بازار؛ گروه استان ها: در ایران اواخر دهه ۷۰ صنعتگران با میل و رغبت زاید الوصفی به تولید در صنعت پوشاک روی آورند و لذا از همان ابتدا، کیفیت تولیدات ایرانی باعث شد پوشاک ایرانی جای خود را در بازارهای اروپایی باز کند، اما عمر این محبوبیت کوتاه بود و کم‌توجهی‌های بسیاری باعث شد که این صنعت در مسیر سراشیبی قرار گیرد به‌طوری‌که امروزه بخش بسیار اندکی از صنایع را به خود اختصاص داده است و کشورهایی که روزگاری قابلیت رقابت با پوشاک ایرانی را نداشتند، در حال حاضر جای تولیدات ایرانی را در بازارهای اروپایی تصاحب کرده‌اند.
به گزارش خبرنگار بازار؛ بررسی های خبرنگار ما در گفت و گو با کارشناسان و فعالان این صنعت حاکی از آنست که مهمترین عامل در توسعه صنعت پوشاک قوانین ضد توسعه ای است که در راستای حمایت از واحدها برای بزرگ شدن آن‌ها تعریف نشده است.
در این راستا بسیاری از کارشناسان معتقدند که یک واحد تولیدی برای اینکه اقتصادی باشد و بتواند تولیدات خود را با کیفیت بالا و ارزان در اختیار مصرف‌کننده قرار دهد نیازمند قوانین حمایتی است که متاسفانه این موضوع در حال حاضر با چالش مواجه است.
یکی از خبرهایی که از سال گذشته اذهان بسیاری از تولید کنندگان و صنعتگران را در خراسان رضوی به خود مشغول کرده است راه اندازی پروژه توسعه خوشه کسب و کار پوشاک با هدف حمایت از فعالان این حوزه بوده است.
به گزارش خبرنگار بازار؛ اگر چه پروژه توسعه خوشه کسب و کار پوشاک در استان خراسان رضوی از دی ماه سال ۱۴۰۱ راه اندازی شده است اما بنا بر اظهارات دتولیان این پروژه هنوز آمار دقیقی در این رابطه در دست نیست!
نبود قوانین حمایتی
مدیرعامل واحد تولیدی پوشاک اطمینان و متولی یکی از برندهای نام‌آشنای کشور در گفت و گو با بازار مهمترین مانع بر سر راه توسعه خوشه های صنعتی و توسعه این صنعت را قوانین دست‌وپا گیر دولتی می داند و به ما می گوید: متاسفانه قوانین موجود به بهبود فضای کسب‌وکار کمک نمی‌کند.
جواد حسین پور اذعان می کند: متاسفانه بی توجهی و نبود حمایت از صنعت پوشاک داخلی موجب شده تا با وجود ظرفیت بالای تولید در کشور اما از پس تولید نیاز های داخلی هم بر نیاییم.
مدیرعامل واحد تولیدی پوشاک اطمینان: یکی از بزرگ‌ترین آفت‌های صنعت پوشاک این است که پوشاک در ایران به‌صورت صنفی اداره می‌شود و اتحادیه‌های صنفی به دلیل نگاه‌های سنتی نمی‌توانند نگاه صنعتی داشته باشند و تا زمانی که به این صنعت نگاه صنفی و سنتی داشته باشیم نمی‌توانیم راجع به خودکفایی و تسخیر بازار های جهانی صحبت کنیم
وی با ذکر مثال در خصوص نبود قوانین حمایتی اذعان می کند: در مقام مقایسه یک تولیدکننده که به‌صورت قانونی کار می‌کند با یک تولیدکننده‌ای که به‌صورت زیرزمینی کار می‌کند ظاهرا وجه تمایزی ندارد زیرا ، تولیدکننده‌ای که به‌صورت قانونی کار می‌کند به دلیل فشارهای مالی سازمان‌های دولتی تحت‌فشار است و منجر به از بین رفتن سریع‌تر آن می‌شود و برنده این ماجرا کسانی هستند که به‌صورت کارگاه‌های زیرزمینی و غیرقانونی فعالیت می‌کنند.
