نقش قبرس در کریدور اقتصادی هند_خاورمیانه_اروپا | سناریوهای شکست، بالاتر از موفقیت

بازار؛ گروه بین الملل: کریدور اقتصادی هند_خاورمیانه_اروپا به عنوان مسیری امیدوارکننده برای شکوفایی اقتصادی در قبرس ظاهر می شود و پیامدهایی را به همراه دارد که از مرزهای جغرافیایی فراتر می‌رود. همچنین، این کریدور اقتصادی این مسئله را مورد تایید قرار می دهد که اهمیت استراتژیک این جزیره در موقعیت جغرافیایی آن در دریای مدیترانه شرقی نهفته است، که به عنوان یک مرکز حیاتی برای اتصال اروپا، آسیا و آفریقا عمل می کند؛ این مطالب نظر و دیدگاه برخی از کارشناسان و تحلیلگران حوزه مدیترانه شرقی است.

آنها معتقدند که رهبران مختلف جهان (بازیگران کلیدی منطقه ای و بین المللی) این ابتکار را برای تقویت روابط اقتصادی در سراسر آسیا، خلیج فارس و اروپا ترویج کردند؛ در حالی که کریدور هند_خاورمیانه_اروپا مسیر متفاوتی را در مقایسه با طرح کمربند_ جاده پکن ارائه می دهد. این مسیر که تقریباً ۴۸۰۰ کیلومتر را پوشش می‌دهد، نه تنها کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و تسریع تجارت را هدف قرار می‌دهد، بلکه اتصال اقتصادی جهانی را نیز تقویت می‌کند. با این حال، عدم قطعیت‌های پیرامون زمان‌بندی پروژه، تأمین مالی و چالش‌های ژئوپلیتیکی، به‌ویژه درگیری در غزه، بر مزایای پیش‌بینی‌شده سایه افکنده است.

اکونومیک تایمز هند در گزارشی نوشت: درگیری میان حماس و اسرائیل احتمالاً بر جاه‌طلبی‌های هند برای ایفای نقش پررنگ‌تر در تجارت جهانی تأثیر می‌گذارد، کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEEC) که راه‌اندازی آن به تازگی اعلام شده نیز تحت تأثیر این درگیری قرار گرفته است.

بر همین اساس، هدف این گزارش بررسی این است که چگونه کریدور اقتصادی هند_خاورمیانه_اروپا ممکن است بر اقتصاد قبرس تأثیر مثبت بگذارد و به طور همزمان ارزیابی کند که کدام خطرات ممکن است پیامد مثبت کریدور اقتصادی را تهدید کند.

در گزارشی که در ۲۲ ژانویه ۲۰۲۴ منتشر شد، آندریاس پولیکاس، رئیس سازمان تنظیم مقررات انرژی قبرس، نقش قبرس در کریدور اقتصادی هند_خاورمیانه_اروپا و فرصت‌ها و چالش‌های مدیترانه و کریدور اقتصادی، به ویژه با توجه به پویایی‌های ژئوپلیتیک فعلی را در خاورمیانه و عرصه بین المللی تحلیل کرد. کریدور هند_خاورمیانه_اروپا یک کریدور تجاری و ترانزیتی پیشنهادی است که برای بهبود اتصال و تقویت همکاری اقتصادی میان هند، خاورمیانه و اروپا طراحی شده است. در همین راستا ذینفعان، این کریدور را به عنوان یک مسیر استراتژیک برای جابجایی کالاها، خدمات و مردم تصور می‌کنند که پتانسیل آن را دارد که بر پویایی تجارت منطقه‌ای و جهانی تأثیر بسزایی بگذارد.

