بازار؛ گروه استان ها: بیابان «قره‌قوم» به معنای «شن سیاه» یکی از بزرگ ترین کویرهای شنی جهان است که حدود ۷۰ درصد مساحت ۳۵۰ هزار کیلومتری کشور ترکمنستان را در بر می گیرد و میزان بارندگی در آن بسیار کم است که حالا با اقلیم خشک ایران همدست شده و زیر ساخت های سرخس را نشانه گرفته است.
خراسان رضوی از سمت شمال و شمال شرق حدود ۵۳۱ کیلومتر مرز مشترک با جمهوری ترکمنستان دارد و به دلیل همجواری با این کشور مدت هاست که شهر های آن از گرد و غبار ناشی از خشکسالی و بیابان های قره قوم در امان نمانده است.
توفان و گرد و غبار نه تنها نفس جمعیت ۱۰۰ هزار نفری مردم سرخس و ۶۸ روستای آن را گرفته است بلکه ترانزیت ریلی و مراودات تجاری و بین المللی این منطقه مرزی را با ترکمنستان مختل کرده است.
خط آهن مشهد- سرخس در مرز با ترکمنستان، خطوط ریلی آسیای مرکزی را به شبکه راه آهن کشور متصل می کند و ۸۰ درصد از حجم ترانزیت ریلی کشور را به خود اختصاص داده است اما حجم ریز گرد ها در طی سال های گذشته به اندازه ای بر روی این خطوط سنگینی کرده که حداقل امسال افزون بر ۱۲ مرتبه موجب انسداد مسیر ریلی و جاده ای مشهد- سرخس شده است.
آغاز مقابله با ریز گرد ها
استان خراسان رضوی در آخرین روز های هفته جاری میزبان رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور و جمعی از دولتمردان بود تا در قالب تشکیل ستاد استانی موضوع ریزگرد های سرخس را به طور جدی مورد بررسی قرار دهند موضوعی که پیش از این هم در سفر آیت الله رییسی رییس جمهور ایران اسلامی به این شهرستان به عنوان یکی از مهمترین خواسته های مردم این منطقه مطرح شد.
دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گردوغبار در همین راستا و در خصوص آغاز عملیات اجرایی مقابله با ریزگرد ها در شهرستان سرخس به خبرنگاران گفت: ما در سرخس از بهمن ۱۴۰۰ تاکنون در حال پیگیری مسئله ریزگرد ها بودیم.
علی محمد طهماسبی اذعان کرد: در منطقه سرخس دو مشکل عمده داریم که یکی در داخل کشور و دیگری در خارج از مرزهای ایران است اما اکنون بر حل معضل داخلی متمرکز هستیم و با توجه به اینکه اراضی در این منطقه عمدتاً دیم، مرتع و آبی هستند.
دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار با تاکید بر اینکه اراضی دیم عمدتاً شخم زده می‌شوند اما محصولی در آن کاشته نمی‌شود و اراضی مرتعی نیز غالباً با چرای بی رویه رو به رو است و لذا تمام آسیب های وارده را نمی توان به عوامل خارجی ربط داد.
وی جلوگیری از آسیب به تأسیسات نفتی، جاده و راه آهن را نیز از دیگر اهداف ستاد ملی دانست و افزود: بودجه هزار میلیارد ریالی را با این هدف و همچنین هدف کاهش آلام مردم به این امر اختصاص دادیم و برای این امر نوع برنامه‌ها را از تمامی سازمان‌ها دریافت کرده‌ایم.
وی با اشاره به آغاز عملیات اجرایی این طرح در شهرستان سرخس بعد از دو سال پیگیری و برنامه‌ریزی و همچنین هماهنگی با دستگاه‌ها، افزود: در این راستا سعی شد تا معاونین وزرا عرصه‌ها را از نزدیک ببینند و با مشکلات آن مناطق آشنا شوند که در این راستا تاکنون سفرهایی به استان‌های سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی داشتیم.
طهماسبی تصریح کرد: تصمیم‌گیری در مورد چگونگی انجام کارها و اقدامات در این خصوص توسط ستاد انجام می‌گیرد اما اجرای آن بر عهده دستگاه‌ها است که سازمان منابع طبیعی وظیفه اراضی مرتعی، نهال کاری و بوته کاری، بادشکن غیرزنده ؛ سازمان امور عشایر وظیفه کنترل مراتع و جمعیت‌های عشایر وارد شده به منطقه و سازمان هواشناسی وظیفه پیش بینی وقوع بارش‌ها را برعهده گرفتند.
