بازار؛ گروه بین الملل: عراق، کشوری غنی از منابع نفت و گاز، با چشم‌انداز پیچیده‌ای مواجه است که بازیگران کلیدی منطقه‌ای و بین‌المللی آن را تحت تأثیر قرار داده و برای اهداف استراتژیک خود از آن بهره‌برداری کرده‌اند. در حالی که اقتصاد وابسته به نفت و بی‌ثباتی سیاسی عراق موجب بروز چالش‌هایی شده است، سرمایهگذاریهای زیرساختی جاری، تغییرات دیپلماتیک و اقدام متعادل ژئوپلیتیک فرصت‌هایی را ایجاد می‌کنند؛ ضمن اینکه تهدیدات امنیتی، عدم اطمینان اقتصادی و کمبود زیرساخت ها به خطرات بالقوه کمک می کنند.
در زیر بر اساس تحلیل اس دبلیو او تی که یکی از ابزارهای برنامه‌ریزی استراتژیک در نظر گرفته می شود، به بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدها در خصوص این کشور می پردازیم.
نگاهی به تاریخ عراق
عراق که قبلاً تحت حکومت عثمانی بود، در سال ۱۹۳۲ استقلال یافت. تاریخ پرتلاطم، از جمله جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ و تهاجم سال ۲۰۰۳، چشم انداز سیاسی آن را شکل داده است. پس از سقوط رژیم صدام حسین، عراق با چالش هایی مانند تروریسم، بی ثباتی سیاسی و تنش های ژئوپلیتیکی دست و پنجه نرم کرده است.
بر همین اساس، در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای تثبیت صحنه سیاسی از سوی این کشور مشاهده شده؛ هرچند که تا به امروز عراق همچنان دارای سطح ریسک متوسط به بالا است.
عراق دارای ذخایر عظیم و مقرون به صرفه نفت و گاز است که ستون فقرات اقتصاد آن را تشکیل می دهد
نقاط قوت
ذخایر فراوان نفت و گاز: عراق دارای ذخایر عظیم و مقرون به صرفه نفت و گاز است که ستون فقرات اقتصاد آن را تشکیل می دهد.
سرمایه گذاری خارجی: افزایش علاقه سرمایه گذاران خارجی به بخش های زیربنایی توسعه اقتصادی را افزایش خواهد داد.
بهبود روابط با چین: توافقات صورت گرفته و منعقد شده در بخش های نفت و ساخت و ساز موجب تقویت همکاری های اقتصادی خواهد شد.
جمعیت جوان: جمعیت جوان عراق فرصت هایی را برای نیروی کار پویا و رشد اقتصادی ارائه خواهد داد.
ضعیف بودن منابع برق و آب عراق به همراه سیستم بانکی شکننده، مانع پیشرفت اقتصادی بیشتر این کشور خواهد شد
نقاط ضعف
وابستگی به نفت: وابستگی شدید به نفت، اقتصاد این کشور را در برابر نوسانات قیمت و کسری گاز بزرگ آسیب پذیرتر خواهد کرد.
مدیریت بودجه: فقدان قوانین برای مدیریت درآمدهای نفت و گاز، ناکارآمدی و سوء مدیریت را به دنبال خواهد داشت.
چالشهای زیرساختی: ضعیف بودن منابع برق و آب، همراه با سیستم بانکی شکننده، مانع پیشرفت اقتصادی بیشتر خواهد شد.
بی‌ثباتی اجتماعی و سیاسی: عواملی مانند دخالت‌های خارجی و شکاف‌های قومی به بی‌ثباتی سیاسی کمک کرده و بر حکومت‌داری تأثیر خواهد گذشت.
فرصت ها
سرمایه گذاری در زیرساخت: بودجه های تصویب شده برای سال های ۲۰۲۵-۲۰۲۳ پروژه های زیرساختی قابل توجهی را امکان پذیر می کند و رشد تولید ناخالص داخلی غیرنفتی را تقویت خواهد کرد.
توازن مجدد دیپلماتیک: عراق می تواند از تغییرات دیپلماتیک، حفظ فاصله بین متحدان اصلی و تقویت روابط بین المللی بهره ببرد.
تغییرات ژئوپلیتیک: بهبود روابط بین عربستان سعودی و ایران فرصت هایی را برای ثبات و همکاری اقتصادی ایجاد خواهد کرد.
روابط با چین: تقویت روابط با چین فرصت های تجاری و دیپلماتیکی را برای عراق فراهم خواهد کرد.
تهدیدها
چالشهای امنیتی: درگیری‌های مسلحانه، تروریسم، ناآرامی‌های داخلی و تنش‌های ژئوپلیتیک منطقه‌ای، تهدیدات امنیتی قابل توجهی هستند.
تروریسم در حال انجام: تهدیدهای مداوم از سوی گروه هایی مانند داعش و القاعده بر امنیت این کشور و بر زندگی شهروندان و نهادها تأثیر می گذارد.
جنایت و آدم ربایی: نرخ بالای جرم و جنایت، از جمله سرقت مسلحانه و آدم ربایی، خطراتی را هم برای افراد محلی و هم برای کارگران خارجی ایجاد می کند.
عدم اطمینان سیاسی: علیرغم ثبات نسبی، تنش های سیاسی و خشونت ممکن است تشدید شود و بر حکومت و امنیت عمومی تأثیر بگذارد.
کمبودهای زیرساختی: زیرساخت‌های ضعیف، توسعه اقتصادی و رفاه عمومی را تهدید می‌کند.