عربستان سعودی، اتحادیه اروپا، هند، امارات، فرانسه، آلمان، ایتالیا و ایالات متحده، کریدور اقتصادی هند_خاورمیانه_اروپا را برای تقویت روابط اقتصادی در سراسر آسیا، خلیج فارس و اروپا ترویج کرده اند. بر همین اساس، این ابتکار شامل دو جزء حیاتی است_ کریدور شرقی که خلیج فارس را به هند وصل می کند و کریدور شمالی که خلیج فارس را به اروپا متصل می کند. این ادغام شبکه‌های ریلی، حمل‌ونقل دریایی و سایر روش‌ها، بنادر مشهوری مانند فجیره، جبل علی، ابوظبی، حیفا، موندرا، کاندلا، پیرئوس، مارسی و مسینا را به یکدیگر متصل می‌کند.

با ارائه مسیری جایگزین برای تجارت بین هند، خاورمیانه و اروپا، این کریدور می تواند وابستگی به مسیرهای دریایی موجود را کم کرده و خطرات ژئوپلیتیکی مرتبط با خطوط حمل و نقل متمرکز را کاهش دهد

کشورهای امضاکننده کریدور اقتصادی هند_خاورمیانه_اروپا حدود ۴۰ درصد از جمعیت جهان و بیش از ۵۰ درصد از اقتصاد جهانی را تشکیل می دهند. ظاهرا با ارائه مسیری جایگزین برای تجارت بین هند، خاورمیانه و اروپا، این کریدور می تواند وابستگی به مسیرهای دریایی موجود را کم کرده و خطرات ژئوپلیتیکی مرتبط با خطوط حمل و نقل متمرکز را کاهش دهد.

علاوه بر این، کریدور اقتصادی هند_خاورمیانه_اروپا توانایی تقویت همکاری های منطقه ای و تقویت روابط دیپلماتیک بین کشورهای شرکت کننده را دارد. با توجه به موقعیت جغرافیایی آن در دریای مدیترانه، این کریدور اقتصادی با پتانسیل قبرس برای تبدیل شدن به مرکزی برای کارایی تجاری، کمک به اتصال اقتصادی منطقه‌ای و ایجاد فرصت‌های شغلی همسو می‌شود. کاهش بالقوه هزینه های حمل و نقل بین ۳۰ تا ۴۰ درصد و تجارت سریعتر ۴۰ درصدی بین هند و اروپا می تواند پویایی اقتصادی قبرس را تغییر دهد. با این حال، عدم قطعیت های ذاتی در جدول زمانی پروژه، تامین مالی، و چالش های ژئوپلیتیکی، به ویژه درگیری در غزه، خطرات محسوسی را برای مشارکت پایدار و موفقیت قبرس در ابتکار ایجاد می کند.

این کریدور لجستیک و کریدور حمل و نقل این پتانسیل را دارد که توسعه اقتصادی قبرس را تقویت کند

این کریدور لجستیک و کریدور حمل و نقل این پتانسیل را دارد که توسعه اقتصادی قبرس را تقویت کند. به عنوان بخشی از ابتکار کریدور اقتصادی هند_خاورمیانه_اروپا ، قبرس می‌تواند از پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر خود استفاده کند و با روندهای جهانی به سمت پایداری همسو شود. در واقع، اکتشاف صادرات انرژی، از جمله گاز طبیعی، برق، یا هیدروژن، با دیدگاه قبرس برای یک سبد انرژی متنوع و پایدار همسو است.

قرار بود مسیر این طرح حدود دو ماه پس از اجلاس گروه ۲۰ اعلام شود اما افزایش بی ثباتی ژئوپلیتیکی به معنای از دست دادن امیدهای عادی سازی دست کم در حال حاضر باشد

قرار بود مسیر این طرح حدود دو ماه پس از اجلاس گروه ۲۰ اعلام شود اما افزایش بی ثباتی ژئوپلیتیکی به معنای از دست دادن امیدهای عادی سازی دست کم در حال حاضر باشد.

هند ادعاها مبنی بر اینکه این کریدور جایگزینی برای طرح یک پهنه یک راه چین است را رد کرده است، حتی در حالی که آمریکا و اتحادیه اروپا به دنبال مقابله با این ابتکار چین هستند.