وی به وظایف سازمان محیط زیست در این خصوص اشاره کرد و گفت: این منطقه منابع ژنتیکی گیاهی و جانوری متنوعی دارد و وظیفه حفظ و نگهداری از آنها نیز به سازمان حفاظت محیط زیست محول شده است همچنین تجهیز مراکز بهداشتی این منطقه و انجام برخی اقدامات پایه‌ای نیز توسط وزارت بهداشت و سازمان زمین شناسی در حال انجام است.
دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار افزود: مطابق برنامه ریزی‌های انجام یافته امیدواریم مسئله کانون‌های داخلی گردو غبار در منطقه سرخس با انجام این پروژه‌ها در میان مدت به صورت محسوس و در بلند مدت به صورت قابل توجهی کاهش خواهد یافت که انشاالله در کنار پیگیری حل کانون‌های خارجی این مساله در سال‌های آینده به صورت کامل حل شود.
توافقات با کشور همسایه
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز که به منظور بازدید و شرکت در هجدهمین جلسه ملی ستاد سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گردو غبار کشور به شهرستان سرخس در استان خراسان رضوی سفر کرده بود در جمع خبرنگاران بیان کرد: جهت تهیه طرح مدیریت و کنترل گرد و غبار شهرستان سرخس ۱۵ سال داده‌ها و اطلاعات موجود در منطقه مورد استفاده قرار گرفته است.
علی سلاجقه در خصوص اجرای طرح ریزگردهای سرخس گفت: این طرح در ۲۱۰ هزار هکتار مطالعه شده که ۱۷۰ هزار هکتار در چهار منطقه منشأ ریزگردها هستند.
معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست: برای کنترل گرد و غبار در کانون خارجی«قره قوم» کشور ترکمنستان تفاهم نامه و نشست های موثری در جهت مدیریت این کانون انجام شده و از آن جا که کانون قره قوم فاقد سکونت است باید کشور همسایه را به ضرورت توجه به مدیریت این کانون آگاهی داد چرا که شهرستان سرخس در فصولی از سال به شدت تحت تاثیر این کانون است
معاون رئیس جمهور عنوان کرد: در این طرح اعتبار ۱۰۰ میلیارد تومان به عنوان اعتبار اولیه در نظر گرفته شده است تا دستگاه‌ها تکالیف خود را شروع کنند.
وی با اشاره به این موضوع که خوشبختانه در بحث مدیریت کانون های گرد و غبار خارجی، کشور ترکمنستان همکاری موثر دارد و در حال انجام توافقات در این زمینه هستیم ادامه داد: باید در موضوع اعتبارات با کشور همسایه برای مدیریت قره قوم به توافق لازم برسیم و خوشبختانه این روند در مسیر انجام است همچنین در روش هایی که موجب تثبیت خاک در این کانون می شود نیز هماهنگی خواهد شد.
معاون رئیس جمهور با بیان این که برای کنترل گرد و غبار در کانون خارجی«قره قوم» کشور ترکمنستان تفاهم نامه و نشسته ای موثری در جهت مدیریت این کانون انجام شده است گفت: با توجه به این که کانون قره قوم فاقد سکونت است باید کشور همسایه را به ضرورت توجه به مدیریت این کانون آگاهی داد چرا که شهرستان سرخس در فصولی از سال به شدت تحت تاثیر این کانون است.
رئیس ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گرد و غبار کشوربا بیان اینکه پیشنهاد می شود در دور دوم سفر ریاست جمهوری به خراسان رضوی حداقل ۲۰ هزار میلیارد ریال اعتبار برای مدیریت ریزگرد های سرخس در نظر گرفته شود ادامه داد: مدیریت عرصه ۱۷۰ هزار هکتاری تحت تاثیر گرد و غبار در سرخس طی برنامه پنج ساله، کار بسیاری سختی است اما در نظر است با یک هزار میلیارد ریال (۱۰۰ میلیارد تومان) اعتبار مصوب در سال جاری شاهد اثرگذاری در پیشرفت امور مدیریت گرد و غبار در شهرستان باشیم.
وی با اشاره به اینکه قرار نیست بیش از این «مالچ نفتی» در کشور استفاده شود، افزود: از این پس دو نوع مالچ تایید شده در کشور برای انجام عملیات مالچ پاشی در تمامی موارد مورد نیاز استفاده خواهد شد و در شهرستان سرخس نیز در صورت نیاز همین روند انجام می‌شود.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: شکنندگی اکوسیستم و حساسیت زیاد سرزمینی را در شهرستان سرخس شاهدیم بنابراین روش های برداشت سرزمینی نباید همانند گذشته ادامه یابد.