ریسک های اقتصادی عراق با خطرات اقتصادی ناشی از کسری بودجه، اتکای شدید به نفت و چالش های بودجه مواجه است
ارزیابی ریسک
ریسک های اقتصادی عراق با خطرات اقتصادی ناشی از کسری بودجه، اتکای شدید به نفت و چالش های بودجه مواجه است. به دلیل پیش‌بینی کسری حساب جاری در سال ۲۰۲۴ که ناشی از کاهش قیمت نفت و افزایش مصرف خصوصی است، ثبات کلی اقتصادی می‌تواند در خطر باشد؛ ضمن اینکه آسیب پذیری در برابر نوسانات قیمت نفت چالش هایی را برای پایداری مالی ایجاد می کند. افزون بر این، افزایش کسری بودجه، ناشی از مخارج عمومی گسترده و کاهش درآمد دولت از نفت، موجب ایجاد نااطمینانی های اقتصادی بیشتری می شود.
بر همین اساس، کاهش این خطرات مستلزم تلاشهای متنوع‌سازی، سیاست‌های مالی محتاطانه و تمرکز بر بخش‌های غیرنفتی برای تضمین اقتصاد انعطاف‌پذیرتر و متعادل‌تر است. خطرات امنیتی چالشهای امنیتی، از جمله درگیری‌های مسلحانه، تروریسم، و تنش‌های ژئوپلیتیکی، خطرات مهمی را برای ثبات عراق ایجاد می‌کنند.
همچنین، پیامدهای حمله هوایی ایالات متحده همراه با تهدیدهای مداوم از سوی گروه هایی مانند داعش و القاعده، چشم انداز امنیتی را تشدید می کند. هدف قرار دادن مستمر و مکرر منافع نظامی و دیپلماتیک ایالات متحده توسط گروه های شیعه نیز به افزایش پیچیدگی اوضاع کمک می کند. علاوه بر این، درگیری های جاری در منطقه، به ویژه وضعیت اسرائیل و حماس، به تشدید تنش های ژئوپلیتیکی کمک می کند.
پرداختن به خطرات امنیتی عراق مستلزم اقدامات قوی ضد تروریسم، تلاش های دیپلماتیک برای کاهش تنش ها و رویکردی جامع برای تضمین امنیت شهروندان و نهادها است
از این رو، پرداختن به خطرات امنیتی مستلزم اقدامات قوی ضد تروریسم، تلاش های دیپلماتیک برای کاهش تنش ها و رویکردی جامع برای تضمین امنیت شهروندان و نهادها است؛ در حالی که ریسک های سیاسی با وجود ثبات نسبی، خطرات سیاسی که ناشی از بی ثباتی سیاسی، تنش بین مناطق و خشونت بالقوه است، وجود دارد.
تأخیر در تشکیل دولت پس از انتخابات ۲۰۲۱ و چالش های جاری در چشم انداز سیاسی، شکنندگی فضای سیاسی را برجسته کرده است. از سوی دیگر، قانون انتخاباتی که در سال ۲۰۲۳ تصویب شد، در حالی که برای رسیدگی به ضعف های سیاسی قبلی در نظر گرفته شده بود، به طور ناخواسته به افزایش تنش ها و خشونت ها کمک خواهد کرد. بر همین اساس، تلاش ها برای ادغام جناح های مختلف سیاسی، به ویژه شیعیان، سنی ها و کردها، باید با دقت مدیریت شود تا از تشدید اختلافات موجود جلوگیری شود.
همچنین، تقویت نهادهای سیاسی، ترویج حکمرانی فراگیر و رسیدگی به نارضایتی اجتماعی برای کاهش خطرات سیاسی ضروری است. خطرات زیرساختی کمبود زیرساخت های عراق، به ویژه در بخش برق و آب، خطراتی را برای توسعه کلی و رفاه عمومی ایجاد می کند؛ ضمن اینکه زیرساخت های ضعیف و توسعه نیافته ممکن است مانع رشد اقتصادی شود و کیفیت زندگی شهروندان را تحت تأثیر قرار دهد.
قطع برق، منابع آب ناکافی و کمبود خدمات ضروری به چالش‌هایی در زندگی روزمره کمک می‌کند. بر همین اساس، برای مقابله با این خطرات، سرمایه گذاری های هدفمند در پروژه های زیرساختی، نگهداری کارآمد، و شیوه های توسعه پایدار بسیار مهم است، در حالی که ایجاد زیرساخت های مقاوم و مدرن نه تنها شرایط زندگی مردم را بهبود می بخشد، بلکه به رشد و ثبات اقتصادی نیز کمک می کند.
کاهش تهدیدات امنیتی، پرداختن به تنش های سیاسی و تمرکز بر توسعه پایدار برای عراق در جهت مهار نقاط قوت و حرکت در محیط پیچیده ژئوپلیتیکی بسیار مهم خواهد بود
نتیجه
در عراق معاصر، در حالی که نفت همچنان سنگ بنای این کشور است، تلاشهای متنوع‌سازی و سرمایهگذاریهای زیربنایی راه‌هایی برای رشد فراهم می‌کند. در همین راستا، کاهش تهدیدات امنیتی، پرداختن به تنش های سیاسی و تمرکز بر توسعه پایدار برای عراق در جهت مهار نقاط قوت و حرکت در محیط پیچیده ژئوپلیتیکی بسیار مهم خواهد بود.
نظر شما