وی ادامه می دهد: به‌عنوان‌مثال یک تولیدکننده ایرانی مشوقی برای افزایش نیرو در مبحث تأمین اجتماعی در مبحث قوانین اداره کار و همچنین مالیات ندارد، بدین‌صورت که اگر یک تولیدکننده نیرو قصد افزایش نیرو را داشته باشد از طرف دولت هیچ‌گونه تشویقی صورت نمی‌گیرد بلکه باید هزینه‌های بیشتری هم برای مجموعه پرداخت شود.
وی در پاسخ به این سوال که تا چه میزان در خصوص صادرات پوشاک ایرانی موفق بوده‌ایم نیز به ما می گوید: اطلاعات درزمینهٔ صادرات پوشاک، اطلاعات ناقصی است اما آن اطلاعاتی که داریم این است که صادرات پوشاک به‌صورت قانونی ۵۰ میلیون دلار است و آنچه به‌صورت حاشیه‌ای اعلام می‌شود نهایتاً ۱۰۰ میلیون دلار است این ۱۰۰ میلیون دلار در مقابل بیش از ۲۰ میلیارد دلار صادرات پوشاک و نساجی ترکیه اصلاً قابل‌مقایسه نیست.
این تولید کننده پوشاک می افزاید: ایران عملاً صادراتی در حوزه پوشاک به‌صورت قانونی و شناخته‌شده که در آمارها به ثبت رسیده که بیش از ۵۰ میلیون دلار است هیچ اطلاعاتی در دست نداشته و من هم‌فکر می‌کنم ما هیچ صادراتی در حوزه پوشاک به‌صورت قانونی نداریم.
حسین پور بیان می کند: یکی از بزرگ‌ترین آفت‌های صنعت پوشاک این است که پوشاک در ایران به‌صورت صنفی اداره می‌شود و اتحادیه‌های صنفی به دلیل نگاه‌های سنتی نمی‌توانند نگاه صنعتی داشته باشند و تا زمانی که به این صنعت نگاه صنفی و سنتی داشته باشیم نمی‌توانیم راجع به خودکفایی و تسخیر بازار های جهانی صحبت کنیم.
وی با اشاره به این موضوع که متأسفانه این صنعت هیچ متولی ندارد و سازمان صنایع طی یکی دو دهه گذشته متولی خوبی برای این صنعت تعیین نکرده است به ما می گوید: این صنعت زیر چتر صنعت نساجی است درصورتی‌که درست که پوشاک وابسته به صنعت نساجی است ولی خودش یک صنعت است و اگر نگاه اصلی به این صنعت نشود نتیجه همین است یعنی در حال حاضر ۶۰درصد نیاز پوشاک تولیدکننده داخلی تأمین می‌کند و ۴۰درصد ما هنوز به واردات پوشاک نیازمندیم.
صادرات راه نجات صنعت پوشاک
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان پوشاک مشهد نیز صادرات پوشاک را تنها راه کمک به پویایی این صنعت می داند و به بازار می گوید: نگاهی به گذشته نشان می دهد که ما در دهه ۵۰ صادرکننده پوشاک به اروپا بودیم لذا باز هم می توان با ایفای قوانین حمایتی و سرمایه گذاری به این مهم دست یافت.
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان پوشاک مشهد: تعطیلی و کناره گیری افزون بر یک هزار واحد صنفی پوشاک در مشهد مقدس از فعالیت در این صنف خود گواه وضعیت نامطلوب صنعت پوشاک است
وی با بیان اینکه در حال حاضر ترکیه به عنوان یک رقیب و صادر کننده قدرتمند در این حوزه فعالیت داشته و بازار های جهانی را به تسخیر خود درآورده است اذعان می کند: برای موفقیت در این زمینه باید سرمایه گذاری در تولید و از همه مهمتر حمایت از تولید کننده را با اجرای قوانین حمایتی در دستور کار قرارداد.
