید شرکای بیاورد یا خیر.
رقابت سخت گازی قطر به رقبا
کارشناسان بازار انرژی باور دارند که توسعه برنامه ریزی شده قطر در تولید گاز طبیعی مایع می‌تواند باعث شود تا قطر تقریباً ۲۵ درصد از سهم بازار جهانی را تا سال ۲۰۳۰ کنترل کند و بر پروژه‌های رقیب، از جمله در ایالات متحده که جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، مجوزهای صادراتی را به حالت تعلیق درآورده فشار مضاعف بیاورد. زیرا دولت قطر، یکی از بزرگترین صادرکنندگان گاز طبیعی مایع در جهان، قصد دارد تولید LNG را تا ۸۵ درصد از تولید کنونی ۷۷ میلیون تن در سال از میدان شمالی، افزایش دهد و تا سال ۲۰۳۰ به ۱۴۲ میلیون تن در سال برسد. از همین روی، برخی از کارشناسان بازار نیز به رویترز اعلام کردند که این اقدام بر پروژه‌های جهانی در ایالات متحده، شرق آفریقا و جاهای دیگر تأثیر خواهد گذاشت.
رقابت بین قطر و ایالات متحده پس از تصمیم اروپا برای توقف تدریجی اتکا به خط لوله گاز روسیه، پس از حمله مسکو به اوکراین، تشدید شد. زیرا تامین کنندگان گاز آمریکایی برای پر کردن شکاف عرضه ناشی از آن ظهور کرده و خود را به عنوان بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی مایع جهان در سال ۲۰۲۳ معرفی کردند
ایرا جوزف، عضو مرکز سیاست جهانی انرژی در دانشگاه کلمبیا، در اینباره گفت: «قطری‌ها متوجه شدند که باید بتوانند رقابتی‌ترین قیمت‌ها را ارائه دهند. البته این کشور ذخایر بالا و کمترین هزینه را برای ایجاد ظرفیت و روابط بیشتر با شرکت‌های مهندسی و مشتریان فعلی دارد. رویکرد آنها نشان می‌دهد که یا در حال افزایش بهره‌برداری از این محصول باشند یا بازار آن را از دست می‌دهند. اگر دوحه کم‌هزینه‌ترین تولیدکننده در جهان هستید، چرا ضربه سخت را وارد نکند.»
رقابت بین قطر و ایالات متحده پس از تصمیم اروپا برای توقف تدریجی اتکا به خط لوله گاز روسیه، پس از حمله مسکو به اوکراین، تشدید شد. زیرا تامین کنندگان گاز آمریکایی برای پر کردن شکاف عرضه ناشی از آن ظهور کرده و خود را به عنوان بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی مایع جهان در سال ۲۰۲۳ معرفی کردند.
به گزارش رویترز، ظرفیت تولید گاز طبیعی مایع آمریکا طی چهار سال آینده تقریباً دو برابر خواهد شد، اما تصمیم برای توقف موقت مجوزهای ایجاد پایانه‌های جدید صادرات گاز طبیعی، که مربوط به بررسی‌های زیست‌محیطی است، منجر به هشدارهایی از سوی فعالان بازار گاز شده، زیرا آنها معتقدند که این اقدام به امنیت انرژی آینده در سراسر جهان آسیب می‌رساند. کاوشال رامش، معاون تحقیقات LNG در ریستاد انرژی، اظهار داشت: «سیگنالی که پروژه‌های ایالات متحده از این موضوع می‌گیرند این است که اگر آنها توسعه نیابند، دیگران این کار را انجام خواهند داد».
افق رشد فروش گاز طبیعی قطر در آسیا
در این زمینه، الکس فراولی، تحلیلگر ارشد داده‌های LNG در ICIS، اظهار داشت که «انتظار می‌رود توسعه جدید قطر منجر به دوره‌ای با ثبات‌تر و پایین‌تر بودن قیمت‌ها تا پایان دهه شود و افزایش تقاضا توسط خریداران آسیایی برای LNG را تشویق می‌کند.» براساس برآوردها تامین سالانه ۱۶ میلیون تن محصول ارزان قیمت برای آسیا مثبت بوده و دقیقاً همان چیزی است که بازار گاز طبیعی مایع برای اطمینان از آینده بلندمدت در آسیا به آن نیاز دارد.
انتظار می‌رود بازار جهانی گاز تا سال ۲۰۳۰ از ۴۰۰ میلیون تن در سال به ۵۸۰ تا ۶۰۰ میلیون تن در سال افزایش یابد که عمدتاً توسط تقاضای آسیا پشتیبانی می‌شود. انتظار می‌رود قطر تا آن زمان ۲۴ تا ۲۵ درصد از این بازار را در اختیار داشته باشد.
هنینگ گلایستاین، مدیر انرژی و منابع گروه اوراسیا، گفت: «قطر از نظر جغرافیایی موقعیت خوبی برای پاسخگویی به تقاضای بالای فعلی در شمال شرق آسیا، چین، ژاپن و کره جنوبی و تقاضای آتی در آسیای جنوبی مانند هند را دارد.» در این مورد سعد الکعبی، مدیرعامل شرکت انرژی قطر، گفت که همچنان معتقد است فرصت بزرگی برای تبدیل شدن گاز به ترکیب انرژی در آینده وجود دارد و افزود: ما همچنان معتقدیم که یک آینده عالی برای گاز حداقل برای ۵۰ سال وجود دارد، از همین روی از نظر فنی ما کارهای بیشتری انجام خواهیم داد. ما می‌بینیم که اروپا برای مدت بسیار طولانی به گاز نیاز خواهد داشت، اما رشد در آسیا مطمئناً بیشتر از اروپا بوده که عمدتاً ناشی از رشد جمعیت است.