سلاجقه: باید الگوی کشت و دامداری های گسترده و نوع چرای دام در سرخس تغییر کند و اگر لازم بود در نهایت باید به سمت جایگزینی معیشت مردم منطقه پیش رفت
سلاجقه با اشاره به این که مسایل مربوط به ریزگرد در حوزه منابع طبیعی تعریف می‌شود افزود: با توجه به تاکید و توصیه رئیس جمهور قرار است برنامه مسوولیت های اجتماعی و فعالیت موثر تمامی دستگاه های موثر در این مسیر تقویت شود.
وی تاکید کرد: باید الگوی کشت و دامداری های گسترده و نوع چرای دام در سرخس تغییر کند و اگر لازم بود در نهایت باید به سمت جایگزینی معیشت مردم منطقه پیش رفت.
افزایش دو برابری کانون های گرد و غبار
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی نیز با بیان اینکه ۱۷ درصد از مساحت کل بیابان‌های ایران در استان خراسان رضوی قرار دارد پیش از این در گفت و گو با بازار اظهار کرد: شمار کانون‌های گرد و غبار این استان طی چهار سال گذشته رشد ۲ برابری را تجربه کرده است.
محسن فنودی با بیان اینکه سطح کنونی مناطق بحرانی زیر تاثیر فرسایش بادی در خراسان رضوی بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار است ادامه داد: این در حالی است که این سطح قبل از این ۷۵۰ هزار هکتار بوده است.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی: در حال حاضر ۳۰ کانون زیر تاثیر فرسایش بادی با سطحی معادل ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار در ۲۳ شهرستان استان خراسان رضوی وجود دارد این در حالی است که تعداد کانون های گرد و غبار خراسان رضوی در سال ۱۳۹۷ تنها ۱۵ کانون و مربوط به ۲۰ شهرستان با گستره ۷۶۸ هزار هکتار بوده است
وی با بیان اینکه طبق آخرین بررسی‌های انجام شده از سوی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، اکنون ۳۰ کانون زیر تاثیر فرسایش بادی با سطحی معادل ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار در ۲۳ شهرستان استان خراسان رضوی وجود دارد افزود: تعداد کانون های گرد و غبار خراسان رضوی در سال ۱۳۹۷ تنها ۱۵ کانون و مربوط به ۲۰ شهرستان با گستره ۷۶۸ هزار هکتار بوده است.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی ادامه داد: در حال حاضر ۵.۵ میلیون هکتار از اراضی خراسان رضوی دارای اقلیم بیابانی است که حدود ۴۸ درصد گستره این استان می باشد.
وی با شاره به اینکه مدیریت و احیای کانون‌های گرد و غبار داخلی و نیز خارجی از جمله ضرورت هایی است که با نخستین نیاز زیستی بشر برای حیات، یعنی هوا ارتباط مستقیم و جدی دارد ادامه داد: این ضرورت در کانون هایی مانند شهرستان سرخس، که کانون فوق بحرانی استان خراسان رضوی است، بیش از پیش احساس می‌شود.
موقعیت استراتژیک سرخس
سرخس از نظر استراتژیک و ژئوپلتیک در خراسان رضوی و بلکه کشور بسیار مهم بوده و به نوعی مهمترین نقطه بزرگراه ابریشم، محل اتصال شرق به غرب و شمال به جنوب جهان، است.
یکی از سه گمرک بزرگ ترانزیتی ایران و راه‌آهن بین‌المللی مشهد-سرخس-تجن (محور طلایی) در سرخس واقع است و منطقه ویژه اقتصادی سرخس کانون مبادلات تجاری به کشورهای آسیای میانه، .کشورهای مشترک المنافع اکو است
این منطقه ویژه دارای فضاهای تجاری، بازار دوستی، سردخانه، فرودگاه بین‌المللی الماس و سایر امکانات است که توسط آستان قدس در این مکان سرمایه‌گذاری کرده‌است.
پالایشگاه گاز شهید که روزانه با بیش از ۵۰ میلیون متر مکعب تولید، گاز مصرفی شش استان خراسان رضوی، شمالی، جنوبی، مازندران، گلستان و سمنان را تامین می‌کند، در این شهرستان واقع شده است
سرخس دارای معادن غنی ذغال سنگ است و معدن ذغال سنگ «آق دربند»، تامین کننده بخشی از ذغال سنگ کارخانجات کشور است.
نظر شما