وی با اشاره به وضعیت رکود ایجاد شده در حال حاضر چه در حوزه تولید و چه در زمینه فروش پوشاک به ما می گوید: به دلیل کاهش قدرت خرید مردم و از طرفی افزایش هزینه تولید لذا بسیاری از واحد های صنفی حتی از تامین مخارج روزانه محروم شده و بازار پوشاک وضعیت مناسبی ندارد.
وی با اشاره به تعطیلی و کناره گیری افزون بر یک هزار واحد صنفی پوشاک در مشهد مقدس اظهار می کند: این موج تعطیلی و کناره گیری از فعالیت در این صنف خود گواه وضعیت نامطلوب صنعت پوشاک است.
سید مهدی لسان‌طوسی درباره عوامل دخیل در افزایش قیمت پوشاک خاطرنشان کرد: مجموعه‌ای از عوامل مانند افزایش مالیات، افزایش قیمت نخ و پنبه، افزایش اجاره‌بها و... باعث افزایش نرخ پوشاک در بازار و رکود در فروش پوشاک شده است.
ابهام در آمار های صنعتی
به گزارش خبرنگار بازار؛ اگر چه بنا بر اعلام مدیر عامل شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی به نظر می‌رسد ۳۴ هزار نفر به صورت مستقیم در خوشه کسب و کار پوشاک این استان فعالیت دارند اما مجری پروژه توسعه خوشه کسب و کار پوشاک این استان با اشاره بر ضعف اطلاعات در حوزه فعالان عرصه پوشاک اذعان می کند: متاسفانه اتحادیه‌ها هم نمی‌دانند در حال حاضر میزان اشتغال استان و یا شهر مشهد در این زمینه چقدر است و میزان فروش و صادرات چه ارقامی دارد.
رضا نقی‌زاده با اشاره به ضعف نظام آماری ادامه می دهد: تعداد ۶ هزار و ۷۴۸ تولیدکننده صنعتی و صنفی دارای مجوز وجود دارند که یا از سازمان صنعت، معدن و تجارت یا از اتحادیه‌های مربوطه در استان مجوز گرفته‌اند.
وی بیان می کند: طبق بررسی‌ها تعداد مجوزهای صنعتی حدود ۶۸مورد است که از این تعداد تنها ۱۰یا ۱۲ واحد فعال صنعتی محسوب می‌شوند و باقیمانده واحدهای تولیدی از اتحادیه‌ها مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند و باید گفت برخی از این واحدها کوچک و برخی بسیار بزرگ هستند که حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ نفر پرسنل دارند.
وی ابراز می کند: مهمترین مشکل در توسعه صنعت پوشاک قوانین است که گاهی ضد توسعه هستند و در راستای حمایت از واحدها برای بزرگ شدن آن‌ها تعریف نشده‌اند. یک واحد تولیدی برای اینکه اقتصادی باشد و بتواند تولیدات خود را با کیفیت بالا و ارزان در اختیار مصرف‌کننده قرار دهد.
وی با اشاره به این موضوع که گام نخست تبیین قوانین حمایتی ادامه می دهد: در حال حاضر اگر واحدی مجوز صنعتی داشته باشد باید ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده به دولت بدهد لذا وقتی می‌گوییم صنعتی یعنی این واحدها به بلوغ رسیده و قابلیت بزرگ شدن دارند و هر چقدر واحد بزرگ‌تر باشد، هزینه‌های ثابت کاهش پیدا می‌کند و این سبب می‌شود قیمت تمام شده پایین‌تر بیاید و بهتر بتواند رقابت کند؛ اما دولت می‌گوید واحدهای تولیدی صنعتی باید ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کنند و همین موجب می‌شود واحدهای تولیدی مجوزهای صنعتی خود را لغو کرده و وارد حوزه صنفی شوند.