انتظار می‌رود بازار جهانی گاز تا سال ۲۰۳۰ از ۴۰۰ میلیون تن در سال به ۵۸۰ تا ۶۰۰ میلیون تن در سال افزایش یابد که عمدتاً توسط تقاضای آسیا پشتیبانی می‌شود. انتظار می‌رود قطر تا آن زمان ۲۴ تا ۲۵ درصد از این بازار را در اختیار داشته باشد
همچنین، علیرغم نگرانی‌ها در مورد تأثیر بیشتر انتشار کربن از تولید جدید LNG جهانی، دیگران می‌گویند هنوز پتانسیل زیادی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای با جایگزینی زغال سنگ و نفت وجود دارد. براساس ارقام آژانس بین‌المللی انرژی، علیرغم اینکه چین سال گذشته بزرگترین واردکننده گاز طبیعی مایع در جهان بود، سهم گاز در کل انرژی آن از حدود ۸ درصد فراتر نمی‌رود، در حالی که این رقم برای زغال سنگ و نفت به ترتیب ۶۱ و ۱۸ درصد بود.
بزرگترین شرکت‌های انرژی جهان، از جمله ExxonMobil ، Shell ، Total Energies و ConocoPhillips، برای دهه‌ها نقشی محوری در صنعت LNG قطر ایفا کرده‌اند. همه این شرکت‌ها در تأسیسات تولیدی موجود نقش دارند و در سال‌های اخیر در فازهای توسعه جدید با تأمین مالی در ازای دریافت مقادیری گاز طبیعی مایع، سهامی را به دست آورده‌اند. اگرچه قراردادهای جدید به اندازه گذشته سودآور نیستند، اما کارشناسان بازار جایگاه مهمی را در صنعت گاز طبیعی مایع برای شرکت‌ها فراهم می‌کنند و انتظار دارند در دهه‌های آینده، با تغییر اقتصادها، به سمت مصرف بیشتر گاز به رشد خود ادامه دهد.
آنها انتظار دارند که قطر به جستجوی مشارکت با طرف‌های جهانی ادامه دهد. چون گاز طبیعی مایع زیادی برای فروش دارد. برای نمونه پیش‌بینی می‌شود که شرکت استرالیایی Woodside که پروژه آن در آمریکا به دلیل تصمیم بایدن برای توقف مجوزها در معرض تهدید قرار دارد، به دنبال شریک شدن با قطر باشد. این شرکت اخیراً برنامه‌های مشارکت ۵۲ میلیارد دلاری با رقیب کوچکتر خود، سانتوس را متوقف کرده است.
رقابت ایران و قطر
ایران پس از انعقاد توافق هسته‌ای در اواسط سال ۲۰۱۵ و لغو تحریم‌ها در ابتدای سال بعد، به دنبال جذب سرمایه‌های خارجی بالغ بر ۱۰۰ میلیارد دلار بود، اما پس از اعمال مجدد تحریم‌های واشنگتن در دوره ترامپ، این کار مشکل شد. با خروج شرکت‌های فرانسوی توتال و CNPC چین از سرمایه‌گذاری در پروژه پارس جنوبی پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و قبل از اجرایی شدن تحریم‌های، برنامه‌های توسعه ایران به مشکل خورد.
تلاش‌های تهران برای بهره برداری از میدان مشترک خود به دلیل تحریم‌های غرب با چالش مواجه شده است. حتی پس از کاهش تحریم‌ها، به دلیل ترس شرکت‌های بین‌المللی از قرار گرفتن تحت تحریم‌های آمریکا، نتوانست سرمایه گذاری جدیدی را راه‌اندازی کند.
در واقع، دوحه از ورود تهران به تونل تحریم‌های آمریکا با گسترش برنامه‌های افزایش تولید گاز از میدان شمالی برای تقویت انحصار خود در بهره‌برداری از ثروت مشترک استفاده کرد. بطوریکه، در آن زمان سعد بن شریدا الکعبی، مدیر عامل قطر پترولیوم از افزودن خط چهارم به برنامه توسعه اعلام شده با هدف ساخت ۳ خط تولید غول پیکر جدید برای گاز طبیعی مایع خبر داد.
در واقع، تلاش‌های تهران برای بهره برداری از میدان مشترک خود به دلیل تحریم‌های غرب با چالش مواجه شده است. حتی پس از کاهش تحریم‌ها، به دلیل ترس شرکت‌های بین‌المللی از قرار گرفتن تحت تحریم‌های آمریکا، نتوانست سرمایه گذاری جدیدی را راه‌اندازی کند.
به باور کارشناسان، نزدیکی دو کشور نمی‌تواند تلاقی منافع در مورد ثروت گاز در میدان مشترک را پنهان کنند. حتی یکی از اهداف اصلی ایران از توسعه صنعت مایع سازی گاز طبیعی به منظور کسب درآمد از ذخایر گاز طبیعی خود تا حدودی مانند قطر است. اما با وجود داشتن ذخایر عظیم گاز طبیعی، ممکن است توسعه صنعت مایع سازی سبز برای ایران دشوار باشد. زیرا به فناوری و دانش نسبتاً پیشرفته‌ای نیاز دارد که احتمالا تا زمانی که همه تحریم‌ها برداشته نشود، به راحتی در دسترس نباشند.
نظر شما