ژئوپلیتیک قبرس؛ مروری بر جزیره ای تقسیم شده در دریای مدیترانه

قبرس، واقع در مدیترانه شرقی، چشم انداز ژئوپلیتیک پیچیده ای را ارائه می دهد که به طور پیچیده با روایت تاریخی، پویایی های منطقه ای و مشارکت های بین المللی در هم تنیده شده است. موقعیت جغرافیایی استراتژیک، آن را به پیوندی از منافع ژئوپلیتیکی متفاوت و درگیری های تاریخی تبدیل کرده و زمین پیچیده ای را برای مانورهای استراتژیک ایجاد می کند. درک پیچیدگی‌های ژئوپلیتیک کنونی قبرس مستلزم بررسی پیشینه تاریخی آن است که تأثیرات خارجی زیادی را آشکار می‌کند. از تسلط یونان و روم گرفته تا حکومت بیزانس و عثمانی، ملیله‌های تاریخی این جزیره گواهی بر انعطاف‌پذیری آن در میان فراز و نشیب‌ های ژئوپلیتیکی است.

قبرس با کسب استقلال از حاکمیت استعماری انگلیس در سال ۱۹۶۰، خود را در دوراهی پیچیدگی به دلیل ترکیب قومی خود یافت و یونانی‌ های قبرس و ترک‌های قبرس را در خود جای داده بود، محیطی که شعله‌ور درگیری‌های داخلی و مداخلات خارجی را برانگیخت. از طرفی، تقسیم قبرس به جنوب تحت کنترل قبرس یونانی و شمال تحت کنترل قبرس ترک ها پیامدهای ژئوپلیتیکی لرزه ای را به همراه داشت. پس از مداخله نظامی ترکیه در سال ۱۹۷۴، که به دلیل خشونت بین جوامع و تلاش برای کودتا به منظور الحاق به یونان انجام شد، جزیره به جمهوری ترک قبرس شمالی تقسیم شد که فاقد شناسایی بین المللی است.

با توجه به اکتشافات انرژی منطقه ای و اختلافات دریایی، قبرس در شرق مدیترانه از اهمیت ژئوپلیتیکی بالایی برخوردار است

این تقسیم بندی که در خطوط ژئوپلیتیکی حک شده است، همچنان سایه ای طولانی ایجاد می کند و پویایی ژئوپلیتیکی منطقه را شکل می دهد. با توجه به اکتشافات انرژی منطقه ای و اختلافات دریایی، اهمیت ژئوپلیتیکی قبرس در شرق مدیترانه از اهمیت بالایی برخوردار است. افشای ذخایر قابل توجه گاز طبیعی در آب‌های این جزیره تنش‌ها را تشدید کرده و قبرس، یونان، ترکیه و دیگر بازیگران منطقه‌ای را در شبکه‌ای از اختلافات ارضی و پویایی قدرت درگیر می‌کند.

ارزیابی خطرات

درگیری در غزه به عنوان یک تهدید اصلی برای کریدور اقتصادی هند_خاورمیانه_اروپا ظاهر شده و موجب تیرگی روابط دیپلماتیک بین بازیگران کلیدی خواهد شد؛ به طوری که مواضع اخیر عربستان سعودی در قبال اسرائیل مسائل را پیچیده تر می کند.

در واقع، در هفت فوریه ۲۰۲۴، در دیدار با آنتونی بلینکن، وزارت امور خارجه عربستان سعودی اعلام کرد که ریاض روابط دیپلماتیک خود را با تل آویو باز نخواهد کرد. علاوه بر این، تقویت ناخواسته بالقوه نفوذ روسیه و عدم قطعیت در جدول زمانی پروژه و تامین مالی، نگرانی ها را در مورد امکان سنجی این کریدور افزایش می دهد.

تحلیل سناریوها

سناریوی خوش بینانه: حل موفقیت‌آمیز درگیری در غزه، پیشرفت‌های دیپلماتیک و اجرای به‌موقع پروژه منجر به تحقق کامل پتانسیل کریدور اقتصادی هند_خاورمیانه_اروپا، ارتقای توسعه اقتصادی و جایگاه جهانی قبرس خواهد شد.