مجری پروژه توسعه خوشه کسب و کار پوشاک خراسان رضوی ادامه می دهد: در قوانین تأمین اجتماعی واحدهای تولیدی با تعدادی کارگر از بیمه تأمین اجتماعی تخفیف‌های خیلی خوبی می‌گیرند؛ اما همین که واحد بزرگ می‌شود، تخفیف‌ها و حمایت‌ها برداشته شده و این سبب می‌شود خیلی از برندها به جای اینکه یک واحد با ۲۰۰ نفر پرسنل داشته باشند، اقدام به ایجاد چند واحد تولیدی کوچک می‌کنند تا از تشویق‌ها برخوردار شوند؛ اما این مسئله هزینه‌های سربار را بیشتر می‌کند.
نقی‌زاده کاشانی تصریح می کند: این صنعت می‌تواند ارزش افزوده بسیار خوبی داشته باشد و به یکی از محصولات حوزه صادرات تبدیل شود. قطعات خودرو را شاید نتوان صادر کرد؛ اما پوشاک این قابلیت را دارد و مستلزم این است که تولید را با قیمت رقابتی انجام دهند. باید کل زنجیره ارزش را ببینیم و نگاهمان تنها به پوشاک نباشد.
نایب رئیس اتحادیه پوشاک مشهد: تعریفی برای برند پوشاک در کشور وجود ندارد که نشان دهد پوشاک برند چه شاخصه‌هایی دارد. هر سازمان یک نفر را به عنوان برند معرفی می‌کند و نمی‌دانیم شاخص‌های برند تعریف شده چیست؟ لذا باید برای این صنعت یک کمیته تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیرنده در هر استان تشکیل شود تا برنامه راهبردی برای این صنعت بنویسد
وی می گوید: تأسیس شهرک تخصصی پوشاک یکی از پیشنهادهای ما بود تا کل زنجیره ارزش در این شهرک مستقر شود و بتوانند با یک هم‌افزایی هزینه‌ها را کاهش بدهند. در حال حاضر شرکت شهرک‌ها مشاوری گرفته تا در این زمینه کار کند و همچنان وجود آمار در مورد اشتغال، صادرات، ارزش افزوده و سایر مباحث مورد تأکید است لذا این کار باید به صورت متمرکز توسط یک نهاد مانند مرکز آمار ایران یا اتاق اصناف شکل بگیرد تا این ضعف جدی برطرف شود.
تشکیل خوشه کسب و کار با کدام برنامه؟
مسئولان خراسان رضوی در حالی راه اندازی پروژه توسعه خوشه کسب و کار پوشاک در استان خراسان رضوی را در زمره اتفاقات مهم و عملکرد مطلوب خود تبلیغ می کنند که نایب رئیس اتحادیه پوشاک مشهد نیز در قالب نگاهی انتقادی در این رابطه اذعان می کند: ایجاد و توسعه خوشه‌های صنعتی پوشاک اقدامی تحسین‌برانگیز است؛ اما تا زمانی که این اقدامات بر مبنای اطلاعات نباشد در مرحله‌ای ناقص باقی خواهد ماند.
حسین‌پور حجار تاکید می کند: ما باید آماری داشته باشیم تا کارشناسان بتوانند در مورد آن صحبت و تصمیم‌سازی کنند و بر مبنای این تصمیم‌سازی‌ها مراجع قانونی تصمیم‌گیری انجام دهند لذا ضروری است تا برای پیشرفت در این زمینه و در راستای جلوگیری از اتلاف منابع و سردرگمی فعالان به جمع‌آوری داده‌های مستند و سپس برنامه‌ریزی هدفمند پرداخته شود.
وی از نبود آمار به عنوان مهمترین آسیب حوزه پوشاک نام برده و اذعان می کند: تعریفی برای برند پوشاک در کشور وجود ندارد که نشان دهد پوشاک برند چه شاخصه‌هایی دارد. هر سازمان یک نفر را به عنوان برند معرفی می‌کند و نمی‌دانیم شاخص‌های برند تعریف شده چیست؟ لذا باید برای این صنعت یک کمیته تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیرنده در هر استان تشکیل شود تا برنامه راهبردی برای این صنعت بنویسد.
وی یادآور می شود: همین ادعا نیز که خراسان رضوی دومین قطب تولید پوشاک است جای پرسش دارد و آمار و اطلاعات دقیق و موجه ای در این رابطه در دست نداریم.
نظر شما