سناریوی متوسط: چالش‌های دیپلماتیک همچنان ادامه دارد و باعث تاخیر و عدم قطعیت در اجرای پروژه می‌شود. با این حال، تلاش های مشترک خطرات را کاهش می دهد و کریدور اقتصادی هند_خاورمیانه_اروپا کمک قابل توجهی به اتصال منطقه ای و توسعه اقتصادی می کند.

تشدید درگیری در غزه، چالش‌های ژئوپلیتیکی پایدار و مشکلات در اجرای پروژه‌ها باعث می‌شود که تحقق کریدور اقتصادی هند_خاورمیانه_اروپا کمتر از انتظارات باشد

سناریوی بدبینانه: تشدید درگیری در غزه، چالش‌های ژئوپلیتیکی پایدار و مشکلات در اجرای پروژه‌ها باعث می‌شود که تحقق کریدور اقتصادی هند_خاورمیانه_اروپا کمتر از انتظارات باشد. در این صورت، قبرس با شکست های اقتصادی مواجه خواهد شد و این کریدور نمی تواند به تاثیر تحول آفرین مورد نظر خود دست یابد.

نتیجه

کریدور اقتصادی هند_خاورمیانه_اروپا با پتانسیل خود این قدرت را دارد که چشم انداز اقتصادی قبرس را تغییر دهد و نفوذ ژئوپلیتیک آن را در سراسر جهان تقویت کند. با این وجود، سایه عدم قطعیت ها گسترده است و در مورد مزایای پیش بینی شده کریدور اقتصادی هند_خاورمیانه_اروپا تردید ایجاد می کند. درگیری‌های جاری در غزه، همراه با نگرانی‌ها در مورد زمان‌بندی پروژه، تأمین مالی و چالش‌های بالقوه ژئوپلیتیکی، خطرات ملموسی را برای مشارکت پایدار و موفقیت قبرس در این ابتکار تحول‌آفرین ایجاد می‌کند.

نقش قبرس در کریدور اقتصادی هند_خاورمیانه_اروپا هم یک فرصت و هم یک چالش در نظر گرفته می شود که نیازمند تعادل ظریف بین آرزوهای اقتصادی و پیچیدگی های ژئوپلیتیکی است. تقسیم قبرس به جنوب تحت کنترل قبرس یونانی و شمال تحت کنترل قبرس ترک که با اکتشافات انرژی منطقه ای و اختلافات دریایی ترکیب شده است، لایه هایی از پیچیدگی را به چشم انداز ژئوپلیتیکی اضافه می کند.

اکتشاف صادرات انرژی، همسو با روندهای پایداری جهانی، راهی را برای قبرس فراهم می‌کند تا از پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر خود در کریدور اقتصادی هند_خاورمیانه_اروپا استفاده کند، که به طور بالقوه به یک سبد انرژی متنوع و پایدار کمک می‌کند. در مواجهه با این چالش‌ها و فرصت‌ها، قبرس باید عاقلانه قدم بردارد و به طور استراتژیک در پویایی‌های پیچیده ژئوپلیتیکی حرکت کند؛ ضمن اینکه تحلیل سناریوها، از پیشرفت‌های خوش‌بینانه تا شکست‌های بدبینانه، بر نیاز به تصمیم‌گیری چابک و انطباقی تأکید می‌کند.

اما نهایتا باید گفت امیدهای آمریکا، اسرائیل و عربستان سعودی برای برقراری صلح و آرامش در خاورمیانه از ۱۰ اکتبر ۲۰۲۳ (حمله حماس به اسرائیل) رو به افول به نظر می رسد.

برای جاه طلبی های تجاری هند و صلح جهانی، بسیاری از موارد به واکنش اسرائیل به حمله حماس در هفته های آینده بستگی دارد.